Maliyyə Hesabatları üzrə Konseptual Əsaslar
Konseptual Əsaslar MUBSŞ tərəfindən 2010-cu ilin sentyabrında buraxılmışdır. O,
Maliyyə Hesabatlarının
Hazırlanması və Təqdim Olunması Üzrə Əsasları əvəz edir.
Konseptual Əsaslar
2
©
IFRS Foundation
M
ÜNDƏRİCAT
maddələr
ÖN SÖZ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ KONSEPTUAL ƏSASLAR
GİRİŞ
Məqsəd və
status
Tətbiq sahəsi
MÖVZULAR
1
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatlarının məqsədi
OB1
2
Hesabat verən müəssisə gələcəkdə əlavə ediləcək
3
Faydalı maliyyə məlumatının keyfiyyət xüsusiyyətləri
QC1
4
Əsaslar
(1989-cu il):
mətnin
qalan
hissəsi
4.1
AŞAĞIDA SADALANANLAR ÜZRƏ MÜŞAYİƏTEDİCİ SƏNƏDLƏR ÜÇÜN BU NƏŞRİN B SAYLI
HİSSƏSİNƏ BAXIN
2010-
CU İL KONSEPTUAL ƏSASLARININ
ŞURA TƏRƏFİNDƏN TƏSDİQ EDİLMƏSİ
1-
Cİ
VƏ
3-
CÜ MÖVZULAR ÜZRƏ NƏTİCƏLƏR ÜÇÜN ƏSAS
UYĞUNLUQ CƏDVƏLİ
Konseptual
Əsaslar
©
IFRS Foundation
3
Ön söz
Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartları Şurası hazırda öz konseptual əsaslarını yeniləmə prosesindədir. Bu
konseptual əsaslar üzrə layihə mərhələlər üzrə aparılır.
Mövzu tamamlandıqca, 1989-cu ildə dərc olunmuş Maliyyə Hesabatlarının Hazırlanması və Təqdim Olunması üzrə
Əsaslarındakı müvafiq maddələr yenisi ilə əvəz olunacaq.
Konseptual Əsaslar üzrə layihə tamamlandıqda, Şura,
Maliyyə Hesabatları üzrə Konseptual Əsaslar adlı, tamam, geniş əhatəli və yeganə bir sənədə malik olacaq.
Konseptual Əsasların bu versiyasına Şuranın konseptual əsaslar üzrə layihəsinin birinci mərhələsi nəticəsində dərc
etdiyi ilk iki mövzu - Mövzu 1
Ümumi təyinatlı maliyyə hesabatlarının məqsədi və Mövzu 3
Faydalı maliyyə
məlumatının keyfiyyət xüsusiyyətləri daxildir. Mövzu 2 hesabat verən müəssisə konsepsiyasından bəhs edir. Şura bu
mövzu üzrə ekspozisiya layihəsini şərh müddəti 16 iyul 2010-cu ildə bitməklə 2010-cu ilin martında dərc etmişdir.
Mövzu 4-
də Əsasların (1989-cu il) yerdə qalan mətni yer almışdır. Bu nəşrin sonundakı uyğunluq cədvəli, Konseptual
Əsasların (2010-cu il)
tərkibi ilə əvvəlki
Əsasların (1989-cu il) tərkibinin necə uyğunlaşmasını göstərir.
Konseptual Əsaslar
4
©
IFRS Foundation
Giriş hissə əvvəlki Əsaslarda (1989-cu il) olduğu kimi saxlanılmışdır. Bu, MUBSŞ-nın Konseptual Əsasların
məqsədini nəzərə alan zaman yenilənəcəkdir. O vaxta qədər isə,
Konseptual Əsasların məqsədi və statusu eynilə əvvəlki
kimi olaraq qalır.
Giriş
Dünyadakı bir çox qurumlar tərəfindən kənar istifadəçilər üçün maliyyə hesabatları hazırlanır və təqdim edilir. Belə
maliyyə hesabatlarının müxtəlif ölkələrdə oxşar görünməsinə baxmayaraq, çox güman ki, sosial, iqtisadi və hüquqi
vəziyyətlərdə müxtəlifliklərin səbəb olduğu fərqlər və bir çox ölkələrdə milli tələblərin müəyyən edilməsi zamanı
maliyyə hesabatları istifadçilərinin tələblərindən irəli gələn fərqlər mövcuddur.
Bu kimi müxtəlif vəziyyətlər maliyyə hesabatları elementlərinin müxtəlif anlayışlarının istifadəsinə yol açıb. Məsələn,
aktivlər, öhdəliklər, kapital, gəlir və xərclər. Bunlar həmçinin maliyyə hesabatlarında maddələrin tanınması zamanı
müxtəlif meyarların istifadəsinə və qiymətləndirmə zamanı fərqli əsaslara üstünlük verilməsinə gətirib çıxarıb. Bu,
maliyyə hesabatlarının tətbiqi sahəsinə və onlardakı məlumat açıqlamalarına da öz təsirini göstərmişdir.
Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartları Komitəsi maliyyə hesabatlarının hazırlanması və təqdim olunması ilə
bağlı qaydaların, mühasibat uçotu standartlarının və prosedurların bir-birinə uyğunlaşdırılması məqsədilə bu
fərqliliklərin azaldılmasına çalışır. O inanır ki, daha yaxşı uyğunlaşdırmaya iqtisadi qərarların qəbul edilməsində faydalı
olan informasiyanı təmin etmək məqsədilə hazırlanan maliyyə hesabatları üzərində fikirləri cəmləməklə daha çox nail
oluna bilər.
Şura inanır ki, bu məqsədlə hazırlanan maliyyə hesabatları əksər istifadəçilərin ümumi ehtiyaclarına cavab verir. Ona
görə ki, demək olar bütün istifadəçilər iqtisadi qərarlar qəbul edirlər, məsələn:
(a)
səhm investisiyasını nə zaman almaq, saxlamaq yaxud satmaq barədə;
(b)
rəhbərliyin idarəetmə qabiliyyətini və ya hesabatlılığını qiymətləndirmək barədə;
(c)
qurumun öz işçilərinə ödənişlər etmək və digər mükfatlarla təmin etmək imkanını qiymətləndirmək barədə;
(d)
müəssisəyə borc olaraq verilmiş məbləğlər üzrə zəmanətləri qiymətləndirmək barədə;
(e)
vergiqoyma siyasətlərini müəyyən etmək barədə;
(f)
bölüşdürülə bilən mənfəət və dividendlərin müəyyən edilməsi barədə;
(g)
milli gəlir statistikasının hazırlanması və istifadəsi barədə; və ya
(h)
qurumun fəaliyyətinin tənzimlənməsi barədə.
Şura, bununla belə, qəbul edir ki, hökumətlər xüsusi olaraq öz məqsədləri üçün fərqli və ya əlavə tələblər müəyyən edə
bilərlər. Bu tələblər, bununla belə, digər istifadəçilərin ehtiyaclarını qarşıladığı hal istisna olmaqla, həmin digər
istifadəçilərin səmərəsi üçün dərc olunmuş maliyyə hesabatlarına təsir etməməlidir.
Maliyyə hesabatları, bir qayda olaraq, bərpa edilə bilən ilkin dəyər və nominal maliyyə kapitalının saxlanılması
konsepsiyasına əsaslanan muhasibat uçotu modelinə uyğun olaraq hazırlanır. Digər modellər və konsepsiyalar iqtisadi
qərarların qəbul edilməsi üçün faydalı olan informasiyanın təmin edilməsi məqsədi baxımından uyğun ola bilər,
baxmayaraq ki, hal-
hazırda bu dəyişikliklərlə bağlı heç bir ümumi razılıq yoxdur. Mövcud Konseptual Əsaslar elə
işlənib hazırlanıb ki, o, geniş miqyasda mühasibat uçotu modellərinə və kapital və kapitalın saxlanılması üzrə
konsepsiyalara tətbiq oluna bilər.