xxii
olanların görevlerini tam anlamıyla ve sırasıyla anlatın. Çünkü siz gücü hayal
edilemeyen ve ölçülemeyen, ‘kendi kendine var olmuş’ tarafından yaratılan bütün
sistem içinde, neler yapılması gerektiğini en doğru şekilde bilen tek kişisiniz. Yüce
ruhlu bilgeler bunu sorduklarında, enerjisi sınırsız olan Manu onları şereflendirdi ve
sorularına yanıt verdi.”
26
Bu ifadeler Manu’nun sıradan bir insanın ötesinde niteliklere sahip olduğunu
göstermektedir. Manu’ya verilen “bütün sistem içinde neler yapılması gerektiğini en
iyi şekilde bilen kişi olma” sıfatı nedeniyle, onun insanların atası olmasının yanı sıra,
adeta tanrısal gerçekliği insanlara en iyi şekilde iletecek kişi olarak Hıristiyanlık’taki
İsa ya da İslam kültüründeki peygamber rolünü üstlendiği şeklinde yorumlanabilir.
Manu’yla ilgili diğer bir nokta eserde sadece bir tane Manu’nun olmadığını
gösteren ifadelerin varlığıdır. Birinci bölümde yaratılan 10 büyük bilgenin diğer yedi
Manu’yu yarattığı geçmektedir.
27
Yine ilerleyen kısımlarda 7 Manu’nun büyük tanrı
Brahma’dan yaratıldığı ve her birinin kendi neslini oluşturduğu,
her birinin kendi
devrinde evreni, hareketli ve hareketsiz canlıları yaratarak onlara hükmettiği
söylenmektedir.
28
Satapatha Brahmana’da sözü edilen Manu’nun, 7. Manu
Vayvasvata olduğu ifade edilir.
29
Kutsal metinlerdeki açıklamalar dışında Manu’nun gerçekten yaşayıp
yaşamadığı ile ilgili somut herhangi bir bilgi ya da delil yoktur. Bu yüzden yaygın
inanç onun efsanevi bir kişilik olduğu şeklindedir.
Manu Kanunnamesi,
Smriti literatürüne dâhil olan temel 18
Dharma
Sastra’dan biridir.
30
Manusmriti, Vedalar gibi dinin en temel kaynaklarından biri
değildir. Tarihin hiçbir döneminde bütün Hindular Manusmriti’ye ya da başka bir
kanun kitabına tamamen inanmış ve kurallarını eksiksiz uygulamış değillerdir.
31
26
MS, I, 1–4.
27
MS, I, 36.
28
MS, I, 61, 63.
29
J. Dowson, s. 199–200.
30
Manusmriti, http://en.wikipedia.org/wiki/Manusmriti, (16.10.07).
31
Manusmriti, http://www.experiencefestival.com/a/Manu_Smriti/id/514064, (16.10.07).
xxiii
Bununla birlikte
eser daima gerek Hindular, gerek diğer din mensupları tarafından
üzerinde en fazla durulan ve önem verilen Hindu metinlerden biri olmuştur. Tüm
Dharma Sastralar bir yana klasik Hindu metinlerinde hiçbir Dharma Sastra
Manusmriti kadar sık zikredilmez. Dünyanın en uzun destanı olan Mahabharata’da,
Manu Kanunnamesi’nin büyük bölümü kahramanların ağızlarından aktarılır. Ancak
Manusmriti ya da Mahabharata’dan hangisinin ilk metin, hangisinin alıntı yapan
olduğunu tespit etmek mümkün değildir.
32
Manu Kanunnamesi Hinduizm’in temel ahlak ve ibadet esaslarını içinde
barındıran kutsal kitaplarından biridir. Daha öncede ifade ettiğimiz gibi eserin birden
fazla yazarın farklı dönemlerde kaleme aldığı Kanunnamelerin bir toplamı olduğunu
söylemek mümkündür.
Eserin M.Ö. 200- M.S. 100 yıllarını kapsayan dönemde kompoze edildiği
sanılmaktadır. Bu tarih önemlidir. Çünkü bu tarih brahman geleneğinin Anti-Vedik
hareketler tarafından ciddi olarak tehdit edildiği dönemdir. Dolayısıyla gerek
Manusmriti gerek diğer Dharma Sastralar’da ortaya konan toplumsal düzen bu karşı
hareketlere bir tepki olarak düşünülebilir.
33
Yani Manusmriti,
Ortodoks Hindu
geleneğini ortaya koyan temel eserlerden biridir.
Manu Kanunnamesi’nin orijinal dili Sanskritçe’dir. Eser 2685 maddeden
oluşmaktadır. Dr. Surendra Kumar’a göre onun 1214 maddesi orijinaldir. Geri kalan
1471’i metne sonradan ilave edilmiştir.
34
Eser çok çeşitli konuları ele alıyor görünmekle birlikte özünde Hindu yaşam
tarzı ve düşüncesini ortaya koyar. Çeşitli kastlardaki kişilerin yapması gereken ödev
ve sorumluluklardan bahsedilir. Erdemli bir kralın ülkesini nasıl yöneteceği, farklı
kastlardaki kadın ve erkeklerin nasıl davranması gerektiği, karı-kocanın vazifeleri,
hayat, ölüm, karma,
yeniden doğuş, cinsel hayata ilişkin kurallar ve yasaklar gibi
günlük hayata dair ayrıntılar ele alınır. Eser, dünya hayatının nasıl olduğu ve nasıl
32
MS, introduction, s. xviii.
33
Manusmriti, http://en.wikipedia.org/wiki/Manusmriti, (16.10.07).
34
Manusmriti, http://en.wikipedia.org/wiki/Manusmriti, (16.10.07).
xxiv
olması gerektiğinin bir özeti mahiyetindedir. Manusmriti, Hinduizm’in hâkim
şeklinin temel ve önemli metinlerindendir. Dini ve İdeolojik seleflerine veya
rakiplerine karşı bir reaksiyon olarak ortaya çıkmıştır. Eser,
diğer tüm metinlere göre
Hindu dinine ve sosyal yapısına bir bütün olarak bakmak ve bunları özetlemek
hususunda daha başarılıdır. Bu yönüyle Hindu aile yapısı, psikolojisi, beden kavramı,
cinsiyet, insanlar ve hayvanlar arası ilişkiler, paraya ve maddeye bakış açısı, siyaset,
hukuk, kast, temizlik ve kirlilik, ayinler, sosyal uygulamalar ve idealler, dünyadan
feragat, dünyevi amaçlar gibi konuları ele alacak olan hiç kimse, Manusmriti’yi
görmezden gelemez.
35
Manusmriti ne sadece bir hukuk kitabıdır ne de tamamen felsefi bir eserdir.
O, ameli konuları anlatırken Hinduizm’in temel felsefesini de ortaya koyar.
Manusmriti’ye ameli konular üzerinde durduğu için kanun ya da hukuk kitabı da
denmektedir. Ancak Manusmriti’de din ile kanunlar iç içe ve karmaşıktır. İkisinin net
ve kesin bir ayırımını yapmak zordur.
Oysa eser, çok daha fazla saygı ve itibar görse
de, diğer bir Dharma Sastra olan Yajnavalkya Smriti’de din ve kanun bir birinden
çok daha net bir şekilde ayrılmıştır.
36
Bazı hukukçular Manusmriti’nin bu durumunu
onun için bir dezavantaj olarak görmüşlerdir.
Eserin adı bir problemi de içinde barındırır. Çünkü eser “
Manusmŗiti” ve
“
Mānavadharmaśāstra” isimleriyle bilinir. Bunlardan ilki Hinduizm’in anahtar
kavramlarından olan
dharma terimini kapsamazken ikincisi kapsar.
Dharma din,
görev, kanun, doğru, adalet, uygulama, prensip kelimelerinin tamamının birleşimini
karşılayan çok kapsamlı bir kelimedir. İlk kullanımdaki
smŗiti ise,
śruti’nin
aksine
geleneksel bir kutsal metne işaret eder
. Śāstra kanun olarak çevrildiği gibi, aynı
zamanda öğreti, bilim, bilimsel inceleme olarak da çevrilmektedir. Ancak bu son
çeviri şifahi olarak aktarılan metinleri ifade eden
śāstra ve
smŗiti terimlerine yanlış
bir anlam yüklemektedir. Eserin isminin genel çevirisi “kanun” şeklindedir.
37
W.
Doniger ve K. Smith “öğreti” başlığının, onun hâkim dini geleneğin temel
kaynaklarından olma fonksiyonunun yanında, bir felsefe kitabı ve kurallarını
35
MS, Introduction, s. xvi, xvii.
36
Justice Markandey Katju, “The Importance of Mıtakshara in the 21st Century
”, http://www.ebc-
india.com/lawyer/articles/2005_7_3.htm, (16.10.07).
37
MS, Introduction, s. xvii.