Mashinasozlik chizmachiligining maqsad va vazifalari. Vint chiziqlar
Yüklə 400,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
Mashinasozlik chizmachiligining maqsad va vazifalarisilindrik vint chiziq
, doiraviy konus, sirt ustida vint harakat qilsa, konussimon vint chiziq hosil bo’ladi. • Nuqta hosil qilgan chizig’i chapaqay va o’naqay vint chiziqlarga bo’linadi. Soat mili harakatiga teskari yunalishida ko’tariladigan chiziq o’naqay vint chiziq , soat mili harakati bo’yicha ko’tariladigan chiziq esa chapaqay vint chiziq deyiladi. Vint chiziqning qadami, o’rami va kotarilish burchagi vint chiziqning elementlari bo’lib hisoblanadi. Silindrik yasovchisi boylab olchangan qo’shni o’ramlari orasidagi masofa vint chiziqning qadami (h) deyiladi. Nuqtaning silindrik oqi atrofida bir marta aylanib chiqishi natijasida chizgan vint chizig’i o’ram deb aytiladi. 1.1- SHAKL • Diametri d bo’lgan va qadami h ga teng silindrik vint chiziqning proektsiyalarini yasalishini ko’ramiz (1.2-shakl,a). Buning uchun vint chiziq asosining diametric d va vint chiziqning qadami h teng 8 bo’laklarga bolinadi. Bo’lish nuqtalari vint chizig’ini hosil qiluvchi nuqta harakat yo’nalish bo’yicha 1,2,3 ... raqamlar bilan belgilab chiqiladi. So’ngra silindrning kontur yasovchisiga berilgan h qadam o’lchab qo’yiladi va bu qadamni ham teng 8 bo’lakka bo’lib chiqiladi va bo’linish nuqtalari pastdan yuqoriga qarab 1,2,3….. nomerlanadi. 1.2-SHAKL • Nuqtaning tola aylangandan keyingi vaziyati 1,2,…. nuqtalar bilan belgilangan. Bu paytda nuqta bir tola o’ram hosil qilgan bo’ladi va h balandlikka ko’tariladi. Bundan keyingi harakati davomida ikkinchi o’ramni chiza boshlaydi va hokazo. Nuqtaning 0 vaziyatdan 1 vaziyatga siljiganda uning frontal proeksiyasi 0 dan I ga, ya’ni h/8 ga teng bo’lakka ko’tariladi (1.2- shakl,b). Nuqta 2 dan 3 vaziyatga burilganda uning frontal proeksiyasi II nuqtaga, ya’ni 2h/8 balandlikka ko’tariladi va hokazo. Nuqta silindr atrofida to’la bir marta aylanib, o’zining boshlang’ich vaziyatini egallaganda vint chiziqning h qadamiga teng bo’lgan I-VIII balandlikka ko’tariladi. Topilgan I; II; III; …… nuqtalarni ravon egri chiziq bilan birlashtirsak, uzunligi bir o’ramga teng bo’gan vint chiziq hosil bo’ladi (1.2-shakl,c). Vint chiziqning frontal proeksiyasi shaklan sinusoidadan, gorizontal proeksiyasi esa aylanadan iborat. • Vint sirtlar texnikada ko’p ishlatiladi. Masalan, rezba, chervyak, parma, prujina va shunga o’xshashlarning sirtlari vint sirtlari bilan chegaralangan. Vint sirtlar, to’g'ri chiziq yoki uning kesmasi, aylana yoki uning yoyi, sferik sirt, biror egri chiziq va shunga o’xshashlar bilan hosil qilinishi mumkin. Vint sirtlarni hosil qilishda vint chiziqlar yo’naltiruvchi chiziq hisoblanadi. Tog’ri chiziqning vint chiziq boylab harakati bilan hosil qilgan vint sirti chiziqli gelikoid sirtlari turiga kiradi. Yasovchi to’g’ri chiziq harakati davomida o’qqa perpendikulyar bo’lib uni kesib o’tsa hosil bo lgan vint sirti to’g’ri gelikoid deb (1.4shakl, a), o’q bilan malum o’tkir yoki otmas burchak ostida bo’lib uni kesib o’tsa, hosil bo’lgan vint sirti og’ma gelikoid deb deyiladi (1.4-shakl, b). • To’g’ri va og’ma gelikoidlar rezbali buyumlarda ishlatilishini inobatga olib bularni yasash tartibini ko’rib chiqish mumkin. To’g’ri gelikoid uning I ( 𝑖 1, 𝑖 2) o’qini to’g’ri burchak ostida kesadiga yasovchi to’g’ri chiziq L ( 𝑙 1, 𝑙 2) ning shu o’q atrofida aylanishida va bir vaqtning o’zida o’q bo’ylab ilgarilanma harakat qilishidan hosil bo’ladi. A-shaklda o’ng yo’lli (o’naqay) to’g’ri yopiq gelikoidning chizmasi tasvirlangan. Bu erda sirt gorizontal proeksiyalar tekisligiga nisbatan perpendikulyar joylashgan o;q bazis chizig’I (gellissasi) va d diametrli silindr atrofida hosil bo’lgan vint lentasi ko’rsatilgan. O’zma gelikoid. – Bu sirt ham to’g’ri vint sirtiga o’xshash hosil qilinadi, lekin bu erda yasovchi to’g’ri chiziq L ( 𝑙 1, 𝑙 2) vin o’qi I ( 𝑖 1, 𝑖 2) ga nisbatan o’tkir burchak ostida joylashadi (1.4-shakl,b). 1.4-SHAKL, A 1.4-SHAKL, B Yüklə 400,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2