Mavzu : Kasblar va ularning klassifikatsiyasi, professiografiyaning mohiyati
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
| O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI Islom Karimov nomidagi TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
Mavzu:__________________________________________ ________________________________________________ Bajardi:_______________ Tekshirdi:______________ TOSHKENT - 2021 Kasblar va ularning klassifikatsiyasi,
professiografiyaning mohiyati Habibullayev N
Yulchiyeva Z. Mavzu : Kasblar va ularning klassifikatsiyasi, professiografiyaning mohiyati. Bajardi: Hamidullayev N
Reja:
1. Kasblarvaularning klassifikatsiyasi. Kasblarni psixologik tizimlash. 2. Shaxs qiziqishlari va kasb. 3. Professiografiyaning mohiyati va uning tamoyillari. 4. " Kasb pasporti " va mutaxassisliklar nomining klassifikashiyasi. 5. Kasbiy yo'nalish, kasb maqsadi, ta'lim darajasi, “ Kasbning asosiy ob'ekti (sohasi) va kasb tipi. Kasb - hunar to'g'risida har xil munosabatlar hosil bo'lishning asosiy sabablaridan biri bu maktab o'quvchilarida kasb tanlash jarayonida turli xil motivlarning namoyon bo ʻ
kurash ularning u yoki bu qarorga kelishlariga sabab bo'ladi . Bizningcha , voqelikka ongli munosabatda bo'lish ob'ektiv va qat'iy qarorni keltirib chiqaradi Kasb tayorgarligini talab etadi Kasb qonuniylikni talab etadi Kasb uning egasiga foyda keltirishi zarur Kasb ixtiyoriylikni talab etadi Bir Kasbga kiritilgan (alohida) faoliyat turi boshqasidan farq qilishi zarur Kasb tushunchasining asosiy tamoyillari KASB
Professiografiyaning mohiyati va uning tamoyillari. Professiografiya - deganda kasblar va ularning bir - biridan farqlanuvchi ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo'yiladigan talablarni bayon qilish majmuasi tushuniladi. E.A.Klimov qarashlariga binon professiogramma bu: 1. sensor kanallarni yuklamash ustivor signallarning turlari faoliyat jarayonidagi axborotlar ko'lami va umumiy xususiyati (ko'rish, eshitish va boshqalar): 2.axborotlarni saqlash va qayta ishlash bilan bog'liq aqliy faoliyatning xususiyati: 3. xotira , tafakkur vanutqning qatnashuvi ayrim xarakatlarning tavsifi: Bizningcha yuqoridagi muloxzalardan tashqari professiogramma oldiga qo ʻ yidagi talabalarni qo'yish maqsadga muvofiq. Adabiyotlarni o'rganib chiqish shaxs va kasb muvaffaqiyatligini, ya'ni kasbiy layoqatni hisobga oluvchi belgilarga to'xtalib o'tish imkonini beradi. Kasblar tizimlashni muhim muammosi - bu kasbni tavsiflovchi ma'lumotlar to'plash usullaridir Bularga kuzatish faoliyatini mustaqil bajarishi (mehnat usuli) ishchilar bilan savol javob , ish joyidan kuzatuvchi savol javob
Kasblar psixologik tizimlashi kasbga yo'naltirish ishlari uchun mo'ljallangan. Qayt etilganidek, kasblar olami juda keng bo'lib , unda 20 mingdan oritq kasb va 40 minga yaqin mutaxassisliklar mavjud. Ularning turli belgilariga ko ʻ ra tizimlash mumkin. Psixologik tizimlashning xususiyati shuki, bunda ijtimoiy iqtisodiy va texnologik belgilardan vos kechiladi.
Shaxs qiziqishlari va kasb. SHaxs tushunchasi keng va ko ʻ p qirralidir. Mehnat qila olisha ko'nikmasining mavjudligi, insonlar bilan birgalikda faoliyat munosabatni amalga oshirayotgan kishi asta - sekin shaxsga aylanib boradi. Bevosita moddiy dunyoni, jamiyatni va xususan o'zini o ʻ rganish va faol tarzda qayta o ʻ zgartirish jarayonining sub'ektga aylanmoqda. Shu o'rinda haqli bir savol tug'iladi, ya'ni shaxs, individ, individuallik tushunchasining o'zaro bog'liqlik jihatlari mavjudmi? Buning uchun mazkur tushunchalarning mazmunini tahlil qilish samarali hisoblanadi. Keltirilgan ta'riflardan shuni xulosa qilish mumkinki shaxs deb muayyan jamiyatda yashovchi faoliyatning biror turi bilan shug'ullanuvchi, kishilar bilan normal til orqali munosabatga kirishuvchi ongli individga aytiladi.
Individuallik deganda insonning shaxsiy psixologik xususiyatlarining betakror birikmasi tushuniladi . Individuallik kishining o'ziga xosligini, uning boshqa odamlardan farqini aks ettiruvchi psixologik fazilatlar birikmasidir. Individuallik tarkibiga xarakter, temperament, psixik jarayonlar, holatlar, hodisalar, hukmron xususiyatlar yig'indisi, iroda, faoliyat motivlari, inson maslagi, dunyoqarashi, iqtidori, har xil shakldagi reaksiyalar, qobiliyatlari va shu kabilar kiradi. Individuallik individning boshqalardan farqlaydigan ijtimoiy xususiyatlari va psixikasining o'ziga xosligi hamda uning qaytarilmasligidir. Zikr etilgan psixologik xususiyatlarning bir xildagi birikmasini o ʻ zida mujassamlashtirgan odam yo'q, inson shaxsi o ʻ z individualligi jihatidan betakrordir. Individ sifatida dunyoga kelgan odam ijtimoiy muhit ta'sirida keyinchalik shaxsga aylanadi, shuning uchun bu jarayon ijtimoiy - tarixiy xususiyatga egadir. Dunyoga kelayotgan chaqaloqning gavda tuzilishi unda tik yurish uchun imkoniyatining mavjudligini taqozo etsa, miyasining tuzilishi aql - hushining rivojlanishi uchun imkoniyat tug'diradi, qo ʻ llarining shakli shamoyili mehnat qurollaridan foydalanish istiqbollarining mavjud - ligini ko'rsatadi. Yuqorida aytilganlarning barchasida chaqaloqning inson zotiga mansubligini ta'kidlanadi va bu fakt individ tushunchasida qayd etiladi. SHaxsning eng muhim xususiyatli jihatlaridan biri - bu uning individualligidir. Qiziqish insonlarning dunyoqarashi , e'tiqodlari , ideallari ya'ni uning oliy maqsadlari , orzu niyatlari , orzu umidlari bilan bevosita muhim rol o ʻ ynaydi hamda ularning muvaffaqiyatli kechishini ta'minlash uchun xizmat qiladi Motiv - ma'lum ehtiyojlarni qondirish bilan bog'liq bo'lgan qandaydir faoliyatga moyillikdir. Agar ehtiyojlar inson shaxsi faolligining mohiyatini tashkil etsa motivlar bu mohiyatning namoyon bo'lishidan iboratdir. SHaxsning ehtiyojlari motivlar bilan bog'liqd. SHuning uchun motivlar bir - biridan ehtiyoj turlariga qarab farqlanadi. Masalan, moddiy ehtiyojning qondirilishi bilan bog'liq bo ʻ lgan
motivlar yoki ma'naviy ehtiyojlarning qondirilishi bilan bog'liq bo ʻ lgan motivlar bo ʻ lishi mumkin. Foydalanilgan Adabiyotlar: Z.N.Yulchiyeva, N.A.Mirashirova, Sh.D.Usmanova, G.G.Kuvondiqova, I.N.Mustafaeva, D.F.Hamroqulova Kasbiy psixologiya darslik –T.; - 2020 yil.
Turg`unov A.A. Kasb-hunarga yunaltirish.-M.,2019
Muhammetov R.G. Kasbga yo’naltirishning tarbiyaviy ahamiyati G’G’ Maktab va hayot. – 2007, № 2. – B. 2 Xulosa
Men bunda Kasb - hunar to'g'risida har xil munosabatlar hosil bo'lishi, kasb tanlash jarayonida turli xil motivlarning namoyon bo ʻ lishini tushundim. Motivlar o'rtasidagi kurash ularning u yoki bu qarorga kelishlariga va voqelikka ongli munosabatda bo'lish, ob'ektiv va qat'iy qarorni qabul qilish haqida tushunchaga ega bo’ldim. Professiografiya deganda nimani tushunishimiz yani kasblar va ularning bir - biridan farqlanuvchi ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo'yiladigan talablarni bayon qilish majmuasi tushunilar ekan. Men yana Kasblar psixologik tizimlashi kasbga yo'naltirish ishlari uchun mo'ljallanganligi va kasblar olamida 20 mingdan oritq kasb va 40 minga yaqin mutaxassisliklar mavjudligini bilib oldim. Ularning turli belgilariga ko ʻ ra tizimlash mumkingi va Psixologik tizimlashning xususiyati, ijtimoiy iqtisodiy va texnologik belgilardan vos kechilishi haqida tushunchaga ega bo’ldm. Men Individuallik deganda insonning shaxsiy psixologik xususiyatlarining betakror birikmasi ekanligini tushundim yani Individuallik kishining o'ziga xosligini, uning boshqa odamlardan farqini aks ettiruvchi psixologik fazilatlar birikmasi ekan. Individuallik tarkibiga xarakter, temperament, psixik jarayonlar, holatlar, hodisalar, hukmron xususiyatlar yig'indisi, iroda, faoliyat motivlari, inson maslagi, dunyoqarashi, iqtidori, har xil shakldagi reaksiyalar, qobiliyatlari va shu kabilar kirishi haqida malumotga ega bo’ldim. Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|