Mavzu: Ilmiy va ijtimoiy bashoratlarning o'z aro aloqadorligi Reja: Bashorat tushunchasi. Bashorat va hozirgi zamon iqtisodiyoti



Yüklə 0,53 Mb.
tarix31.01.2022
ölçüsü0,53 Mb.
#83315
2 5361826056951040963

ToshPTI Nukus filiali 216-guruh talabasi Nurullayev Asadbekning falsafa fanidan Mustaqil ishi

Mavzu:Ilmiy va ijtimoiy bashoratlarning o'z aro aloqadorligi

Reja:

1. Bashorat tushunchasi. Bashorat va hozirgi zamon iqtisodiyoti

2. Bashoratning turlari.

3. Ilmiy bashorat ijod shakli sifatida

4. Ijtimoiy bashorat: turlari, tiplari, metodlari.

Bashorat

  • Bashorat – kelajak haqidagi, ya’ni hali amalda mavjud bo‘lmagan, lekin rivojlanishning kutilayotgan rivojini belgilovchi ob’ektiv va sub’ektiv omillar ko‘rinishida hozirgi zamonda potensial mavjud bo‘lgan hodisalar va jarayonlar haqidagi bilim. Bashorat o‘z gnoseologik tabiatiga ko‘ra gipotezani ilgari surishga yaqin turadi. Ammo gipoteza – o‘tmishni ham, hozirgi zamonni ham, kelajakni ham bilishga tatbiq etiladigan mantiqiy shakl, bashorat esa kelajakka yoki hali ma’lum bo‘lmagan hozirgi davrga qarab mo‘ljal oladi.

Kelajakni oldindan aytish usuli, teranlik va aniqlik darajasiga ko‘ra bashoratning qo‘yidagi turlarini farqlash mumkin:

  • Kelajakni oldindan aytish usuli, teranlik va aniqlik darajasiga ko‘ra bashoratning qo‘yidagi turlarini farqlash mumkin:
  • mifologik bashorat,
  • kundalik bashorat;
  • intuitiv bashorat;
  • ilmiy bashorat,
  • ijtimoiy bashorat.

• Mifologik bashorat arxaik ongda shakllangan obrazlar harakatida kelajakni bashorat qilishdi.

• Kundalik bashorat insonning kundalik hayot tajribasiga, tabiat va jamiyatda u yoki bu voqealarning tez-tez takrorlanishini bevosita kuzatishga asoslanadi.

• Astrologik bashorat osmon jismlari harakati, Oy va Quyosh tutilishini kuzatishlarga asoslanadi.

Intuitiv bashorat ilmiy dalilarsiz va mantiqiy mushohadasiz haqiqatning tagiga bilvosita etishdir.

Ijtimoiy prognoz qilish ilmiy bashoratning turi sifatida «futurologiya» (lot. «futurum» – «kelajak» va yunoncha «logos» – «ta’limot») degan nom bilan vujudga kelgan.

ijtimoiy bashorat bilan bog‘liq tadqiqotlar «prognostika» degan nom olga


Prognozlashtirishning metodlari:

1. Ekstrapolyasiya metodlari.

2. Tarixiy analogiya.

3. Modellashtirish.

4. Ekspertiza usulida baholash.

5. Kelajak ssenariylari.

Futurologiya: tarix, bugun va kelajak

— Kelajakni oldindan bilib bo'ladimi? Men bunga shub¬ha qilaman.

Shunda ustoz javob beribdi:

— Tasavvur qil, sening uzoqdagi bir do'sting kasal. Ikkita ot turibdi. Biri ozg'in, uzoq

yo'lga chidamaydi. Ikkinchisi baquvvat, yaxshi yem yegan, uzoq yo'lga yaroqli. Qay birini minasan?

— Albatta, ikkinchisini.

  • — Unda nega kelajakni oldindan bilib bo'lmaydi deyapsan?!

Bashoratning turlari:

  • Oddiy
  • Induktiv
  • Diniy
  • Ilmiy

Ilmiy bashoratning keyingi mantiqiy tuzilishi quyidagi ko‘rinishga ega:

Ilmiy bashoratning keyingi mantiqiy tuzilishi quyidagi ko‘rinishga ega:

- bashorat muammosini aniqlash;

- gipotezani ilgari surish;

- prognoz qilish (bashoratning umumiy muammosi doirasida ayrim vazifalarni yechish uchun prognozlarni ilgari surish);

- ilgari surilgan prognozlar asosida prognostik faoliyat rejasini tuzish;

  • - prognozlarning haqqoniyligi, ishonchliligini asoslash va ularni imkoniyat darajasida amaliyot sinovidan o‘tkazish yo‘li bilan tasdiqlash.

Ijtimoiy prognoz qilish asosan quyidagi ilmiy-nazariy xususiyatlar bilan tavsiflanadi:

1. Prognoz qilish jarayoni ob'ektiv va sub'ektiv asoslarga ega.

2. Ijtimoiy prognoz qilish mavjud nazariyalar bilan uzviy bog‘liq, ulardan kelib chiqadi.

Ijtimoiy prognoz qilish kelajakni muayyan tarzda davriylashtirishni nazarda tutadi.



4. Prognoz qilish – bu maxsus ilmiy metodlar yordamida kelajak haqida bilimlar olish jarayoni.

Foydalanilgan adabiyotlar:


Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə