Inson
hayoti davomida ovqat eyishi, kiyinishi, ob-havoning noqulay
sharoitlaridan
himoyalanishi, tanasini normal holatida saqlashi, ya'ni eng
xilma-xil ehtiyojlarini qondirishi kerak. Inson ehtiyojlari deyarli qoniqarsiz,
chunki ularni to'liq qondirish uchun har doim cheklovlar mavjud, masalan, er,
mehnat, kapital.
Shu sababli, iqtisodiy tanlovga, mavjud resurslarni o'z
ehtiyojlarini to'liq qondiradigan tarzda taqsimlashga ehtiyoj bor. Inson
ehtiyojlarini qondirish turli xil imtiyozlar va resurslardan
foydalanish orqali
amalga oshiriladi.
Pul daromadlarining cheklangan resursi joriy va kelajakdagi iste'mol o'rtasida
taqsimlanishi mumkin; uzoq umr ko'radigan tovarlar va darhol iste'mol qilish
o'rtasida, oz miqdordagi qimmat va ko'p miqdordagi arzon tovarlar o'rtasida.
Tanlangan mavzuning dolzarbligi shundaki, ushbu mavzudagi muammolar har
bir alohida shaxs yoki guruh uchun ham, iste'molchilar
yoki ishlab
chiqaruvchilar shaklida ham, umuman butun dunyo hamjamiyati uchun yagona
iqtisodiy tizim sifatida katta amaliy ahamiyatga ega.
Iste‟molchi – bozor mexanizmining asosiy
subyektlaridan biri bo„lib uning bozordagi iqtisodiy
ahamiyati va roli juda muhim hisoblanadi.
Aynan
iste‟molchilarning u yoki bu tovarni sotib olishiga bo„lgan
talabi bozor talabini keltirib chiqaradi, narxlar
muvozanatini, real sotuv xajmini belgilab beradi. Bozorga
chiqishda iste‟molchi o„z
oldiga yagona bir maqsadni
ya‟ni, maksimal ravishda o„z ehtiyojlarini qondirish va bu
iste‟moldan yuqori naflilikka erishishni ko„zda tutadi.
Iste‟molchi ishlab chiqaruvchi kabi o„z tanlovida absolyut
erkin emas. U nafaqat o„z hoxish istagiga, shuningdek
daromadiga qarab xaridlarni amalga oshiradi.