Mavzu: psixodiagnostik tekshiruvda qo’llanadigan asosiy metodlar reja: Metod va metodika haqida tushuncha


Kuzatish asosidagi psixodiagnostik metodlar, albatta, kuzatish olib borish hamda olingan natijalardan psixodiagnostik xulosalar chiqarishning muvaffaqiyatli garovidir



Yüklə 1,14 Mb.
səhifə2/17
tarix23.06.2022
ölçüsü1,14 Mb.
#90018
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
3-mavzu psixodiagnostika

Kuzatish asosidagi psixodiagnostik metodlar, albatta, kuzatish olib borish hamda olingan natijalardan psixodiagnostik xulosalar chiqarishning muvaffaqiyatli garovidir.

  • Kuzatish asosidagi psixodiagnostik metodlar, albatta, kuzatish olib borish hamda olingan natijalardan psixodiagnostik xulosalar chiqarishning muvaffaqiyatli garovidir.
  • Bunday kuzatishda standart sxemalar va sharoitlar kiritiladi, bunda nimani kuzatish, qanday kuzatish, kuzatish natijalarini qanday qilib belgilab borish, qanday baholash hamda sharhlash asosida xulosa chiqarish aniq belgilab olinadi.
  • Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan psixodiagnostik talablar – standartlashtirilgan kuzatish deb yuritiladi. Bunga misol sifatida, qandaydir topshiriqning yechimi bo‘yicha kichik guruhning ish faoliyatini ko‘rib chiqamiz (R.Beyls metodi bo‘yicha).

-Sharoitni yengillashtirish

  • -Sharoitni yengillashtirish
  • -Muammo yechimini taklif qilish
  • -Savollarga javob berish
  • -Ma'lumotlar berish
  • -Tushuntirib berish
  • -Yordam berishni taklif qilish
  • -Yordam so‘rash
  • -Tushuntirib berishni so‘rash
  • -Ma'lumotlar berishni so‘rash
  • -Savollarga javob berishni so‘rash
  • -Muammo echimini so‘rash
  • -Muammoni yanada chigallashtirish.

Bu sxema xulq-atvorni kuzatishning 12 xil tipini qamrab olgan, unda 6ta ijobiy va 6ta salbiy ko‘rinishlar ifodalangan.

Kuzatish natijalarini miqdoriy tahlil qilishda statistik metodlarni quyidagicha tartibda qo‘llash lozim:

  • Kuzatish natijalarini miqdoriy tahlil qilishda statistik metodlarni quyidagicha tartibda qo‘llash lozim:
  • -olingan natijalarni foizlar bo‘yicha hisoblash;
  • -o‘rtacha arifmetik qiymatni topish;
  • -o‘rtacha kvadrat og‘ishni topish (sigma);
  • -son qatoridagi miqdorlar tarqoqligini aniqlash (dispersiya);
  • -omillar o‘rtasidagi muayyan munosabatlar mavjudligini tahlil qilish (korrelyatsiya);
  • -metodikalar ishonchlilik darajasini aniqlash (StYudent mezoni).
  • B.G.Ananevning nuqtai nazaricha, psixologik kuzatish metodlari psixologik ob`ektlar bilan operatsiyalar tizimi bo’lib, fanning bilish ob`yektidir. Psixologiyada empirik metodlarni qo’llash muammosi ko’rib chiqilayotganda ularni psixologik metodlar tizimidagi o’rnini aniqlashdan boshlash kerak. Empirik metodlarni qo’llashning beshta darajasini ajratish mumkin.
  • 1. Metodika darajasi.
  • 2. Metodik qo’llanma darajasi.
  • 3. Metod darajasi.
  • 4. Tekshirishni tashkil qilish darajasi.
  • 5. Metodologik yondashish darajasi.
  • To’g`ri, «metod» atamasini turli darajada ishlatsa bo’ladi, masalan psixofizikada – o’rtacha xatolar metodi, chegara metodi bor: psixodiagnostikada – proektiv metod (ikkinchi daraja); psixosemantikada semantik differentsial metod va repertuar kataklar metodi haqida gapiriladi (birinchi daraja); yosh davrlari psixologiyasida psixogenetik metod to’g`risida baxs yuritiladi va uning turlichaligi – egizaklar metodida (to’rtinchi daraja) ko’rsatilgan.
  • Psixologik tadqiqotda qo’llaniladigan usullarning darajali bo’lishini
  • G. D. Pirov taklif etgan. U metodlarni quyidagi guruhlarga bo’lgan:
  • 1) xususiy metod (kuzatuv, eksperiment, modellashtirish);
  • 2) metodik qo’llanma;
  • 3) metodik yondashuv.
  • S. L. Rubinshteyn “Umumiy psixologiya asoslari”da eng asosiy psixologik metodlar sifatida kuzatuv va eksperimentni ajratib ko’rsatdi.
  • Kuzatuv “tashqi” va “ichki”ga bo’lingan, eksperiment – laboratoriya ishi, tabiiy va psixologik-pedagogik, qo’shimcha metod uning asosiy modifikatsiyasida fiziologik eksperiment. Bundan tashqari, faoliyat mahsulini o’rganishda suhbat va anketa usullarini ajratib o’tdi. Tabiiyki, vaqt bu tasnifning qirralarini ta`kidladi.
  • SHunday qilib, psixologiyaning falsafa bilan bog`liqligi uni nazariy metodlaridan mahrum qildi, xuddi shunday yaqinlik pedagogika va fiziologiya bilan bu fanlarning psixologik ro’yxatga qo’shilishi bilan amalga oshirildi.
  • Psixologik tekshiruvlarning keng ko’lamdagi ikkinchi tasnifini – bolgar psixologi G.D. Pirov tuzgan.
  • U mustaqil metodlar sifatida taklif qilgan kuzatuv, eksperiment, modellashtirish, psixologik xarakteristikani, yordamchi metodlar maxsus metodik yondashuvlarni ta`kidlab o’tdi. SHu metodlarning har biri bir qancha turlarga bo’linadi.
  • SHunday qilib, masalan, kuzatish (aloqador) anketalar, so’rovnomalar, faoliyat mahsullarini o’rganish va boshqalarga bo’linadi.
  • B. G. Ananev G.D.Pirov klassifikatsiyasini tanqid ostiga olib, boshqasini taklif etdi:
  • 1) tashkiliy;
  • 2) empirik;
  • 3) ma`lumotlarni qayta ishlash usuli;
  • 4) sharhlash metodlariga bo’ldi.

Yüklə 1,14 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə