Mavzuꓽ tannarx tushunchasi

MAVZUꓽ TANNARX TUSHUNCHASI

Har qanday ishlab chiqarish ma`lum xarajatlar bo`lishini talab qiladi. Boshqacha aytganda, biror bir mahsulotni ishlab chiqarish uchun resurslar sarf qilinadi. Jumladan, kishilar mehnat qiladi va o`z kuchini sarflaydi. Ularning qilgan mehnati uchun xaq to`lanadi. Mehnat uchun to`langan haq va uning qo`shimchalari ishlab chiqarish uchun xarajat hisoblanadi. Qishloq xo`jaligida mahsulot ishlab chiqarish uchun urug`lik, yoqilgi – moylash materallari, o`g`itlar, yem-xashak, ishlab chiqarishni boshqarish bilan bog`liq xarajatlar va boshqa materiallar sarflanadi.

• Har qanday ishlab chiqarish ma`lum xarajatlar bo`lishini talab qiladi. Boshqacha aytganda, biror bir mahsulotni ishlab chiqarish uchun resurslar sarf qilinadi. Jumladan, kishilar mehnat qiladi va o`z kuchini sarflaydi. Ularning qilgan mehnati uchun xaq to`lanadi. Mehnat uchun to`langan haq va uning qo`shimchalari ishlab chiqarish uchun xarajat hisoblanadi. Qishloq xo`jaligida mahsulot ishlab chiqarish uchun urug`lik, yoqilgi – moylash materallari, o`g`itlar, yem-xashak, ishlab chiqarishni boshqarish bilan bog`liq xarajatlar va boshqa materiallar sarflanadi.
• Ular ham ma`lum bahoga (qiymatga) ega. Ishlab chiqarish jarayonida asosiy vositalar ishtirok etadi. Asosiy vositalar jismonan eskiradi. Bu eskirishning miqdori amortizatsiya ajratmasi yordamida aniqlanadi.
• Amotrtizatsiya xarajatlari ham mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari hisoblanadi. Bu tushinchadan “mahsulot tannarxi” tushinchasi kelib chiqadi.
• Mahsulot tannarxi deganda mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun qilingan xarajatlarning puldagi ifodasi tushuniladi.

Mahsulot tannarxi shu mahsulot qiymatining bir qismi hisoblanadi. Mahsulot qiymati bilan tannarxi o`rtasidagi farq umumiy holda foydani ifodalaydi.
Iqtisodiy fan tannarxning ikki turini bir-biridan farqlaydi.
Birinchisi, mahsulotning ishlab chiqarish tannarxidir. Bu mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlarning puldagi ifodasidir. 
Ikkinchisi, mahsulot birligining to`liq tannarxi. Mahsulot birligining to`liq tannarxi uni ishlab chiqarish va sotish bilan bog`liq xarajatlarning puldagi ifodasidir.