Mavzu: tuproqning morfologik tuzilishi reja: I. Kirish



Yüklə 157,5 Kb.
səhifə6/16
tarix13.05.2022
ölçüsü157,5 Kb.
#87027
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Tuproqning morfologik tuzilishi1

II tip Prizmasimon

>5 cm

Ustunsimon

yirik ustunsimon

ustunsimon

mayda ustunsimon


5–3 cm

<3 cm

Ustunli

yirik ustunli

ustunli


5–3 cm

3 cm


Prizmasimon

yirik prizmasimon

prizmasimon

mayda prizmasimon


5–3 cm

3–1 cm


1–0,5 cm




III tip Plitasimon




Plitali

slanessimon

plitasimon

plastinkasimon

Yaproqsimon



>5 mm

5–3 mm


3–1 mm

<1 mm

Tangasimon

yirik tangachasimon

mayda tangachasimon



3–1 mm

<1 mm


Qoshilma deb, tuproqpaydobo’lishjarayonlaribilanbog’likbo’lmagan, lekinkeyinchaliktashqaridanaralashibqo’shilibqolganorganikvamineralmoddalargaaytiladi. Hayvonlarningsuyagi, turlichig’anoqlar, o’simlikqoldiqlaribiologikqo’shilmabo’lib, tosh, shag’alvaboshqajismbo’laklarimineralqo’shilmahisoblanadi. Bulardantashqariko’mirbo’lakchalari, uyhayvonlarisuyaklari, uy-ro’zg’orbuyumlarisiniqlari (sopolvachinniidishbo’laklari) vainsonlarningsuyaklarikabinarsalararxeologikqo’shilmalardir. Buqo’shilmalarnio’rganishnatijasidatuproqningyoshivainsonlarningtuproqqata’siritarixinianiqlashmumkin.

Tuproq profilining mikromorfologik tuzilishi.Tuproq makromorfologik belgilari bilan bir qator daoddiy ko’z bilan ilg’ash qiyin bo’lgan ammo faqat polyarizasion (qutblashtiruvchi) mikroskoporqali, maxsus usullardan foydalanib o’rganish mumkin bo’lgan mikromorfologik xususiyatlari bilan ham xarakterlanadi. Tuproqning mikromorfologik belgilarini o’rganish usulini dastlab nemis olimi V.Kubiyenish labchiqqan va keyinchalik ko’plab tuproqshunoslar (Myukenxauzen, Yarilova, Porfenova, Dobrovolskiy) tomonidan takomillashtirilgan. Bu usul qovushmasi buzilmagan tuproqnamunalari shliflarini polyarizasionmikroskopda o’rganishga asoslangan (9- rasm).

3

3

2

3

1

9- rasm. Shlifda tuproq namunasining qutblashtiruvchi

mikroskopda ko’rinishi

1- kovakliklar; 2- skletli plazma; 3-skletli plazmada tarqalgan,

birlamchi minerallar kristallari.
Mikromorfologik metod tuproqning mikrotuzilishi va mikroqovushmasini kovakligini tuproqning alohida komponentlari (tarkibiy qismlari) tarkibini o’rganish imkonini beradi. Shliflarda tuproqning skelet va plazmasi ajratiladi.

Skeleti 2 mkm dan yirik minerallardan (asosan birlamchi minerallardan) plazmasi esa o’lchami 2 mkm dan kichik nozik zarralardan iborat. Plazma gilli minerallardan, silikatsiz ikkilamchi temir va alyuminiy oksidlaridan va gumusdan iborat bo’lib, tarkibi jihatidan gilli, gumus gilli, karbonat gilli, temir gilli gruppalarga bo’linadi. Shliflarda g’ovakligi, agregatlanish xarakteri va tuproq paydo bo’lish jarayonlarini ifodalovchi turli yangi yaralmalar yaxshi ko’rinib turadi.




Yüklə 157,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə