Tuproqning mexanik tarkibi. Dala sharoitida o’rganilayotganda mexanik tarkibi tashqi belgilari asosida va barmoqlar orasida ezgilab taxminan qancha qum va loy zarrachalari borligiga qarab aniqlanadi. Shu maqsadda loyli halqalar qilib qum, qumloq, qumoq yokisoz tuproq ekanligini o’rganish ham mumkin. Mexanik tarkibiga doir aniq ma’lumotlar laboratoriya analizlari asosida olinadi.
Tuproq strukturasi. Tuproqning alohida agregat bo’laklar (donachalar) ga ajralib ketishiga tuproq strukturasi deyiladi. Bu agregatlar turli mexanik elementlarning bir-biriga birikishidan hosil bo’ladi. Struktura bo’lakchalarining shakli, o’lchami va sifat tarkibi turli tuproqlar hamda ularning alohida gorizontlarida har xil bo’lib, S.A.Zaxarov bo’yicha asosan: kubsimon, prizmasimon va plitasimon kabi 3 tipga va o’z navbatida turlar hamda xillarga ajratiladi (3-jadval va 8 -rasm).
1. J u d a z i ch q o v u h m a - tuproq chuqurini belkurak bilan kavlashning deyarli imkoni yo’q, misrang yoki metindan foydalanishga to’g’ri keladi.
2. Z i ch q o v u sh m a - chuqur ketmon yoki belkurak yordamida ancha qiyinlik bilan kavlanadi. Bunday zichlik og’ir qumoq va soz mexanik tarkibli tuproqning illyuvial gorizonti uchun xarakterli.
3. G’ o v a k q o v u sh m a - chuqur oson kovlanadi, belkurak bilan tashlangan tuproq mayda bo’laklarga sochilib ketadi. Uvoqli donador, strukturali qumoq vasoz tuproqlar hamda yetiltirib ishlov berilgan tuproqlarning haydalma qatlami uchun xos.
4. S o ch i l m a q o v u sh m a - qumli va qumloq tarkibli tuproqlarning quruq haydalma gorizontlari uchun xarakterli.
Qovushma - tuproqni agronomik jihatdan baholashning muhim ko’rsatkichidir.
Dostları ilə paylaş: |
