Mavzu: Yer po‘stining yoshi Reja

Yer po‘sti o‘z navbatida uchga bo‘linadi:

• 
  - Cho’kindi qatlam qalinligi 10 km .
  

• 
  - Granit qatlam qalinligi 10- 15 km.
  

• 
  - Bazalt qatlam qalinligi 15-35 km.
  

• 
  Granit qatlam - Yer po’sti qatlamining shartli nomi, undan uzunasiga yo’nalgan seysmik to’lqinlarning tarqalish tezligi 5,5 – 6,5 k/s ga teng b o’ladi. Cho’kindi va bazalt qatlami oralig’ida joylashadi.
  

• 
  Bazalt – magamatik tog’ jinsi. Rangi bo’z va qoramtir . Kimyoviy tarkibi uning chuqurlikdagi analogi bo’lgan gabbroga yaqin.
  

Bazalt okean tubi va quruqlikkda juda katta maydonni egallagan.

Yer po‘stining “qatlamli” tuzilishi sxemasi.

• 
  Litosfera –Yunon tilida ‘’tosh o’ram ,, ma’nosini anglatadi. Yerning qattiq tosh qobig’i bo’lib,
  
• 
  Yer po’sti va yuqori mantiyaning bir qismini o’z ichiga oladi hamda astenosfera qatlamigacha davom etib, qalinligi 150 – 200 km ni tashkil qiladi.
  

• 
  Litosfera yaxlit bo’lmay, chuqur yer yoriqlari bilan yirik bo’laklar- litosfera plitalariga bo’lingan. Ular astenosfera ustiga yiliga 5- 10 sm tezlikda gorizontal yo’nalishda siljiydi.
  

• 
  Yer po’stining Kimyoviy tarkibini aniqlashda F.V Klark, V.I, Goldshmidt, V.I Vernadskiy, A.N Vinogradovning xizmatlari katta. 1889- yilda Amerikalik olim F.V Klark tog’ jinslaring kimyoviy tahlillaridan 6000 ga yaqinini to’plab, litosferaning o’rtacha tarkibini hisoblaydi.
  
• 
  1939- yilda rus olimi A.Ye.Fersman elementlarning yer po’stidagi yoki biron – bir tizimdagi (masalan, Yer shari, Quyosh atmosferasi va h.k) foizlardagi o’rtacha miqdorini deb nomlashni taklif qilishgan.