Mbr-16 nekov javohir

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida pul muomalasini barqarorlashtirishning o„ziga xos xususiyatlari.

• Pill muomalasini muvofiqlashtinshda muomaladagi pul massasini pal agregatlariga bo„lib o'rganish va alohida pul agregatiga ta‟sir ko„rsatish muhim ahamiyat kasb etadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul muomalasini muvofiqlashti- rishda pul, kredit multiplikatorlari va ularni to„liq inobatga olish muhim ahamiyat kasb etadi
• Kredit multiplikatorining mohiyati shundan iboratki, kredit tizimining mavjudligi tufayli muayyan tijorat banki tomonidan ochiq bozorlardagi operatsiyalar hisobiga Markaziy bankdan olgan kredit resurslaridan o’z mijozlarini kreditlasa va ushbu mablag'lar boshqa bank mijozlariga o'tkazilsa, boshqa bankda kredit resurslarining ko„payishiga va unda kreditlash imkoniyatining ortib borishiga olib keladi. Shu tariqa ushbu mablag„lardan boshqa bir bankka o„tishi keyingi banklarda kredit resurslarining ortib borishiga olib keladi. Bu jarayon muomaladagi pul massasining ortib borishiga sabab bo'ladi.
• Bozor iqtisodiyoti sharoitida muomaladagi pul massasini tovarlar, hizmatlar hajmi bilan muvofiqlashtirib borish muhim iqtisodiy ahamiyat kasb etadi va u ishlab chiqarish sama- radorligini oshirish, mamlakat iqtisodiy barqarorligini ta‟minlash, mamlakat pul birligini ayirboshlash imkoniyatini mustahkamlash hamda to'lov balansi holatining yaxshilanishiga hizmat kiladi.
• Tovar-pul munosabatlarining paydo bo'lishi va rivojlanishi davrida pul muomalasi, uni toTiq oTganish. boshqarish va tahlil qilish muammolari iqtisodchi olimlar diqqat e‟tiborida bo’ladi.

PUL MUOMALASINI TARTIBGA SOLISH USULLARI VA UNING XUSUSIYATLARI

• Iqtisodiyotni pul-kredit vositalari orqali tartibga solish vosital- ari nihoyatda turli-tumandir. Shu narsa ma‟lumki, hozirgacha pul- kredit vositalarining turkumlanishi borasida yagona bir yo'nalish mavjud emas. Lekin, shu bilan birga ko„pchilik olimlar quyida kel- tirilgan vositalarni asosiy pul-kredit siyosati vositalari sifatida qayd etadilar. Biz ham, faqat umumiy va aniq tavsifdagi vositalar xususi- da fikr yuritishni o„z oldimizga maqsad qilib qo4 ydik. O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining pul-kredit siyosatini amalga os- hirishda quyidagi vositalardan foydalaniladi:
• 1. Qayta moliyalash siyosati;
• 2. Majburiy zahiralar siyosati;
• 3. Ochiq bozor siyosati;
• 4. Valyuta siyosati;
• 5. Depozit siyosati
• Mazkur usullar jahon banklari amaliyotida tan olingan asosiy usullar hisoblanib, ularning qo„llanishi har bir davlatda turlicha bo'lishi mumkin. Masalan, AQSh da ko'proq ochiq bozordagi usullar qo„llanilsa, Germaniyada ko'proq majburiy zahiralar qo„l- laniladi. Hozirgi kunda 0„zbekiston Markaziy bankining muomaladagi pul massasini tartibga solishda asosan majburiy zahiralar vositasidan foydalanilmoqda.