~ 26 ~
bundan əvvələ gedir.
Hazırda Macarıstan AB və Baltik ölkələrinə, ABġ, Yaponiya və
b. ölkələrə Ģərab ixrac edir.
Ġttifaq dağıldıqdan sonra Macarıstan Ģərabçılığında da
yenidənqurmaya baĢlanıldı və xarici investorlar tərəfindən sahəyə
milyonlarla sərmayə qoyuldu. Bununla belə Tokay üzümlüklərinin
yalnız 8%-i xarici sərmayədarların mülküdür. Əsas üzümlüklər
dövlət Ģirkəti və yerli sahibkarların əlində cəmlənmiĢdir.
Bu gün Tokayda iki koteqoriya Ģərab buraxılır. Birinci – xüsusi
keyfiyyətdə olan desert Ģərab – Tokay Szamorodni və Tokay Aszu
Eszensiadır. Onlar satıĢa uzun boğazlı Ģəffaf butulkalarda verilir.
ƏlveriĢli məhsul illərində hardasa 3 ildən bir keyfiyyətli Aszu
tokayı alınır. Burada həmçinin turĢ və kəmĢirin sort Ģərabları
Tokay Furmint, Tokay Harslevelu, Tokay Muskat Linel hazırlanır.
Bunlar müasir yüngül meyvə ətirli Ģərablar olub, dünyada
populyarlığa malikdir.
ġərabçılıq sahəsində elmi tədqiqat iĢləri ilə Üzümçülük və
ġərabçılıq Elmi Tədqiqat Ġnstitutu, həmçinin bir sıra univesitetlər
məĢğul olur. Macarıstanda üzümçülük və Ģərabçılıq muzeyi vardır.
Relyefi əsasən düzən olub, çox hissəsi Dünay düzənliyinin
ortasında yerləĢir.
Ukrayna. Ukraynada Ģərabçılıq bizim eradan əvvəl I minillikdə
meydana gəlmiĢdir. Müasir Ukraynanın iri Ģərabçılıq regionları
Krım, Zakapatye və Qara dəniz sahillərindədir. Ən iri Ģərab
istehsalçıları Odessavinprom (Fransız bulvarı), Massandra,
Ġnkerman, Maqaraç, Sabo, Krım Ģərab evidir.
Ukrayna Ģərab bazarının 87%-i 33 müəssisəyə (ölkədə
Ģərabçılıq sahəsində bütünlükdə 40 Ģirkət var) məxsusdur. Ən
böyük pay Ġnkerman zavodunun markalı Ģərablarına məxsusdur.
Bu məbləğ bütünlükdə 3,9%-dir. Ġkinci yerdə Massandra (3,3%) və
üçüncü yerdə Koktebeldir (2,3%).
2009-cu ildə daxili Ģərab istehlakı 23,6 mln dal olub, 2008-ci
ildən 13% çoxdur. Rusiyaya Ģərab ixracı böhranın ilk ili ilə
müqayisədə 3 dəfə artmıĢ və 5,5 mln dal təĢkil etmiĢdir.
Ukraynanın Ģərab istehlakı strukturunda son illər əsaslı
~ 27 ~
dəyiĢikliklər
baĢ vermiĢdir. Əvvəllər istehlakın 80%-ni
tündləĢdirilmiĢ Ģərablar, 20%-ni süfrə Ģərabları təĢkil edirdisə,
2008-ci ildə tündləĢdirilmiĢ Ģərablar 47,5% təĢkil etmiĢdir.
Ukraynada Ģərabçılığın ixtisaslaĢması getmiĢdir. Krımın cənub
sahili markalı, desert və likor Ģərablar; Xerson, Nikolayev, Odessa
vilayətləri və Zakarpatye ağ və qırmızı təbii Ģərablar istehsal edir.
Krım Ģərabları, xüsusilə də desert və ĢampanlaĢma metodu ilə
hazırlanan oynaq Ģərablar Ģöhrət qazanmıĢdır. Oynaq Ģərablar geniĢ
çeĢiddə olub, bryutdan kəmturĢa və hətta qırmızı kəmĢirinədək
dəyiĢir. Hər il Ukrayna orta hesabla sovet Ģampanı tipli 50 milyon
butulka oynaq Ģərablar buraxır.
«Massandra» Aqrar Ġstehsalat Birliyi Massandrada yerləĢən baĢ
zavoddan və Krımın cənub sahilində Forosdan Sudaka qədər
yerləĢən 9 sovxoz-zavoddan ibarətdir. Birlik 30 addan çox markalı,
o cümlədən məĢhur likor Ģərablar və dünyanın ən məĢhur Ģərabları
sırasına aid edilən «Krasnıy kamen» ağ muskatını istehsal edir.
«Massandra» enotekasında müxtəlif marka və ilin məhsulu olan
milyon butulkaya yaxın Ģərab saxlanır.
Üzümçülük və Ģərabçılığın elmi problemləri V.E.Tairov adına
Üzümçülük və ġərabçılıq Elmi Tədqiqat Ġnstitutunda, həmçinin
Krım
Milli
Üzüm
və
ġərab
Ġnstitutu
«Maqaraç»da
öyrənilməkdədir.
Moldova. Moldovada Ģərabçılıq sənayesi yaxĢı inkiĢaf etmiĢdir.
Üzümlüklər altında olan sahə 147 min hektar olub, ondan 102 min
500 ha kommersiya məqsədləri üçün istifadə olunur. ġərabların
çox hissəsi ixrac üçün istehsal olunur. Moldovada 174 Ģərab
zavodu vardır. Son illərdə Moldovada Ģərab və Ģərab
materiallarının istehsalının illik artımı 10-20% təĢkil edir
Moldova Ģərab istehsalçıları arasında dünyada 7-ci, Ģərab ixracı
həcminə görə (dünya həcminin 4%-i) Almaniya, Argentina və
Portuqaliyanı keçərək 12-ci yeri tutur.
2006-cı ildə Rusiya ilə siyasi münaqiĢə üzündən həmin ölkəyə
Ģərab ixracına qadağan qoyulmuĢ və bu üç il davam etmiĢdir.
Burada yerli üzüm sortlarından Fetyaska Albe, Fetyaska Reqale,
Rara Nyaqra (qırmızı),gətirilmə sortlardan Ağ ġardone, Sovinyon
~ 28 ~
Blau, Aliqote, Pino Qri, Pino Blan, Rislinq, Traminer, Muskat,
Silvaner, Müller-Turqau, Rkasiteli becərilir. Qırmızı üzüm
sortlarından Kaberne Sovinyon, Merlo, Pino Nuar, Malbek,
Saperavi, Qame üzüm sortları, 2006-cı ildən isə Sira (ġiraz),
Kaberne Fran və Pti Verdo istehsalatda sınaq üçün qeydiyyatdan
keçirilmiĢdir.
Istehsal olunan turĢ ordinar təbii Ģərablardan Rara Nyaqra,
OneĢti, Rislinq, Semilyon, Muskat, Pino, Kaberne, Saperavi; turĢ
markalı təbii Ģərablardan Aliqote, Neqru de Purkar, RoĢu de
Purkar, Fetyaska, Kaberne, Rislinq; kəmĢirin təbii Ģərablardan isə
Floarya Viey, Norok, Primevaranı göstərmək olar.
Tünd ordinar Ģərablardan Çəhrayı Portveyn, Ağ Portveyn,
Madera, Luçafer, Xeres, Budyakskol, Çəhrayı desert Vermut,
Qırmızı desert Vermut, Moldova buketi istehsal olunur.
Aparıcı Ģərab istehsalçılarından Krikova, Malıe MileĢti,
Dionisos Meren, Chateau Vartely, Purkar, Vinariya Rostovan,
Acerex, Aurvin, Lion Gri, Vites Nincesti, Aroma, Barza Alba,
Ġnteralço, KVĠNT (konyak istehsalçısı) göstərmək olar.
Malıe MileĢti (―MileĢti Mici‖) müəssəsinin Ģərab kolleksiyası
Avropada ən böyük olub, 15 mln butulka təĢkil edir və Gennesin
rekordlar kitabına düĢmüĢdür. Onun zirzəmisinin uzunluğu 200 km
olsa da, yalnız 50 km-dən istifadə edilməkdədir.
Bolqarıstan.
Üzümçülük
və
Ģərabçılıq
Bolqarıstan
iqtisadiyyatında əsas yer tutur. Ayrı-ayrı üzümçülük-Ģərabçılıq
rayonlarının müxtəlif coğrafi ekoloji Ģəraitə malik olması burada
yüksək keyfiyyətli üzüm becərilməsinə imkan verir. Bolqarıstanın
süfrə sortları (əsasən Bolqar sortu) Avropanın bütün ölkələrinə
ixrac olunur. Texniki sortlardan yüksək keyfiyyətli orjinal Ģərablar
hazırlanır və öz növbəsində ixrac olunur.
Texniki üzüm sortlarından yerli sortlar – Qımza, Mavrud,
Pamid, Misket, Dimyat, Tamyanka geniĢ becərilir. Ġntroduksiya
edilmiĢ sortlardan Ġtaliya Rislinqi, Aliqote, Kaberne, Sovinyon,
Saperavi, Rkasiteli və Fetyaska becərilir. Süfrə sortlarından əsasən
Bolqar, Jemçuq Saba, Ġtaliya, Dunay muskatı və Kardinal becərilir.
Süfrə üzümü daxili bazar və ixrac (40%) üçün yetiĢdirilir.