130
(N.Vəzirov), "Dağılan tifaq" (Ə.Haqverdiyev), "Əliqulu evlənir" (S.Rəhman), "Son göz yaşları"
(S.Rüstəm), "Sən həmişə mənimləsən" (İ.Əfəndiyev), "Vicdan" (B.Vahabzadə), "Qızıl gül
olmayaydı..." (R.Rza), "Təhminə və Zaur" (Anar) və s. əsas yer tutur. 80-ci illərdə teatrda əməkdar
artistlər T.Qarayev, F.Mahmudova, N.Məlikova və başqaları fəaliyyət göstərmişlər. 1996-cı ildən
teatrın baş rejissoru E.Mikayılovdur.
30-40-cı illərdə Lənkəran şəhərində xalq teatrı fəaliyyət göstərmişdir. İndiki N.Vəzirov adına
Lənkəran Dövlət Dram Teatrı 1973-cü ildə təşkil edilmiş, fəaliyyətə "Yaxşı adam" (M.İbrahimov)
tamaşası ilə başlamışdır. Teatrın repertuarına Azərbaycan və xarici ölkə dramaturqlarının əsərləri -
"Vaqif' (S.Vurğun), "Molla İbrahimxəlil kimyagər" (M.F. Axundzadə), "Qış nağılı" (U.Şekspir),
"Məhv olmuş gündəliklər", "Mahnı dağlarda qaldı" (İ.Əfəndiyev), "Alov" (M.Hüseyn), "Xoşbəxtlər"
(S.Rəhman), "Yaşıl qapı arxasındakı qadın" (R.İbrahimbəyov), "Topal Teymur" (H.Cavid), "Ölülər"
(C.Məmmədquluzadə), "Nəsillər, eşidin" (M.Musiyenko; Azərbaycan Lenin komsomolu mükafatı,
1977), "Mahmud və Məryəm" (Elçin), "Təhminə və Zaur" (Anar) və s. daxildir. Teatrın truppasında
80-ci illərdə əməkdar artistlər B.Əliyeva, Qabil Quliyev, Kamil Nəcəfov və başqaları fəaliyyət
göstərmişlər. 1982-ci ildən teatrın baş rejissoru B.Rzayevdir.
Mingəçevir Dövlət Dram Teatrı 1968-ci ildə təşkil edilmiş, 1969-cu ildə C.Cabbarlının "Almaz"
pyesi ilə açılışı olmuşdur.Teatrın repertuarında klassik və müasir dramaturqların pyesləri xüsusi yer
tutur. "Kəndçi qızı" (M.İbrahimov), "Mahnı dağlarda qaldı", "Unuda bilmirəm" (İ.Əfəndiyev), "Eşq və
intiqam” (S.S.Axundov), “ Müfəttiş”
(N.V.
Qoqol),
"Hacı
Qara"
(M.F.Axundzadə), "Aydın", "Solğun
çiçəklər"
(C.Cabbarlı),
"Ölülər"
(C.Məmmədquluzadə), "Qütb ulduzu"
(N.Xəzri) və başqa əsərlər teatrın ən
yaxşı tamaşalarındandır. 80-ci illərdə
teatrda əməkdar artistlər V.Məmmədov,
N.Rzayeva və başqaları. fəaliyyət
göstərmişlər.
1974-cü
ildə
teatra
M.Davudovanın adı verilmişdir.
1938-ci ildə Qazaxda kolxoz-
sovxoz teatrı yaradılmış, 1939-cu ildə
dövlət dram teatrına çevrilmiş və ona
S.Vurğunun adı verilmişdır. Dövlət Dram
Teatrı 1949-cu ilədək fəaliyyət göstərmiş, 1960-cı ildən xalq teatrı kimi mövcud olmuş, 1988-ci ildə
Dövlət Dram Teatrı (M.V.Vidadi ad.) olaraq B.Vahabzadənin "Dar ağacı" pyesinin tamaşası ilə
fəaliyyətə başlamışdır (1989). Repertuarına "Vaqif" (S.Vurğun), "Molla Nəsrəddin və Əzrayıl"
(Ş.Əliyev) və s. tamaşalar daxildir. 2002-ci ildən teatrın
baş rejissoru Ə.Əhmədovdur.
Gəncə Kukla Teatrı 1981-ci ildə fəaliyyətə başlamış,
1985-ci ildə "Simurq" xalq kukla teatrı adlandırılmışdır.
1986-cı ildən Gəncə Dövlət Kukla Teatrı kimi fəaliyyət
göstərir. "Xeyir və Şər" (N.Gəncəvi), "Dostluğun sirri"
(H.Həsənov), "Üç keçi balası və yalquzaq canavar"
(H.Həsənov), "Qumral quzunun kələyi" (R.Səməndər),
"Əhmədin vəfalı xoruzu" (Ə.Səmədov), "Hamıdan güclü"
(İ.Coşğun) və s. əsərlər teatrın ən yaxşı tamaşalarındandır.
1998-ci ildən Gəncə Dövlət Kukla Teatrının baş rejissoru
F.Paşayevdir.
Azərbaycanda ilk peşəkar teatr təhsili ocağı 1923-cü
ildə opera müğənnisi Şövkət Məmmədovanın (ilk
direktoru) təşəbbüsü ilə yaradılmış Bakı Teatr
Texnikumudur. 1928-ci ildə texnikuma M.F. Axundzadənin adı verilmişdir. İlk illərdə dram və opera,
sonralar aktyorluq, rejissorluq və kino sənəti (1935-ci ildən) şöbələri fəaliyyət göstərmişdir.
131
Texnikumda Ə.Haqverdiyev, H.Cavid, A.M. Muradov, V.V.Sladkopevtsev, P.P.Fridolin,
A.A.Tuqanov, H.Abbasov, A.Şərifzadə, K.Ziya, M.Haşımov, R.Təhmasib, A.Gəraybəyli, N.N.
Boqolyubov, Y.A.Qrossman, A.K.Şərifov və başqaları dərs demişlər. Texnikum Azərbaycanın teatr və
klubları üçün aktyor və rejissor kadrları, mədəni-maarif işçiləri hazırlayırdı. C.Cabbarlı, A.İsgəndərov,
İ.Osmanlı, Ə.H. Ələkbərov, Ə.Bədəlbəyli, F.Qədri, R.Əfqanlı, N.Zeynalova və başqaları burada
oxumuşlar.
Teatr texnikumunun əsasında 1945-ci ildə Azərbaycan Teatr Institutu (1968-ci ildən Azərbaycan
Dövlət İncəsənət İnstitutu, 1991-ci ildən Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) yaradılmışdır. Burada
14 ixtisas üzrə mütəxəssis (teatr kadrları, mədəni-maarif işçiləri, teatrşünas, bədii konstruktivləşdirmə,
keramika-şüşə-plastik kütlə məmulatı, sənaye qrafikası və s.) hazırlanır. Bir neçə fakültəsi (mədəni-
maarif işi, teatr sənəti və rəssamlıq, rejissorluq), müxtəlif ixtisas kabinetləri, tədris teatrı, foto-kino
laboratoriyası və s. var. İlk buraxılışı 1949-cu ildə olmuşdur. Universitetdə xalq artistləri
A.İsgəndərov, M.Məmmədov, R.Təhmasib, T.Kazımov, H.Salayev və başqaları, 80-ci illərdə isə xalq
rəssamları T.Məmmədov, K.Kazımzadə, xalq artisti Ş.Məmmədova və başqaları dərs demişlər.
1982-ci ildə Gəncədə "Nizami", Naxçıvanda "H.Cavid", Ağdamda "X.Natəvan" poeziya
teatrlarının, Şəkidə M.F. Axundov adına Satira Teatrının açılışı olmuşdur.
Azərbaycanda 28 professional teatr, respublikanın ayrı-ayrı rayon və şəhərlərində 64 xalq teatrı,
müxtəlif müəssisə və məktəblərdə həvəskar teatr kollektivləri fəaliyyət göstərir (2006).
İnqilab Kərimov
Ədəbiyyat: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. “Az ərbaycan” cildi. Bakı, 2007,
“ Teatr” məqaləsi, səh. 802-811.
Dostları ilə paylaş: |