MəHƏMMƏd bin süleyman əT‐TƏMİMİ ƏL‐HƏNBƏLİ
Yüklə 2,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Şeyx MƏHƏMMƏD BİN SÜLEYMAN ƏT‐TƏMİMİ ƏL‐HƏNBƏLİ TÖVHİD KİTABI Azərbaycan Dövlət Kitab Palatası – 1996 M 58 Məhəmməd bin Süleyman ət‐Təmimi əl‐Hənbəli M 58 ”Tövhid kitabı”. B., Azərbaycan Dövlət Kitab Palatası, 1996. M 0403000000 024 e’lansız © Azərbaycan Dövlət Kitab Palatası, 1996. = 2 = ÖN SÖZ ifariş ilə tərcümə etdiyim bu kitab ana dili Azərbaycan türkcəsi olan müsəlmanlara və ölkəmizdə uzunmüddətli kommunist qadağalarından sonra öz yeni inkişaf dövrünə qədəm qoymuş ilahiyyat elminin yeni yolçularına sifarişçinin növbəti dəyərli töhfəsi olacaqdır. S Hicri 1115‐1206‐cı (miladi 1703‐1791) illərdə yaşamış Şeyx ibn Məhəmməd ibn Əbdülvahab ibn Süleyman ibn Əli Təmimi Hənbəlinin (müxtəsər: Məhəmməd ibn Süleyman Təmimi) yazdığı və hicri 1411‐ci (miladi 1990‐cı) ildə Məhəmməd Əfifinin redaktəsi ilə ər‐ Riyadda nəşr olunmuş bu kitabça ʺKitab ət‐tövhid əlləzi hüvə həqqü Allah əla əl‐əbidʺ (Allahın öz qulları (bəndələri – Ə.Ə.) üzərindəki tövhid haqqına aid kitab), qısaca ʺTövhid kitabıʺ adlanır. İslam dininin beş rüknündən (dayağından, əsasın‐ dan) birincisi olub ʺLa ilahə illəllahʺ (Allahdan başqa ilahi yoxdur) kəlmeyi‐şəhadəti ilə ifadə olunan tövhi‐ din məzmunu çox dərin, təfsilatı isə genişdir. Hərfən ʺtəkləşdirmə, vahidləşdirməʺ məʹnasını verən bu sözlə adlandırılmış tövhid elmi ilahiyyat elmləri içərisində birinci yeri tutur və ümumiyyətlə, ilahiyyat elminin açarıdır. Tövhidi qəbul edib bütün varlıqların yalnız bir yaradıcısı, bir sahibi, filosofların dili ilə desək, vahid bir başlanğıcı, səbəbi olduğu qənaətində olma‐ = 3 = = 4 = dan bütün dini icraatı həyata keçirən adam belə müsəl‐ man sayıla bilməz. Çünki müsəlman hər şeydən əvvəl müvəhhid (yalnız bir tanrının varlığı qənaətində olan adam) olmalıdır. Mən deyərdim ki, bu kitab müvəhhidin, özü də artıq tövhid elmindən xəbərdar olan, nəzəri hazırlığa malik müvəhhidin yaddaş kitabçasıdır. Çünki burada tövhid elminin məsələlərindən bəhs olunmur, bu məsələləri təsbit və təsdiq edən Qurʹan ayələri və Peyğəmbər əleyhissəlamın ibrətamiz kəlamları olan hədislər seçilib verilir, sonra hər fəslin sonunda həmin ayə və hədislərin tövhid elminin məsələləri ilə bağlılığı izah olunur, onlardan alınan ibrət dərslərinə diqqət yönəldilir. Buna baxmayaraq, kitab anlaşıqlı bir üslubda təqdim olunduğundan, zənnimcə, geniş oxucu kütləsi üçün də faydalı olacaqdır. 18‐ci əsrin ortalarında yazılmış bu əsər islam alə‐ mində o vaxtdan bəri diqqət mərkəzində olmuş, ona şərhlər yazılmışdır. ʺTövhid kitabıʺnın tərcüməsi za‐ manı bu şərhlərin ikisindən istifadə etmişəm: 1. Şeyx Əbdürrəhman Nasir Səʹdinin hicri 1412‐ci (miladi 1991‐ci) ildə ər‐Riyadda ʺDar əl‐Vətənʺ nəşriy‐ yatında çapdan çıxmış ʺƏl‐qövl əs‐sədid, şərh ʺKitab ət‐tövhidʺ li‐l‐imam əl‐mücəddid Mühəmməd ibn Əbd əl‐Vəhhabʺ (ʺDoğru sözʺ, yenilikçi alim Məhəmməd ibn Əbdülvahabın ʺTövhid kitabıʺnın şərhi) əsəri. 2. Şeyx Əbdürrəhman ibn Abdullah ibn Bazın re‐ daktəsi ilə hicri 1413‐cü (miladi 1992‐ci) ildə Dəməşqdə ʺDar əl‐Feyhaʺ nəşriyyatında çap olunmuş ʺFəth əl‐ məcidʺ, şərh ʺKitab ət‐Tövhidʺ (ʺŞan‐şövkətli Allahın köməyiʺ, ʺTövhid kitabının şərhiʺ) əsəri. = 5 = Birinci şərhçinin ʺTövhid kitabınınʺ müəllifini yeni‐ likçi adlandırmasından bəlli olur ki, o hələ 18‐ci əsrdə İslam dini ehkamlarının dövrə uyğun izahı ehtiyacını duymuş və bu ehtiyacı ödəyən əsərlər yazmışdır. ʺTövhid kitabıʺ da sonralar kommunist ideoloqların modernizm damğası vurduğu belə novatorluq nümu‐ nələrindəndir. Bu heç də İslam ideologiyasında pislə‐ nən bidʹət (kafir, dini korlayan) yenilik olmayıb, cəmiy‐ yətdə İslamdan əvvəlki dövrün qalıqlarının kök salıb artmasına qarşı yeni elmi mübarizə dövrünün başlan‐ ğıcı idi. Təsadüfi deyil ki, əsərdə bu zərərli təzahür‐ lərin artmasının əsas səbəbi kimi onların tövhidə zidd olmasının unudulub yaddan çıxması göstərilir. Odur ki, bu kitabça ateist həyat tərzindən qurtulmuş cəmiy‐ yətimizdə haqq ilə batili, din ilə xürafatı bir‐birindən ayırmaqdan ötrü hiyləgər ruhanilərin, savadsız molla‐ ların, islam dini ilə heç bir əlaqəsi olmayan sehrbaz‐ ların, cadugərlərin toruna düşmək istəməyən vətən‐ daşlar üçün eʹtibarlı bir mənbə ola bilər. Redaktor Məhəmməd Əfifinin kitaba yazdığı mü‐ qəddimədə irəli sürdüyü müddəaların tətbiqində də‐ qiqlik gözlənilmədiyindən tərcümə üçün bu müqəd‐ diməni əsas götürməyib, özüm ön söz yazdım. Lakin həmin müqəddimədəki faydalı məʹlumatları da tər‐ cümə mətninin xüsusiyyətlərini izah etməzdən əvvəl oxucuların nəzərinə çatdırmağı lazım bildim. Redaktor müəllifin ölümündən 79 il sonra Vəlid Firyan adlı xəttatın köçürdüyü əlyazma nüsxəsindən istifadə edib mühüm fərqləri dəqiqləşdirmiş, surə və ayələrin saylarını və sıralarını yazmışdır. Buxari və Müslimin ʺSəhihʺ adlanan hədis toplularını əsas Yüklə 2,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|