MəHKƏMƏ QƏrari strasburq
A. Tərəflərin arqumentləri
Yüklə 314,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A. Tərəflərin arqumentləri
- C. Məhkəmənin qiymətləndirməsi
A. Tərəflərin arqumentləri
100. Hökumət iddia etdi ki, ərizəçinin davamlı olaraq həbsdə saxlanması ona qarşı ittihamların ağırlığı, onun xarakteri və qaçıb gizlənmə riski ilə əlaqədar olaraq zəruri idi. Ərizəçi ciddi cinayətlərdə ittiham olunurdu və ona on üç ildən artıq həbs cəzası təyin oluna bilərdi. Ərizəçinin həbsə alınması barədə prokurorluq orqanlarının 20 oktyabr 1998-ci ildə çıxardığı ilk qərarda onun qaçıb gizlənmə təhlükəsi qeyd olunmuş və onun həbsə alınması barədə bütün sonrakı qərarlar da birmənalı şəkildə bu səbəbə əsaslanmışdı. Ərizəçinin sağlamlıq durumu onun barəsindəki həbs qətimkan tədbirinin davam etməsini tələb edən ictimai maraqlardan üstün tutula biləcək dərəcədə pis vəziyyətdə deyildi. Ərizəçinin həbsdə saxlanma müddətinin uzadılmasına xüsusən ona görə ehtiyac vardı ki, ərizəçinin ruhi vəziyyəti ekspert tərəfindən müayinədən keçirilməli idi. Beləliklə, həbsdə saxlanma müddəti ağlabatan müddət həddini aşmamışdı. 101. Ərizəçi öz arqumentlərində israr etdi. O, Hökumətin arqumentlərinə belə cavab verdi ki, onun davamlı olaraq həbsdə saxlanması zəruri deyildi. Onun qaçıb gizlənməsi, yeni cinayət törətməsi və ya ədalət mühakiməsinin gedişinə müdaxilə etməsi təhlükəsi və ona qarşı ittihamların ağırlığı özlüyündə onun həbsdə saxlanmasına haqq qazandıra bilməz. O, bir çox xəstəliklərdən əziyyət çəkirdi və onun daimi qeydiyyat və yaşayış yeri vardı (o, tələbə idi). Bundan başqa, məhkəmələr yuxarıda göstərilən təhlükənin həqiqətən mövcud olduğunu əsaslandırmayıblar. Onun təqsirkar olduğuna dair ciddi sübut yox idi, çünki ittihamlar polisin provokasiyasına əsaslanırdı; onun yeni cinayət törətməsi riski mövcud deyildi; və ərizəçinin səhhətinin təhlükəli vəziyyətdə olması onun dərhal azad olunmasını tələb edirdi. Onun barəsindəki həbs qətimkan tədbirinin müddətinin artırılması onun ruhi vəziyyətinin mütəmadi psixiatriya müayinəsindən keçirilməsi ilə bağlı idi.
102. Məhkəmə öncə qeyd edir ki, ərizəçi barəsindəki həbs qətimkan tədbiri onun tutulduğu 29 oktyabr 1998-ci il tarixdən məhkəmənin onun işi üzrə hökmünü elan etdiyi və ərizəçinin azad olunduğu 11 noyabr 1999-cu ilə tarixinədək davam edib. Beləliklə, həbsdə saxlanmanın ümumi müddəti 1 il 23 günə bərabər olmuşdur.
103. Cinayətdə ittiham olunan şəxs, əgər dövlət onun həbsdə saxlanmasına haqq qazandıran “müvafiq və yetərli” əsasların olduğunu sübut edə bilməsə, həmişə məhkəmə araşdırmasına qədər azad olunmalıdır (bax: Vemhoff Almaniyaya qarşı, 27 iyun 1968-ci il tarixli qərar, A seriyaları, c. 7, b. 12; Yağcı və Sərgin Türkiyəyə qarşı, 8 iyun 1995-ci il tarixli qərar, A seriyaları, c. 319-A, b. 52). 104. Konvensiya üzrə presedent hüququnda şəxsin girov (zəmanət) müqabilində azad olunmasından imtinanın yol verilə bilən dörd əsas səbəbi bunlardır: təqsirləndirilən şəxsin məhkəməyə gəlməməsi riski (bax: Stöqmüller Avstriyaya
şəxsin azad ediləcəyi təqdirdə ədalət mühakiməsinə mane ola biləcək hərəkət etməsi (bax: Vemhoffun işi üzrə yuxarıda adı çəkilən qərar, b. 14); yaxud yeni cinayət törətməsi (bax: Matsnetter Avstriyaya qarşı, 10 noyabr 1969-cu il tarixli qərar, A seriyaları, c. 10, b. 9); yaxud da ictimai asayişin pozulmasına səbəb olması ehtimalı
(bax: Letelye Fransaya qarşı, 26 oyun 1991-ci il tarixli qərar, A seriyaları, c. 207, b. 51).
105. Konkret halda şəxsin məhkəməyə qədər həbsdə saxlanmasının zəruri olub- olmadığını müəyyən etmək ilk növbədə milli məhkəmə orqanlarının üzərinə düşür (bax: Nikolov Bolqarıstana qarşı, ərizə Nº 38884/97, b. 74, 30 yanvar 2003). Daxili məhkəmələrin bu kontekstdə gəldiyi nəticələri Məhkəmənin yoxlamaq səlahiyyəti çox məhduddur: yalnız dövlət orqanlarının gətirdiyi əsaslar hüquqa zidd olduqda və ya hər hansı faktual əsas olmadıqda Məhkəmə məsələyə müdaxilə edə və həbsdə saxlanmanın əsassız olduğunu müəyyən edə bilər.
106. Məhkəmə qeyd edir ki, cinayət təqibi orqanı tərəfindən ərizəçinin həbsi barədə çıxarılmış 30 oktyabr 1998-ci il tarixli ilk qərar ərizəçiyə qarşı ittihamların ağırlığına və onun qaçıb gizlənməsi riskinə əsaslanmışdı. Lakin məhkəmələr ərizəçinin həbsdə saxlanma müddətinin artırılmasını və ya onun azad edilməsi barədə müdafiə tərəfinin verdiyi bir neçə vəsatətin rədd edilməsini əsaslandırmamışlar. 107. Buna görə də Məhkəmə xatırladır ki, ağlabatan şübhənin mövcudluğunun ibtidai həbs üçün zəruri şərt olmasına baxmayaraq, müəyyən müddət keçdikdən sonra daha həmin şübhə şəxsin həbsdə saxlanması üçün kifayət etmir (bax: Labita İtaliyaya
ərizəçiyə qarşı ağlabatan şübhə onun ibtidai həbsdə saxlanması üçün əsas ola bilərdi. Lakin o, xatırladır ki, ittihamın ağırlığı özlüyündə məhkəməyə qədər uzun müddət həbsdə saxlanılmağa haqq qazandıra bilməz. Şəxs barəsində azadlıqdan məhrum edilmə cəzasının təyin olunması ehtimalı da buna haqq qazandıra bilməz (bax:
çəkilən qərar). Məhkəmə bu məsələ ilə bağlı qeyd edir ki, 30 oktyabr 1998-ci ildən sonra ərizəçinin həbsdə saxlanma müddəti bir neçə dəfə artırılıb və bir ildən artıq davam edib. Üstəlik, 1998-ci ilin dekabrında istintaq qurtarıb və iş birinci instansiya məhkəməsinə göndərilib. Məhkəmənin fikrincə, belə vəziyyətdə dövlət orqanları ərizəçinin davamlı olaraq həbsdə saxlanmasını əsaslandırmaq üçün yeni səbəblər göstərməli idilər. 108. Hökumətin izahatlarında göstərilmiş səbəblərə, yəni gizlənmə təhlükəsinə və ərizəçinin “xarakterinə” gəldikdə, Məhkəmə xatırladır ki, o, 5-ci maddənin 3-cü bəndinin pozulub-pozulmadığı barədə qərarı mahiyyət etibarı ilə daxili məhkəmələrin qərarlarında göstərilmiş əsaslar və Məhkəməyə müraciətində ərizəçinin qeyd etdiyi faktlar əsasında çıxarmalıdır (bax: Yablonski Polşaya qarşı, ərizə Nº 33492/96, b. 79, 21 dekabr 2000). İliyev Bolqarıstana qarşı məhkəmə işində (ərizə Nº 33977/96, b. 86, 26 iyul 2001) Məhkəmə müəyyən etmişdir ki:
“Hətta ərizəçinin azadlıqdan məhrum edilməsinə haqq qazandıran faktlar mövcud olsa belə, məhkəmə qərarlarında onlar göstərilməyib ... və belə faktları müəyyən etmək və ərizəçinin həbsi barədə qərar çıxarmış milli hakimiyyət orqanlarını əvəz etmək Məhkəmənin vəzifəsi deyil”.
Ərizəçinin həbsdə saxlanmasının Hökumət tərəfindən göstərilmiş əsasları daxili məhkəmələrin qərarlarında göstərilməyib və Məhkəmə həmin əsasların işin hallarından bəlli olduğu ilə razılaşa bilməz. Digər tərəfdən, ərizəçinin yaşı, sağlamlıq problemləri, əvvəllər cinayət törədib-törətməməsi kimi amillər, habelə daimi yaşayış
Yüklə 314,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|