Mehnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish Reja

Mavzuga doir masalalar

1. 
   Jadvalda mehnat va kapitalning chegaraviy mahsuloti va ularning puldagi ifodasi to'g'risida ma'lumot berilgan. Ikkala resurs ham o'zgaruvchan bo'lib, ular raqobatli bozorda sotib olinadi.
   

Mehnat bahosi - 2 $, kapital bahosi - 3 $.

Mehnat hajmi	MPL	MRPl	Kapital hajmi	MPK	MRPK
1	10	5,0	1	21	10,5
2	8	4,0	2	18	9,0
3	6	3,0	3	15	7,5
4	5	2,0	4	12	6,0
5	4	2,0	5	9	4,5
6	3	1,0	6	6	3,0
7	2	1,0	7	3	1,5

Quyidagilarni toping:

1. 
   . Firma 64 birlik mahsulotni minimal harajatlar bilan ishlab chiqarish uchun necha birlik mehnat va kapital jalb qilishi kerak?
   

99 birlik mahsulotgachi? ’

2. 
   . Maksimal foyda olish uchun firma necha birlik mehnat va kapitaldan foydalanadi?
   

Firma 7 mahsulotni sotayotgan bozorni takomillashgan bozor deb bo'ladimi? Firma mahsulotini qaysi narxda sotadi?

2. 
   Firma raqobatli bozor sharoitida mehnatni yollaydi va o'z mahsulotini ham raqobatli bozorda sotadi. Ushbu sharoitda firmaning mehnatga bo'lgan talabini ko'rsatuvchi jadvalni to'ldiring.
   

Mehnat birliklari	Yalpi	Chegaraviy mahsulot	Mahsulot narxi	Yalpi daromad	Pul ifodasidagi chegaraviy mahsulot
1	17		2
2	31		2
3	43		2
4	53		2
5	60		2
6	65		2

Agar ish xaqi stavkasi 27,95 $ bo'lsa, firma nechta ishchini yollashi kerak. 19,95 $ bo'Isa-chi?

Buning sababani tushuntirib bering.

1. 
   Yuqoridagi firmaning mehnatga bo'lgan talab egri chizig'ini grafikda aks ettiring.
   

v) endi yuqoridagi firma takomillashmagan raqobat sharoitida amal qilsa, uning mehnatga bo'lgan talab egri chizig'ini chizing. Firma 17 birlik mahsulotni har birini 2,2 $ dan sotish mumkin bo'lsada, u har bir keyingi ishchining chegaraviy mahsulotini sotish uchun uning bahosini 0.05$ kamaytirish kerak bo'ladi? Xosil bo'lgan yangi talab egri chizig'ini avvalgi chiziq bilan solishtiring.

2. 
   Sof raqobat sharoitida ishchilarni yollavotgan firma uchun mehnat taklifini
   

ko'rsatuvchi jadvalni to'Idiring.

Mehnat birliklari	Ish haqi stavkasi	Ish haqi fondi	Mehnat uchun chega raviy xarajatlar
0	14
1	14
2	14
3	14
4	14
5	14
6	14

Grafik orqali mehnat taklifi va niehnatning chegaraviy harajatlari egri chiziqlarini chizing. Bu chiziqlar orasidagi bog'liqlikni tushuntiring.

2. 
   Quyidagi ma'lumotlar asosida kelasi davrda mahsulot realizaciyasi hajmining o'sishini hisoblang:
   

1. 
   hisobot yilida mahsulot realizaciyasi hajmi 974 ming som, ishlovchilar soni 448 kishi.
   
2. 
   kelasi yil rejasi bo'yicha ishlovchilar soni 33 kishi bolgan holda mehnat unumdorligi 7% oshishi ko'zda tutilgan.
   

2. 
   Ushbu jadvalda alohida firma uchun pul ifodasidagi chegaraviy mahsulot to'g'risida ma'lumot keltirilgan.
   

Mehnat birliklari miqdori	Pul ifodasidagi chegaraviy mahsulot
1	15
2	14
3	13
4	12
5	11
6	10
7	9
8	8

1. 
   Faraz qilaylik 100 ta firma uchun ham pul ifodasidagi chegaraviy mahsulot birliklari yuqoridagi jadval bilan bir xil.
   

Ushbu mehnat turiga bo'lgan umumiy bozor talabini hisoblang. Ma'lumotlarni quyidagi jadvalga kiriting.

Mehnatga bo`lgan talab hajmi	Ish haqi stavkasi	Mehnatga bo`lgan talab hajmi
	15	850
	14	800
	13	750
	12	700
	11	650
	10	600
	9	550
	8	500

6. Aholining 20 foiz kam ta’minlangan qismi jamiyatdagi umumiy daromadning 15 % ni oladi, aholining eng yaxshi taminlangan 20 % qismi esa jamiyat daromadlarining 50% ni oladi. Ma’lumotlar asosida daromadni notekis taqsimlanish darajasini ifodalovchi

g)

• 
  Mahalliy bozordagi ishchi kuchiga talab funksiyasi L_D=1200 -25×W, taklif funksiyasi esa L_S= -600+35×W ko'rinishida berilgan. Bu yerda, W - kunlik ish haqi dollar hisobida, L – ishchilar soni.
  

a) agar minimal ish haqi miqdori kunlik 40 $ qilib belgilab qo’yilsa, qancha ishchi kuchi ishsiz bo'lib qoladi?

b) minimal ish haqi stavkasi belgilangandan keyin ishchilarning umumiy daromadi qanchaga o'zgaradi?

8. Musulmon mamlakatlarining birida ish boshqaruvchilarga bo'lgan talab funksiyasi L_D=1000-3×W, taklif esa L_S=-200+9×W ko'rinishida berilgan. Bu yerda W – yillik ish haqi ming dollar hisobida, L_D va L_S lar yillik ishchilarga talab va taklif hajmi, ming kishi hisobida. Nimadir sabab bo'ldi-yu ayollar boshqaruvchi lavozimida ishlashdan mahrum qilindilar. Agar mamlakatdagi erkak ish boshqaruvchilar taklifini ko'paytirish imkoni bo'lmasa, ish haqi va ishchilar soni qanday o'zgaradi?

9. Toshkent shahridagi ishchi ayollarning taklif funksiyasi L_S(A)=-200+W, ishchi erkaklar taklifi funksiyasi esa L_S(E)=-300+2×W va ishchilarga talab funksiyasi L_D=1500-2×W ko'rinishida berilgan. Bu yerda W-oylik ish haqi ming som hisobida, L_D va L_S – ishchilarning oylik talabi va taklifi hajmi, ming kishi hisobida. Ayollarni rabatlantirish maqsadida har bir ayol ishchi uchun oylik 50 ming som qo'shimcha haq to'lanadigan bo'ldi. Ushbu qaror natijasida:

a) ishchi ayollar soni qanchaga oshadi?

b) erkak ishchilar soni qanday o'zgaradi?

c) erkak ishchilarning oylik maoshi qanchaga kamayadi?

d) ishchi ayollarning oylik maoshi necha foizga ortadi?

10. Malakali mehnat bozorida mehnatga bo'lgan talab va taklif funksiyalari berilgan.

L_D=17000-400W L_S= - 5000+700W

L_D, L_S – ish vaqti soatlari;

W - soatbay ish haqi dollarda.

Firma mehnat bozorida monopolist hisoblanadi va mahsulotini raqobatlashgan bozorda sotadi.

Aniqlansin:

a) firmaga yollangan ishchilar soni (soatbay) va ish haqi stavkasi;

b) ishchilar tomonidan olinadigan renta;c) ishchilar kasaba uyushmasiga birlashib harakat qilsalar va kasaba uyushmasi mehnat bozorida monopolist sifatida harakat qilsa, firma tomonidan qancha ishchi yollanadi, ish haqi stavkasi va ishchilar tomonidan olinadigan renta.

11. Kollejda o'qish 2 mln 650 ming somni tashkil etadi. Kollej diplomi bir yillik ish haqiga 500 ming som qo'shimcha daromad keltiradi. Bankning foiz stavkasi 10%. Kollejni tugatgandan so'ng mutaxassislik bo'yicha necha yil ishlaganda ma’lumot olishga sarflangan investitsiya (2 mln 650 ming som) o'zini qoplaydi?