Mehnatni muhofaza qilish. Ayollarga beriladigan qo’shimcha kafolatlar

Mehnatni muhofaza qilish. Ayollarga beriladigan qo’shimcha kafolatlar.

• Reja
• 1. Xodimlarning sog’lom va adolatli mehnat sharoitlarida ishlash huquqi va uning konstitutsiyaviy kafolatlari.
• 2. Mehnat muhofazasi tushunchasi va uning huquqiy jihatdan ta’minlanishi.
• 3. Korxonalarda mehnat muhofazasini ta’minlash.
• 4. Ishlab chiqarishda yuz bergan baxtsiz hodisalarni tekshirish va hisobga olish tartibi.
• 5. Ish vaqti va dam olish vaqtida ayollarga beriladigan imtiyozlar.
• 6. Ayollar mehnatini muhofaza qilish.
• 7. Ishga qabul qilishda ayollarga beriladigan imtiyozlar.

Mehnat huquqida mehnat muhofazasi atamasi keng va tor ma`nolarda ishlatiladi.

• Keng ma`noda bu atama mehnatini qo`llashga oid barcha masalalar majmuyini o`z ichiga oladigan va mehnat huquqining turli bo`limlari (mehnat shartnomasi, ish va dam olish vaqti va boshqalar)ga ta’lluqli huquq normalari yig`indisi tushuniladi.
• Tor ma`noda esa mehnat muhofazasi atamasi xodimlar uchun xavfsiz va sog`lom mehnat sharoitlari yaratish, ishlab chiqarish uchastkalarida texnikaviy, sanitariya-gigiyena sharoitlarini ta`minlash maqsadida belgilangan standartlar va normativlarning ishlab chiqilishi va ularga amal qilishni ta`minlashga oid iqtisodiy, huquqiy, tashkiliy chora-tadbirlardan iborat bo`ladi.

Mehnat muhofazasi texnika xavfsizligi va ishlab chiqarish sanitariyasini ham o`z ichiga oladi. Texnika xavfsizligi deganda ishlab chiqarishni zararli omillari ta`sirini bartaraf etishga qaratilgan tashkiliy tadbirlar va texnikaviy vositalar tizimi nazarda tutiladi.

• Mehnat muhofazasi texnika xavfsizligi va ishlab chiqarish sanitariyasini ham o`z ichiga oladi. Texnika xavfsizligi deganda ishlab chiqarishni zararli omillari ta`sirini bartaraf etishga qaratilgan tashkiliy tadbirlar va texnikaviy vositalar tizimi nazarda tutiladi.

Mehnatni muhofaza qilishning huquqiy manbalari

• O`zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi,
• O`zbekiston Respublikasining «Mehnatni muhofaza qilish to`g`risida»gi qonuni, 1993-yil 6-may
• O`zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining «Mehnatni muhofaza qilish» bobi (211-223-moddalar) va boshqa qoidalar,
• O`zbekiston hukumatining mehnatni muhofaza qilishga oid qarorlari, vazirliklar va idoralarning ishlab chiqarishdagi texnik xavfsizligi, sanitariya hamda gigiyenaga, profilaktikaga oid yo`riqnomalar, standartlar, texnikaviy shartlar, mahalliy davlat hokimiyat organlarining qarorlari, korxona va tashkilotlarning bevosita o`zida ishlab chiqilgan, ish beruvchilar hamda xodimlar vakillik organlari bilan o`zaro kelishib tasdiqlagan mehnatni muhofaza qilishga oid lokal me`yoriy hujjatlar.

Ish beruvchi mehnat shartnomasi tuzish chog`ida dastlabki tarzda va keyinchalik (ish davomida) vaqti-vaqti bilan quyidagi xodimlarni tibbiy ko`rikdan o`tkazishni tashkil qilishi shart:

• - o`n sakkiz yoshga to`lmaganlar;
• - oltmish yoshga to`lgan erkaklar, ellik besh yoshga to`lgan ayollar;
• - nogironlar;
• - mehnat sharoiti noqulay ishlarda, tungi ishlarda, shuningdek transport harakati bilan bog`liq ishlarda band bo`lganlar;
• - oziq-ovqat sanoatida, savdo va bevosita aholiga xizmat ko`rsatish bilan bog`liq bo`lgan boshqa tarmoqlardagi ishlarda band bo`lganlar;
• - umumta`lim maktablari, maktabgacha tarbiya va boshqa muassasalarning bevosita bolalarga ta`lim yoki tarbiya berish bilan mashg`ul bo`lgan pedagog va boshqa xodimlari.

Mehnat sharoiti noqulay ishlarda band bo`lgan xodimlar belgilangan me`yorlar bo`yicha:

• - sut (shunga teng boshqa oziq-ovqat mahsulotlari);
• - davolash-profilaktika oziq-ovqati;
• - gazli sho`r suv (issiq sexlarda ishlovchilar uchun);
• - maxsus kiyim-bosh, poyafzal, boshqa shaxsiy himoya va gigiyena vositalari bilan bepul ta`minlanadilar.

Mehnat kodeksining 220-moddasiga ko`ra:

• Ish beruvchi, mehnat birjasi tomonidan belgilangan kvota hisobidan ishga joylashtirish tartibida yo`llagan nogironlarni ish joylariga qabul qilishga majburdir.
• TMEKning nogironlarga to`liqsiz ish vaqti rejimi o`rnatish, ularning vazifasini kamaytirish va mehnatning boshqa shartlari haqidagi tavsiyalari ish beruvchi tomonidan bajarilishi shart.
• I va II guruh nogironlariga mehnatga haq to`lash kamaytirilmagan holda ish vaqtining haftasiga o`ttiz olti soatdan oshmagan qisqartirilgan muddati belgilanadi.
• I va II guruh nogironlariga o`ttiz kalendar kundan kam bo`lmagan muddat bilan yillik uzaytirilgan asosiy ta`til beriladi.

E’tiboringiz uchun raxmat!

• E’tiboringiz uchun raxmat!