Məişət tullantılarının utilizasiyası zamanı yaranan ekoloji problemlərin həlli yolları Xülasə

Dos.Sadıqov R.Ə Günay Ağazadə Elşən- qr. TMA 20/21

ADNSU, KTF, Neft kimya texnologiyası və sənaye ekologiyası kafedrası

Tel : [phone] E-mail:[e-mail]

Məişət tullantılarının utilizasiyası zamanı yaranan ekoloji problemlərin həlli yolları
Xülasə: Tullantıların utilizasiyası bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə həm şəhər, həm də kənd yerlərində geniş yayılmış problemdir. Bərk məişət tullantılarının (bundan sonra BMT) yığılması və utilizasiyası bu gün dünyanın əksər ölkələrində şəhər mühitinin əsas problemlərindən biridir. BMT idarəetmə həlləri maliyyə cəhətdən davamlı, texniki cəhətdən mümkün, sosial, hüquqi cəhətdən məqbul və ekoloji cəhətdən təmiz olmalıdır. Bərk məişət tullantılarının idarə olunması problemi həm kiçik və böyük şəhərlərin hakimiyyət orqanları üçün ən böyük problemdir. Ümumiyyətlə, insan cəmiyyətləri nə qədər avtomatlaşdırılmış və sənayeləşmiş olsalar, bir o qədər çox tullantı istehsal edirlər. Məsələn, sənaye inqilabı məişət bərk tullantıları və sənaye tullantılarına əlavə edilən yeni istehsal məhsulları və yeni istehsal proseslərini təqdim etdi. Müasir istehlakçılıq və bir çox məhsulların həddindən artıq qablaşdırılması da bərk tullantıların miqdarının artmasına əhəmiyyətli dərəcədə kömək edir. Tullantılarda son çarə hesab edilən poliqonlar iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəli çox güclü istixana qazı olan metan buraxır. Metan qida, kağız və bağ tullantıları kimi bioloji parçalana bilən tullantılardan poliqonlarda mövcud olan mikroorqanizmlərdən əmələ gəlir. Qurulma üsulundan asılı olaraq, zibilxanalar torpağı və suyu da çirkləndirə bilər. Tullantılar yığıldıqdan sonra daşınır və təmizlənir. Nəqliyyat prosesi atmosferə ən çox yayılmış istixana qazı olan karbon dioksidi və hava çirkləndiricilərini, o cümlədən hissəcikləri buraxır. Tullantıların bir hissəsi yandırıla və ya təkrar emala göndərilə bilər. Tullantılardan alınan enerji istilik və ya elektrik enerjisi istehsal etmək üçün istifadə oluna bilər ki, bu da kömür və ya digər yanacaqlardan istifadə etməklə istehsal olunan enerjini əvəz edə bilər. Beləliklə, tullantıların enerji ilə bərpası istixana qazı emissiyalarını azaltmağa kömək edə bilər.