MəKTƏBLƏRDƏ MÜASİr psixoloji XİDMƏTİn təŞKİl ediLMƏSİ VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ

---

Cavad Əfəndi 

Zöhrə Məlikova 

 

 

 

MƏKTƏBLƏRDƏ MÜASİR PSİXOLOJİ XİDMƏTİN TƏŞKİL EDİLMƏSİ 

VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ 

 

Metodik vəsait. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bakı 2013 

 

 

---

MÜNDƏRİCAT 

 

Giriş 

 

Psixoloji Xidmətin təşkil edilməsi 

Psixoloqun effektivliyi meyarları  

Psixoloq-məsləhətçinin statusu 

Psixoloji kabinetinin təşkili 

 

Psixoloji Xidmətin iş və proseduralarının tənzimlənməsi 

Psixoloji Xidmətin Əsasnaməsi 

Məktəbin Psixoloji Xidmətinin illik fəaliyyət  planı 

Psixoloqun etik kodeksi 

Tələbələrin və heyətin qiymətləndirməsi standartları 

Psixoloji xidmətə müraciət kartı 

Şagirdin müayinə kartı 

 

Əlavə qeydlər  

İctimai intellekt testinin istifadəsi 

Məktəbin müəllim heyətinə dəstək 

 

Ədəbiyyat 

 

Əlavələr 

Əlavə 1 

Əlavə 2  

 

 

 

---

GİRİŞ 

Məktəbdə psixolojı xidmətin vacibliyini izah etməyə ehtiac yoxdur. Bu artıq bir neçə 

onilliklərdir ki, həm beynəlxalq, həm də yerli təhsil sistemində formalaşmış bir strukturdur. Buna 

baxmayaraq, biz düşünürük ki, Azərbaycanın məktəbləri hələ də bu sahənin təkamülünü və fəal 

inkişafını yaşadığından bizim təcrübəmiz həm yardımçı ola bilər, həm də bu sahədə təcrübəli digər 

mütəxəssislər ilə konstruktiv müzakirələrə yol aça biləcəkdir.  

Hazırkı vəsait Azərbaycan məktəbində psixoloji xidmətin təşkilinə dair məsləhətlər və onun 

tənzimlənməsini kifayət qədər ətraflı şəkildə əhatə edən sənədlər toplusunu təqdim edir. Eyni 

zamanda, bu sənədlərin əsasını təmin edən nəzəri baxışlar müzakirə edilir, və psixoloji xidmətin 

heyətinə yardımçı olacaq xüsusi qeydlər verilir.  

Ümüdvarıq ki, bu vəsait Sizlərə yardımçı ola biləcəkdir və işinizdə uğurlar və yüksək 

nailiyyətlər arzu edirik! 

 

 

 

---

PSİXOLOJİ XİDMƏTİN TƏŞKİL EDİLMƏSİ 

Psixoloqun effektivliyi meyarları  

 

Psixoloji xidmətin heyətinin (məktəb\praktik psixoloqların) seçimi - xidmətin gələcəyini 

təyin edən proseslərdən biridir, və burada buraxılan səhvlər bütün məktəbin işinə mənfi şəkildə 

təsir edə biləcək. Seçim meyarlarının ən vacibi müvafiq təhsil olsa belə, bu yeganə meyar deyil. Bu 

səbəbdən, həm beynəlxalq həm də yerli təcrübəyə əsaslanaraq, Sizlərə məktəb psixoloqunun 

effektivliyini təyin edən meyarlarının siyahısını seçim sorğusunun formasında təqdim edirik: 

 

Meyar 

1 bal 

2 bal 

3 bal 

Psixoloji təhsil 

bakalavr 

doktor 

maqistr 

İş təcrübəsi 

0-1 il 

> 8 il 

2-7il 

Ailə vəziyyəti 

subay 

boşanmış 

Evli 

Uşaqları 

yoxdur 

1 

≥ 2 

 

 

Burada, daha çox bal yığan namizədin daha yüksək effektivliyə malik olacağını ehtimal 

etmək olar. Əlbəttə ki, bu məktəb psixoloqunun seçimi prosesində istifadə ediləcək yeganə üsul 

deyil – digər məktəb heyətinin seçiminə uyğun olaraq psixoloq da testlərdən (azından ictimai 

intellekt və stressə qarşı davamlılıq şkalaları üzrə) kifayət qədər yüksək nəticələr göstərməlidir. 

 

Xüsusi qeyd: subay və boşanmış namizədlərin müayinəsi zamanı emosional sahənin 

göstəricilərinə xüsusi diqqət yetirməyiniz məsləhət edilir. Bu ümumi standart olmadığına 

baxmayaraq, bəzi məktəblər psixoloq vəzifəsinə subay və ya boşanmış kəslərin namizədliyini qəbul 

etməməyə qərar verir. 

 

Psixoloq-məsləhətçinin statusu 

 

Psixoloji xidmətin sadəcə olaraq məktəbin daxili strukturlarından biri olmağına baxmayaraq 

psixoloqun statusu digər heyətin statusundan fərqlənir. Buna bir sıra səbəb var: 

-

 

Psixoloqun heyətin seçimi və qiymətləndirilməsi proseslərində rolu; 

-

 

Məsləhətləşmələr zamanı psixoloqun nəzərinə çatdırılan məlumatların məxfiliyi; 

-

 

Psixoloqun şagirdlər (və onların valıdeynləri\ailələri) ilə qurduğu münasibətlərinin 

xüsusiyyəti və s. 

Bunları və psixoloji xidmətinin effektivliyinin vacibliyini nəzərə alaraq, psixoloji xidmətin heyət 

üzvləri və rəhbərinə məktəb strukturu çərçivəsində xüsusi status ayirtmaq dünyada beynəlxalq 

standart səviyyəsində qəbul edilir. 

---

 

Bu status xüsusiyyətləri aşağıdakılardan ibarətdir: 

-

 

Xidmətin iş haqqında hesabatlar yalnız məktəbin direktoruna və ya direktorlar şurasına 

təqdim edilir; 

-

 

Xidmətin heyəti bir sıra təşkilatların (məktəb-valideyn asosiasiyası, intizam komitəsi, və s.) 

işində məsləhətçi kimi iştirak edir, lakin onların qərar-verə-bilən üzvü ola bilməz; 

-

 

Xidmət heyətinin kabinetləri siniflərdən və idarə heyətinin kabinetlərindən mümkün qədər 

ayrılıqda yerləşməlidir. 

Xüsusi qeyd: yuxarıdakı xüsusiyyətləri və, ümumiyyələ, psixoloq işinin həssaslığını nəzərə 

alaraq, psixoloji xidmətin heyətinin atestasiyasına yüksək tələblər tətbiq edilir. Avropa və ABŞ-da 

bu mütəxəssislərin seçimi və sonraklı qiymətləndirilməsi üçün tam kənar strukturların (ölkə 

psixoloqların assosiasiyası, supervizorlar kollegiyası, tanınmış məsləhətləşmə şirkətləri) 

xidmətindən yararalanmaq praktikası geniş şəkildə yayınıb. Bu şəkildə aparılan seçim və attestasiya 

məktəb-daxili proseslərin təsirindən qorunur və psixoloji xidmətin sonrakı işinin yüksək keyfiyyətini 

təmin edir. 

 

Psixoloji kabinetinin təşkili 

Psixoloji  kabinet  üçüb  ayrılan  otağın  sahəsi  minimum  20-25  kv.m  olmalıdır  ki,  orada  eyni 

zamanda  orada  10-12  nəfərlə  işləmək  mümkün  olsun.  Divarların  açıq  və  pastel  rənglərdə  olması 

məsləhətdir. 

Otağın tərtibatında portret və digər insan şəklindən ibarət olmayan incəsənət əsərlərindən 

istifadə  edilə  bilər.  Döşəmə  yumşaq  təbii  rəngli  xalça  ilə  örtülməlidir.  Otaqda  yumşaq  və  digər 

mebelin tam siyahısı aşağıda verilir: 

 

 

Mebelin adı 

Sayı 

Qeyd 

1.

 

 

İş masası 

1 

 

Psixoloqun  iş  zonası  və  ilkin  qəbul  zonası 

üçün 

2.

 

 

Kompyuter 

masası 

(+kompyuter, 

kseroks, 

printer) 

1 

3.

 

 

Stul 

2 

4.

 

 

Kreslo 

2 

Konsultasiya işi zonası üçün 

5.

 

 

Balaca yumru masa 

1 

6.

 

 

Şkaf 

1 

Sənədlər, metodik materiallar, vəsaitlər üçün 

7.

 

 

Parta 

2 

Fərdi və ya kiçik qrupla iş üçün 

8.

 

 

Stul 

2 

9.

 

 

Xalça 

1 

Oyun zonası üçün 

 

---