MəKTƏBLƏRDƏ MÜASİr psixoloji XİDMƏTİn təŞKİl ediLMƏSİ VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ

Psixoloqun etik kodeksi 

Etik kodeksin əsas məqsədi psixoloqun peşə fəaliyyətinin xüsusiyyətlərindən irəli gələn etik 

hüquq  və  vəzifələrin  təyin  edilməsidir.  Kodeks  psixoloun  müştəri  ilə  işin  planlaşdırılması  və 

qurulmasında,  həmçin  psixoloqun  peşə  fəaliyyəti  prosesində  üzə  çıxan  problemli  və  münaqişəli 

məsələlərin həlli zamanı psixoloqa oriyentir olaraq xidmət edir. Kodeks müştəriləri və bütövlükdə 

cəmiyyəti  psixoloji  biliklərin  nəzarətsiz  və  qeyri-peşəkar  istifadəsi  nəticəsində  yaranan 

problemlərdən  qoruyur,  psixoloq  və  praktik  psixologiyanın  nüfuzunu  qoruyur.  İnkişaf  etmiş 

ölkələrdə  Etik  kodeksinin  pozulması  mütəxəssisin  birbaşa  diskvalifikasiyasına,  işdən  azad 

edilməsinə və hətta məhkum edilməsinə səbəb ola bilir. 

Xüsusi qeyd: “Müştəri” termini psixoloqun qəbuluna gələnləri və psixoloji xidmətindən 

yararlanan hər bir kəsi əhatə edir. Geniş (və əsl) mənada məktəbin bütün şagirdləri, onların 

valideyinləri və məktəbin heyəti psixoloqunun müştəriləridir.  

 

-.-.-.-.- 

 

MƏKTƏB PSİXOLOQUNUN ETİK KODEKSİ 

Ümumi müddəalar. 

Hazırki kodeks etik prinsiplərdən ibarətdir. Etik prinsiplər aşağıdakı məsələləri təmin etməlidir: 

-

 

Peşə vəzifələrini etik normalara uyğun yerinə yetirilməsini; 

-

 

Psixoloqla  peşəkar  əlaqəyə  daxil  olan  (bundan  sonra  “müştəri”  adlanılacaq)  insanların 

(şagird, müəllim, valideyn, rəhbər, tədqiqatçı və s.) hüquqlarının müdafiəsini; 

-

 

Psixoloq və müştəri arasında etibarlılığın qorunmasını; 

-

 

Psixoloji  xidmətin  nüfuzunun  şagird,  müəllim,  və  pedaqoji  ictimaiyyətin  arasında 

möhkəmləndirilməsini. 

 

Əsas etik prinsiplər: 

1.

 

Məxfilik prinsipi. 

2.

 

Kompetentlilik prinsipi. 

3.

 

Məsuliyyətlilik prinsipi. 

4.

 

Etiket və hüquqi səlahiyyətlik prinsipi. 

5.

 

Psixologiyanın peşəkar təbliğatı prinsipi. 

6.

 

Müştərinin rifahı prinsipi. 

7.

 

Peşəkar əməkdaşlıq prinsipi. 

8.

 

Müştərini müayinənin məqsəd və nəticələri haqqında məlumatlandırma prinsipi. 

 

1.

 

 Məxfilik prinsipi. 

1.1.

 

İşin  gedişatı  zamanı  psixoloq  tərəfindən  alınan  məlumat  qəsdən  və  ya  təsadüfən 

yayılmamalıdır, üçüncü şəxsə məcburiyyət qarşısında çatdırılma zamanı isə elə bir formada 

təqdim olunmalıdır ki, bu məlumatı müştərinin əleyhinə istifadə etmək mümkün olmasın. 

---

1.2.

 

Psixoloji  tədqiqat,  treninq  və  digər  tədbirlərdə  iştirak  edən  şəxslər  başqa  şəxslərə  və  ya 

müəssisələrə 

çatdırılacaq 

məlumatın 

həcmi 

və 

xüsusiyyətləri 

haqqında 

məlumatlandırılmalıdırlar. 

1.3.

 

Müştərilərin psixoloji proseduralarda (diaqnostika, məsləhətləşmə, korreksiya və s.) iştirakı 

şüurlu və könüllü olmalıdır. 

1.4.

 

Əgər  müştəridən  alınan  məlumat  ekspertlər  tərəfindən  tələb  olunursa,  bu  məlumat 

müştərinin  şəxsiyyətinin  açıqlanmaması  şərtilə  təqdim  olunmalıdır.  Bunun  üçün  müştəri 

haqqında bütün məlumat qeyd olunur və tam məxfilik şəraitində saxlanılır. 

1.5.

 

Peşə fəaliyyətinin hesabatı, tədqiqatların nəticəsi və nəşrlər elə formada hazırlanmalıdır ki, 

müştərinin  şəxsiyyətinin  təyin  olunması  bu  müştərilə  işləyən  mütəxəssislər  sırasına  aid 

olmayan ətrafdakı insanlar üçün mümkün olmasın. 

1.6.

 

Diaqnostika  və  məsləhətləşmə  zamanı  üçüncü  şəxsin  iştirakına  müştəri  və  ya  ona 

cavabdeh olan şəxs (müştərinin 16 yaşı tamam olmadığı halda) razılıq verməlidir. 

1.7.

 

Psixoloji  tədqiqatını  sifariş  edən  təhsil  müəssisəsinin  rəhbərliyi  peşə  sirrinin  qorunması 

haqqında  xəbərdar  olunmalıdır.  Rəhbərliyə  tədqiqatın  nəticələri  və  rəyi  təqdim  edərkən 

psixoloq  müştəriyə  zərər  gətirə  bilən  və  tədris  prosesinə  aid  olmayan  məlumatları 

çatdırmaqdan vaz keçməlidir. 

 

2.

 

Kompetentlik prinsipi. 

2.1.

 

Psixoloq öz kompetentlik sərhədini müəyyən edir və nəzərə alır. 

2.2.

 

Psixoloq proseduranın və müştərilə iş üsullarının seçiminə görə məsuliyyət daşıyır. 

 

3.

 

Məsuliyyətlilik prinsipi. 

3.1.

 

Psixoloq müştəri və cəmiyyət qarşısında öz peşə fəaliyyətinə görə peşə və şəxsi məsuliyyət 

daşıyır. 

3.2.

 

Tədqiqat apararkən psixoloq ilk növbədə insanların rifahını düşünür və işin nəticələrini 

onların ziyanına istifadə etmir. 

3.3.

 

Psixoloq apardığı işin inzibati xüsusiyyətlərindən asılı olmayaraq hazırki kodeksə 

məsuliyyətli şəkildə əməl edir. 

3.4.

 

 Psixoloq psixoloji mövzulara aid kütləvi informasiya vasitələrində və auditoriya qarşısında 

çıxışlar zamanı işlətdiyi ifadələrinə görə məsuliyyət daşıyır. 

3.5.

 

Kütləvi çıxışlar zamanı psixoloq yoxlanılmamış məlumatlardan istifadə etməməli, insanları 

öz təhsil və kompetentliyi barədə aldatmamalıdır. 

3.6.

 

Psixoloq psixoloji proseduraların həqiqi məqsədləri haqqında müştərini yalnız bu 

məqsədlərə çatmağın alternativ yolların olmadığı halda məlumatlandırmaya bilər. 

3.7.

 

İş bacarığı olmayan şəxslərə (həddi-buluğa çatmamış, kəskin stress vəziyyətində olan 

şəxslər, müraciət zamanı psixoloqa məlum olan psixi pozuntu diaqnozu olan xəstələr və s.) 

psixoloji yardımın göstərilməsinə aid qərarın qəbul edilməsində psixoloq seçdiyi və istifadə 

etdiyi müdaxilənin aqibətinə görə məsuliyyət daşıyır. 

 

4.

 

 Etiket və hüquqi səlahiyyətlik prinsipi. 

4.1.

 

Psixoloq hər işini qüvvədə olan qanunvericilik və psixoloji fəaliyyətin aparılmasına aid 

tələblərə uyğun planlaşdırır və keçirir. 

4.2.

 

Hazırki Kodeksin normaları və təhsil müəssisəsinin rəhbərliyi tərəfindən üzərinə qoyduğu 

vəzifələr arasında ziddiyyət yarandığı halda psixoloq hazırki Kodeksin normalarına 

əsaslanır. Bu hal psixoloqun işlədiyi müəssisənin rəhbərliyinə və peşəkar psixoloji 

ictimaiyyətə (peşəkar və metodiki birliklərinə) çatdırılmalıdır. 

4.3.

 

Hazırki Kodeksin normaları yalnız psixoloqla müştərinin və iş prosesinin digər subyektləri 

ilə peşə münasibətlərini əhatə edir. 

---