Məmməd Əmin Rəsulzadə
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| «Biz indi universal əsgərik iki böyük orduda ən kəskin hərbi intizam
gördük və tarixin də qanlı bir müharibəsində ölümlə qarşılaşaraq təcrübələr keçdik. Hər millət öz azadlığını yalnız mübarizədə qazanır. Biz xalqımızın tarixən böyük məsuliyyət daşıyan mübariz kadrlarını təşkil edirik. 1918-ci ildə Azərbaycan xalqı bizim kimi hərbi təcrübə görmüş kadrlara malik olsa idi, şübhəsiz, məmlə- kətimizin tarixi tamamilə başqa cür inkişaf edəcəkdi». Keçmişdə bir müəllim, indi isə bir legioner olan bu zat söhbətimizdəki səmimilikdən cəsarətlənərək monoloqunu bu sözlərlə bitirdi: İçinə düşdüyümüz bu böyük müharibənin necə bitəcəyini nə, buradakı Hitler, nə də oradakı Stalin bilirlər. Lakin tarixi təcrübələrdən öyrəndiyimiz bir şey vardır ki, o da bu kimi hadisələrin sonunda millətlərin öz haq və azadlıqla- rına qovuşacağıdır. Emin bəy mənə üz tutaraq dedi ki, siz burada, yabancı torpaqda qonaqsınız, imkanınız çox məhduddur. Sizdən burada çox şey istəməyə haqqımız yoxdur. Sizdən istəyəcəyimiz şey öz torpaqlarımızdadır. Haq da, vəzifə də oradadır...» Legioner formalı müəllim bolşevik istilasına uğrayan Azərbaycanı tərk edərkən vətəndə qoyub getdiyim hələ 10 yaşa çatmamış nəslə mənsub bir adamdı. Keçən 26 illik qorxunc bir ayrılığa baxmayaraq aramızdakı mənəvi əlaqənin bu qədər sağlam qaldığına və qarşılıqlı anlaşmanın bunca səmimiliyinə nə qədər sevindiyimi təqdir edə bilərsiniz. Bundan otuz iki il əvvəl qırmızı istiladan sonra vətəndən xaricə gedən və mühacirət həyatında Azərbaycan davasını fikrən müdafiə və siyasi cəhətdən təmsil edən emiqrafiya ilə içində müdhiş işgəncələr və təzyiqlər altında yaşayan yeni nəsil bir-birini anlamaq qabiliyyətindədir. Nəsillər arasındakı mənəvi əlaqə qırılmamışdır. Əski nəslə mənsub milli mühacirətin şüurlu qismi tərəfindən təmsil olunan siyasi proqramın milli həmrəylik, ictimai ədalət və siyasi istiqlaldan bəhs edən üç əsası yeni nəslin ictimai və siyasi şüurunu müəyyən edir. Yeni mühacirətin siyasi düşüncəli qismi siyasi etiqadımızın yuxarıdakı «üçlü» ümdəsini böyük bir sevinc və vicdan rahatlığı ilə xəbər alırdı. Onlar qırmızıların siyasətinin milli mühacirəti ictimai irtica ilə siyasi təhqir nümunəsi kimi tanıtdığının yalan və böhtandan ibarət olduğunu görürdülər. Milli Azərbaycan respublikasının yaşadığı istiqlal dövrü Azərbaycan tarixinin ən parlaq bir dövrüdür. Əski və yeni mühacirətin ilham qaynağı 1918-ci ildə elan olunan istiqlal bəyannaməsindəki demokratik əsaslardır. Əldə edilmiş milli istiqlalı yenidən qazanmaq əvvəlki kimi, yeni nəslin də idealıdır: lakin bir şərtlə: yenidən qurulacaq Azərbaycanda əski ictimai uyğunsuzluğa, siyasi haqsızlıqlara meydan verilməyəcək, sosial həmrəylik və ədalətin təmininə xüsusi əhəmiyyət veriləcəkdir. 104 * * * Xanımlar, bəylər! Tarixdən gələcək təhlükəni görən Stalin müharibədən əvvəlki illərdə öz rəhbərliyinə müxalifət təşkil edəcəkləri ehtimal olunan bütün ünsürləri «təmizlədi». Azərbaycanda bütün zərbə ictimai və siyasi həyatın hər sahəsində milliyyətçilərlə milli sapıntıçılara dəydi. Bayaqdan dediyimiz sözlərdən göründüyü kimi, Azərbaycanda «sosializmin zahirən «türkizm» üzərində qələbəsi təmin olunmuşdur. Rus bolşevizmi Azərbaycan millətçiliyi üzərində qələbəsini bayram edir. Yabançı totalitarizm yerli demokratiyaya qələbə çalmışdır. Lakin bu, məsələnin sadəcə zahiri tərəfidir. Həqiqətdə isə, mübarizə hələ bitməmişdir: onun müqəddəratı müasir şəraitdə dünya miqyasında cərəyan edən böyük mübarizənin müqəddəratı ilə bağlıdır. Azadlıq və demokratiyanın son qələbəsi müqəddərsə 86 (buna qətiyyən şübhəmiz yoxdur) o zaman 1918-ci ilin 28 mayında hüquqi ifadəsini tapan Milli Azərbaycan Respublikasının həyata keçirdiyi azadlıq və istiqlala yenidən qovuşacağı əlbəttə ki, həqiqət və müqəddərdir. 86 Qabaqcadan müəyyən edilmiş |