Məmməd Süleymanov: Azərbaycanda Sol hərəkatın
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeydlər: 1.
43 adlandırırıq” 21 .
də tarix çərçivəsində əsaslandırıla bilər. Bura qədərki hissədə Marksın tarix təsvirini, tarixin inkişaf xətti haqqındakı təsvirlərini verməyə çalışdıq. Bəs tarix özü nədir? “Tarix müxtəlif nəsillərin bir-birini əvəz etməsindən başqa bir şey deyildir, bu nəsillər hər biri əvvəlki nəsillərdən onlara irs qalan materialdan, kapitaldan və məhsuldar qüvvələrdən istifadə edir” 22 – Marks tarixin tərifini bu şəkildə verməklə, o vaxt populyar olan tarix anlayışına – sonrakı tarixin əvvəlki tarixin məqsədi olduğuna dair görüşlərə qarşı çıxır. Hansı ki, tarixin bu cür anlaşılması “əvvəlki tarixin sonrakı tarixə fəal təsirinə sərf- nəzər etməkdən başqa bir şey deyil” 23 . Bir-birinə təsir göstərən bu tarixi dairələr “bu inkişafın gedişində genişləndikcə, təkmilləşdirilmiş istehsal üsulu və inkişaf edən ünsiyyət nəticəsində [...] tarix daha böyük ölçüdə ümumdünya tarixinə çevrilir” 24 . Bir ölkədə baş verən hansısa texniki tərəqqi başqa ölkədəki minlərcə insanı işsiz qoyursa deməli bu ümumdünya miqyaslı tarixi bir faktdır. Burdan aydın olur ki, “tarixin ümumdünya tarixinə çevrilməsi tamamilə maddi, empirik şəkildə müəyyən olunan işdir” 25 . Marks, özünəqədərki tarixin başqa empirik bir faktını, ayrı-ayrı fərdlərin fəaliyyətinin ümumdünya tarixi fəaliyyəti nəticəsinə çatdıqca, daha çox özlərinə yad olan qüvvənin altına düşdüklərini qeyd edir. “Elə bir qüvvə ki, getdikcə daha da kütləviləşir və nəhayət dünya bazarı formasında təzahür edir” 26 .Dünya bazarı kommunist inqilabının mövcud ictimai quruluşu devirməsi və onun əsas determinantı – xüsusi mülkiyyəti məhv etməsi nəticəsində yox olacaqdır. Bunun üçün lazımdır ki, əvvəla, məhsuldar qüvvələrin o ankı inkişaf pilləsi artıq qurucu yox dağıdıcı xarakter göstərsin. Bu elə bir sinfi meydana gətirəcək ki, cəmiyyətin bütün yükünü, əmtəə istehsalının bütün yükünü öz çiyinlərində daşımasına baxmayaraq, həmin bu nemətlərdən istifadə etməkdən məhrumdur. Bu digər sinif(lər) lə həmin bu sinfin arasında ola biləcək ən qəti formada ziddiyyət yaranmağına gətirib çıxaracaq. Bu sinif cəmiyyətin əksər hissəsini təşkil edir və bu ziddiyyətin məhvinin labüd olduğuna dair inqilabi – kommunist şüur məhz bu sinifdə, “zəncirlərindən başqa 44 №1 Fevral 2014 itirəcəyi heç nəyi olmayan sinifdə” 27 cücərəcək. *** Hakim sinfin yaratmış olduğu hakim şərait və orada hakim olan düşüncə özünün təsdiqini “ümumi mənafe”də dövlət formasında tapır. Əzilən sinifdə artıq cücərmiş olan inqilabi mübarizə, sinfi mübarizə kimi hakim sinfə qarşı aparıldığı kimi həm də hakim şəraitə – dövlətə qarşı aparılmalıdır ki, bu mövcudluq forması aradan qaldırılsın. Uğurla başa çatan bu inqilabi mübarizə, əvvəlki inqilablarda fəaliyyətin xarakterinin toxunulmaz qalması, inqilabın ancaq fəaliyyətin yenidən bölüşdürülməsi kimi təzahür edən xüsusiyyətinin ləğv olunması, bir sinfin hegemoniyasının, ümumilikdə sinif hegomoniyası və buna səbəb olan əsas şeyin, məcburi (yadlaşmış) əməyin aradan qaldırılmasını əsas prinsip kimi qəbul etməlidir. Ən əsası isə kommunist şüurunu kütləvi surətdə yaratmaq və məqsədə – kommunizmə çatmaq üçün insanların dəyişdirilməsi, bu da ancaq praktikada – inqilabi hərəkət vasitəsilə mümkündür. “İnqilabın zəruri olması onun üçün deyildir ki, hakim sinfi başqa heç bir yolla devirmək mümkün deyil; inqilab ona görə zəruridir ki, devirən sinif bütün köhnə iyrəncliyini yalnız bu yolla üzərindən ata bilər və cəmiyyətin yeni əsasını yaratmağa qadir ola bilər”. Qeydlər: 1. alm. Phänomenologie des Geistes – az. Ruhun Fenomenologiyası 2. Phenomenology of Spirit, Preface, p. 8-17, Introduction, p. 47- 52, Hegel, G., W., F., Oxford University Press, 1977 3. Introduction to reading of Hegel, p. 1-48, Kojève, Alexandre, Cornell University Press, 1969 4. The Essence of Christianity, Preface, Feuerbach, Ludwig – http://www. marxists.org/reference/archive/feuerbach/works/essence/ – 07.12.2013 5. Eyni yerdə 6. Seçilmiş Əsərləri I cild, s. 16-17, Marks və Engels Bakı, 1977, Alman İdeolojisi, s. 26-27 Marx, Karl & Engels, Friedrich, Sol Yayınları, 1976, 45 http://www.marxists.org/archive/marx/works/1845/german-ideology/ – 04.12.2013 7. S.Ə., s.8, A.İ, s. 18-19 8. S.Ə., s.20-21, A.İ, s. 31 9. S.Ə., s.21, A.İ, s. 31-32 10. S.Ə., s.22, A.İ., s. 32 11. S.Ə., s. 22, A.İ., s. 32 12. S.Ə., s. 23., A.İ., s. 33-34 13. S.Ə., s. 24, A.İ., s. 34 14. S.Ə., s. 24-25, A.İ., s. 35 15. S.Ə., s. 25, A.İ., s. 35-36 16. S.Ə., s. 25-26, A.İ., s. 36 17. S.Ə., s. 26, A.İ., s. 36 18. S.Ə., s. 27, A.İ., s. 36-37 19. S.Ə., s. 28, A.İ., s. 38 20. S.Ə., s. 29, A.İ., s. 39, http://www.mlwerke.de/me/me03/me03_017.htm 21. S.Ə., s. 29, A.İ., s. 39 22. S.Ə., s. 30, A.İ., s. 40 23. S.Ə., s. 31, A.İ., s. 40 24. S.Ə., s. 31, A.İ., s. 41 25. S.Ə., s.31, A.İ., s.41 26. S.Ə., s.31, A.İ., s.41 27. S.Ə., s.147 İstifadə olunan mənbələr: 1. Seçilmiş Əsərləri II cild (III – cilddə), Marks, Karl və Engels, Fridrix, Bakı 1977-Alman İdeolojisi, Marx Karl ve Engels, Friedrich, SOL Yayınları, 1976 2. Phenomenology of Spirit, Hegel, G., W., F., Oxford University Press, 1977 3. Introduction to reading of Hegel, Kojève, Alexandre, Cornell University Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|