207
baxırdı. O vaxtlar hər şey çox çətin idi. Qızlar
sevgi nədir heç bilmirdilər. Hələ gənc olma-
mışdan qoşulub qaçan kim, özündən iyirmi
yaş balaca alan qoca kişilər kim. Hər kim-
dilər, amma, sadəcə yaxşı imkanları olan bığı
burma kişilər idi. Mənimsə heç vaxt
var-dövlətdə gözüm olmayıb. Sadəcə Sərxanı
dünyalar qədər sevmişəm. Bir gün atam evə
gəldi və çox sevinirdi. Ailənin tək övladı
məndim. Anam xəstə olduğundan məndən
sonra doğuş etməsi ölümlə nəticələnə bilərdi.
Elə ona görə evin bir uşağı idim. O vaxt isə
bu demək olar ki, mümkün olmayan bir şey-
di. Ən az ailədə uşaq olanda beş-altı nəfər
vardı. Hələ qonşuda bir Fatma xala vardı,
bədbəxtin on iki uşağı vardı. Elə bir fermadı,
ataları heç uşaqların adını əzbərdən bilmirdi.
Hər nə isə yanağına azca gülüş hopdurmaq
istədim. Atam yeməkdən sonra ailəmizi bir
yerə yığıb söhbətə başladı:
-Xeyirli-uğurlu olsun, Allah xoşbəxt
eləsin. Qızı bu gün xərclədim. Deməli bizim
Ağanın oğlu Kamil nə idi, o yaraşıqlı, uca
208
boy, enli kürək, şir bilək cavan bax elə ona
satmışam. Atası da dostumdu, yaxşı da pul-
ları var. Mənə də yaxşı pul təklif etdi, daha nə
deyəsən? Bundan qəşəng təklif birdə nə vaxt
olar?
Mən çox ağladım və etirazımı bildir-
dim. Amma, nə fayda? Atam məni elə döy-
müşdü ki, üz-gözümün göyündən iki həftə
dərsə getmədim və dərhal sonra üzünü belə
görmədiyim Bakıda yaşayan Kamilə ərə get-
dim. Sərxana məktub yazıb qoymuşdum və
rəfiqəm Həbibə sağ olsun çatdırmış və hər
şeyi ona izah etmişdi. Amma, Sərxan məndən
əl çəkmədi, məni çox sevirdi.
Az bir müddət Kamil mənimlə yaxşı
rəftar etsə də, sonradan hər gün içir, işi bəha-
nə edərək evə gəlmirdi. Dörd il Kamilin leş
qoxan ağzından tökülən söyüşlərini eşitdim.
Mənimlə elə ehtirasını öldürdüyü hansısa
fahişə kimi rəftar edirdi. Məni hər dəfə bir
şeyi bəhanə edərək heyvan kimi döyürdü.
Evə bir həftədən bir gəlirdi. Deyirdi ki, sənin
uşağın olmur səni boşuyacam, gedib fahişə
209
olassan. Atam və anam da öləni iki il ol-
muşdu. Çox yalqız idim. Amma, bir gün ha-
milə olduğumu öyrəndim. 1985-ci il sentyab-
rın 1-də bir qız uşağı dünyaya gətirdim. Adı-
nı Dəniz qoyduq. Kamil bir ara düzəldi,
amma, sonra yenə həmənki zibil oldu. Evə
bir ay gəlmədi. Evdə pulda bitmişdi. Sağ
olsun Kamilin bacısı yoxsa acından ölərdik.
O da vərəm idi, evlənməmişdi, amma, ürəyi
təmiz bir qadın idi. Hər şey Sərxanın anasının
ölməsi və Bakıya gəlməsi ilə dəyişdi. İtirdi-
yim xoşbəxtliyimi o mənə geri qaytarırdı. Bir
ilə yaxın onunla Kamildən gizli görüşdük.
Sərxan mənə Kamilin başqa qadınla görüş-
düyünü demişdi. Buna heç şübhədə etmir-
dim. Adım qədər əmin idim. Hətta, Sərxan
həmin qadından Kamilin bir oğlu olduğunu
da deyirdi. Sərxanla planlaşdırırdıq ki, bir
neçə müddət sonra qaçaq buralardan. Lakin
bir gün hamilə olduğumu öyrəndim. Amma,
bu dəfə fərqli idi. Kamildən deyildi. Bu uşaq
Sərxandan idi. Artıq Kamillə bir yerdə olma-
dığım iki il olmuşdu. O da şübhələnməyə
210
başlasa da, içib gəldiyindən hər şeyi qarışdı-
rırdı. Sanırdı ki, elə bu uşaq da ondandı. Hə-
yatım Sərxanın Bakıya gəlməsi və məni heç
nəyə baxmayaraq sevməsi ilə qaranlıq bir ge-
cədən parlaq göy qurşağı olan bir səmaya
çevrilmişdi. Sonra 1987-ci il 20-i mart dünya-
ya bir oğlan uşağı gətirdim. Adını Xəzər qoy-
dum. Artıq Kamilə qarşı etirazlı olmam,
onunla sevişməyi rədd etməm, Kamilin
gözünü açırdı. Və mən çox qorxurdum. Bu
işin üstünün açılmasından çox ehtiyatlanır-
dım və buna görə Sərxanla artıq getmək üçün
tələsirdim. Artıq gedəcəkdik. Bir aya kimi
hər şey bitəcək və xoşbəxtliyim geri
qayıdacaqdı. Mən bunu olacağına çox ümidli
idim. İki körpəmi böyüdəcəm və Sərxan
onlara yaxşı ata olacaq. Xaricə qaçıb xoşbəxt
bir ailə olacıyıq. İnşallah.
Bu günlüyü ona görə tutdum ki, əgər
dediyim kimi olmasa və bir tərslik olsa öv-
ladlarım bu dəftəri oxusun. Bilsinlər ki, mən
fahişə deyiləm..
Nihad artıq elə içdən ağlayırdı ki, körpə
211
bir uşaq kimi hıçqırıqlara qapılmışdı. Haqq
qazandırdığı anasının bu qədər təsiredici
keçmişi onu məyus etsə də, onu qismən se-
vindirmişdi. Axı anası fahişə olmayıb. Atası
Sərxan Kamilin başqa arvadla görüşdüyünü
və hətta, uşağının olduğunu demişdi. Bu
anasına başqa sevdiyi kişi ilə olmasına dəla-
lət gətirməsə də, anasının fahişə olmadığına
yaxşı əsas idi. Axı niyə kişinin qadını aldat-
ması normal qəbul olunur? Hə da olar ca-
vanlıqdı. Kişiyə olar o, Qurandada yazılıb.
Bəs necə peyğəmbərin (s.ə.s) dörd arvadı ol-
muyub? Kişiyə hər şey olar, ağzında kişi de-
yirsən. Qadın qələt eliyər, ayağını qırar, evin
eşşəyi olar. Bu cür ayrı-seçkilik hələ də bəzi
regionlarda hökm sürsə də yaxşı ki, kütləvi
şəkildə icra olunmur. Belə olması həmin xal-
qın nə qədər əxlaqsız və utancverici bir adə-
tinin olması deməkdir və savadsızlıqdan, ge-
rilikdən irəli gəlir. Çox şükür Allaha, bü gün
belə probləmlər Azərbaycan xalqında gözə
dəymir.
Nihad şəkillərin hamısını və günlüyü
212
bir paketə qoydu və son dəfə otağa baxıb fi-
kirləşdi:
-Bacı, kaş yanımda olardın və bilərdin
ki, anamız fahişə olmayıb. Keçmişimi öyrən-
məklə çox yaxınımı itirdim, hətta tanımadı-
ğım səni də. Amma, indi bilirəm ki, heç də
hər şey sizin bildiyiniz kimi olmayıb.
Qapını açdı, otaqdan çıxıb ögey bibisinə
minnətdarlığını bildirib evdən çıxdı. Yenib
avtomobilə oturdu və birdən yadına Cəbrayıl
düşdü. Axı ona söz vermişdi ki, ayın axrına
qədər pul göndərəcək. Tərslikdən pili bitmiş
telefonunu da evdə unutmuşdu. Dərhal
mühərriki işə salıb, sürətlə evə yollandı.
213
HƏR ŞEYİN SONU…
Keçmişimi dindirmişəm,
Və hər şeyi öyrənmişəm.
Həyat mənə gecikibdi?
Mən həyata gecikmişəm?
Evə gələn Nihad təcili telefonu pilə
qoydu və dərhal Vahidə zəng etdi:
-Salam, necəsən Vahid, sonra danışarıq.
Tez mənə Cəbrayılın nömrəsini ver. Rəşadın
tələbəsi olan uşağın.
-…3111. Nə olub? Narahatçılıq yoxdu?
-Yox sağ ol, danışarıq.
Dərhal Vahidin dediyi kimi yığdı və:
-Salam Cəbrayıldı?
-Salam, bəli kimdir tanıya bilmədim?
-Xəzərdi, belə Nihaddı. Şey…. Rəşadın
dostu.
-Hə, tanıdım, necəsən?
-Sağ ol, bağışla Cəbrayıl, neçə gündür
xəstə yatırdım. Anan necədi?
-Allah şəfanı versin, indi elə gedirəm
evi satırıq, pulun alım gedək İrana. Vaxtda
214
keçib, təcili pulu alım qaçaq İrana.
-Yox evi satıb eləmirsən. Elə indicə ge-
dirəm poçta. Səndə Vahidlə görüş, ona da
indi deyəcəm, get pulu poçtdan götür. Altı
min manatdı. Ehtiyacını al, qalanını da ver
Vahidə. Rəşadın yasına çəkdiyi xərcin borcu-
nu verər
-Amma…
-Amması yoxdu. Yaxşı?
-…..
-Eşitmirəm axı yaxşı? Sənə söz vermiş-
dim.
-Çox sağ ol. O qədər yaxşı insansan ki,
Tanrı səni hifz eləsin. Arzuların gerçək olsun
Nihad.
-Çox sağ ol, indi tələs ki, anana bir şey
olmasın. Nömrəmi də qeyd elə, qayıdan kimi
İrandan mənə nəticəni denə.
-Oldu, çox sağ ol.
Nihad ardınca Vahidə zəng edib hər şe-
yi danışdı və poçta getmək üçün dərhal yola
düşdü. Yolda polis avtomobili görən kimi
yadına rəis düşdü. Ona da ayıb olmuşdu, o
215
qədər xərc çəkib, yaxşılıq edib heç bir dəfə də
yadına düşmür. Rəisə də zəng edib, hal-əhval
etdi və tezliklə vaxtı olan kimi şöbəyə
gələcəyini dedi. Yaxın poçtların birindən pu-
lu göndərdi və elə istədi ki, Əsgərin yanında
dönər yeməyə getsin, xatırladı ki, Əsgər də
ölüb. Evə qayıtmaq və yorğunluğu çıxarmaq
indi birinci plan idi. Sabah işə qayıdacaqdı,
müdirə də ayıb olmuşdu. Evə çatdı və keçib
vanna qəbul etdi. Soyuducunu açdı, Naxçı-
vandan gətirdiyi göycəni çıxarıb duza batırıb
ləzzətlə yedi. Halı bir az özünə qayıtmışdı.
Bir şey xatırladığı üçün dayandı və fikrə
getdi. İndiyədək saatları mənə Dəniz gön-
dərib. Bəs sonuncu gələn məktub? Qonşuya
verilən və heç bir ad olmayan. Hansı ki, ona
ölüm təhdidi yazılmışdı. Onu kim yaza
bilərdi? Axı onun düşməni yox idi. Nə qədər
düşünsədə tapa bilmədi və elə bu vaxt qapı
döyüldü. Qorxa-qorxa qapıya yaxınlaşdı və
qapını açdı:
-Salam oğul, necəsən? Sənin məndə
nömrəndə yoxdu heç. Neçə gündü gəlib-ge-
216
dirəm. Orxana da zəng edirəm, nömrəsi bağ-
lıdı.
-Salam Nəriman dayı. Keçin içəri.
-Yox bala, kiranın pulundan ötrü gəlmi-
şəm.
-Bu saat gətirirəm, bağışlayın Orxan
ailəsi ilə bərabər o təyyarə qəzasında öldü.
Onun yasına başım yaman qarışmışdı.
-Aman Allah, necə pis oldum bala. Hələ
nə yaşı vardı ki, yazığın? Gün görmədi getdi.
Əgər pulun yoxdusa, baban qurban qalsın
gələn ay verərsən.
-Yox, Nəriman dayı. Ayıb deyil? Çox
sağ olun varımdı, gözləyin, qayıdıram indicə.
Nihad bir az dar günlər üçün saxladığı
pulu saydı. Sanki kimsə əli ilə sayıb qoyub.
İki yüz manat qalmışdı. Cibindədə az-maz
pul var idi, amma, bu elə kiranın pulunu ta-
mamlayırdı. Onu Nəriman müəllimə verdi
və evə qayıdıb yataq otağına keçdi. Çoxdan-
dır ki, siqaretdə çəkmirdi. Bir siqaret yandırıb
həmişəki kimi pəncərənin önündə durdu.
Artıq eşitməyə adət etdiyi qonşu Mahirə və
217
Abbasında səsi eşidilmir, aşağıda tələsən ey-
ni insanlar görünmürdü. “Deməli hər şeyin
sonu əvvələ qayıtmır”. Artıq Nihadın həya-
tında çox şey dəyişmişdi. Yatağına girərək
dualarını etdi və kəlmeyi-şəhadətini deyərək
yatdı.
Bu gün işdə əmək haqqılar paylanırdı.
İdarədə hər kəs Nihada baş sağlığı verir və
onun dağlar qədər güclü olmasına heyrətlə
baxırdılar. O da hər kəs kimi pulunu aldı və
işinini davam etdirmək üçün otağına keçdi.
Hər şey ona keçmişi xatırladır ve sevdiklərni
gözləri önünə sərirdi. İdarə Orxanı, saatlar
Dənizi, şeir kitabı Rəşadı. Və başqaları. İşdən
sonra evə gedib Rəşadın verdiyi dəftəri aldı
və redaksiyaya getdi. Kitabların xərcini elə
aldığı əmək haqqı ilə verdi və bir həftə sonra
hazır olacağı ona bildirildi.
Davamlı olaraq işdən-evə, evdən-işə
gedib gələn Nihad artıq sabahkı kitabları
almaq üçün səbirsizliklə gözləyirdi. İşdən
çıxdı və evə getmək üçün mühərriki işə saldı.
Yeni tikilmiş körpü boş göründüyündən sü-
218
rəti yüzü keçmişdi və qarşıdakı işıqforda da-
yanmaq üçün Nihad əyləci sıxdı, amma, əy-
ləc işləmirdi. Əvvəlcədən hazırlanmış sui-
qəsd uğurlu olmuşdu. Nihad artıq hər şey
üçün gec olduğunu görüb əllərini göyə
açaraq kəlmeyi-şəhadətini dedi və avtomo-
bili yol kənarındakı divarların birinə çırpdı.
Mən yubandım, o, tələsdi,
Küləklər də əsdi, əsdi…
Dayan artıq-son nəfəsdi:
Mən həyata gecikmişəm…
Artıq ölümündən üç gün keçmişdi. Va-
hid, onun yetimxana dostları, Orxanın atası,
müdir və idarə heyəti, Nəriman müəllim və
rəis yasda idilər. Hadisənin necə olması
araşdırılmış və bunun yol qəzası deyil
sui-qəsd olduğu bilinmişdi. Artıq qatildə
tapılmışdı. Bu asan deyildi, amma, rəisin özü
sırf bu cinayətlə yaxından maraqlanmış və üç
gecə apardığı tədqiqat sonunda cinayətkarı
tapmışdı. Bu, Nihadın ögey qardaşı Taleh idi.
İdarədə ölən Kazım dayının yerinə keçən
Taleh bu məqsədlə bura gəlmişdi. Qa-
219
baqcadan planlaşdırdığı sui-qəsdi həyata ke-
çirmişdi. Nihadın da həyatı yarımçıq qalmış-
dı. Dənizin, Rəşadın, Orxanın həyatı kimi.
Doğurdanda bizlər bəzən yarımçıq həyatlar
yaşayırıq. Həyatın ən çətin anlarını yaşasa
da, ən murdar insanlar tanıyıb, onlara dözüb,
əzmini itirməsə də, həyat Nihadı qamçılasa
da, Nihad yaşam eşqi ilə döyünən ürəyini
sındırmamış və gələcəyə ümidlə yaşamışdı.
Maraqlı və mənalı ömür keçirməsə də, fəxr
ediləsi və qısa həyatı hamının yaşamadığı və
yaşamaq istəmədiyi çətinliklərdən ibarət idi.
Bu da son. Nihad bəlkə də həyata gecikmə-
mişdi, bəlkə də zaman tələsmişdi.
“
Keçmişini unutma deyirlər, amma,
bu yerdə nəinki keçmişini unutmaq, heç
onu tanımamaq daha düzgündü. Bu həyat
belədir, sənin bədbəxtliyinin üzərində qu-
rulan xoşbəxtlikdən və sənin sonunun üzə-
rinə qurulan baş daşlarından ibarətdir. Sən
də həyata həyat eşqi ilə bağlanaraq həyatın
içində öz həyatını yaşayırsan. Öz kiçik dün-
yan və bu dünyada olan evin olur. O evin
220
pəncərələri, qapısı da var. Və sən bu pəncə-
rələrdən çölə baxaraq arzunu qurursan. Xə-
yallar və utopiya dolu fikirlərinin bir gün
sadəcə boş bir vərəq olduğunu anlayanda
artıq o vərəqi reallıqla doldurursan. Orda
istəmədiklərini edir, öz dünyanı dağıdır və
bu həyata bu həyatın pəncərələrindən ba-
xırsan. Böyüdükcə gələcəyə ümid bəsləyib
keçmişinə görə təəssüflənirsən. Əlini sıx-
maq istəmədiyin adamların bir gün əlini
öpməyə məcbur olursan. Və hər şeyin pərdə
arxasındakı əslini görəndə deməyə sözün
qalmır. Bu həyat sənə çox şey öyrədəcək.
İyirmi yaşın olsa da, bəlkə də daxilindəki
uşaq çoxdandı böyüyüb və onun artıq ağ
saqqaları var. Bir gün ümid etdiyin sabah-
larda günəş yerinə heç ay da olmayan gecə-
ləri gördükdə bu dünyada yaşadığın cəhən-
nəmdən bezib bu dünyanı qəlbindəcə bas-
dıracaqsan. Və digər dünyadakı cənnət
üçün tələsib bütün ümidlərini ora bağlaya-
caqsan. Çox qorxuram ki, orda da günəş ol-
masın. Hər şeyin bir əvvəli, ortası, amması
221
və sonrası olur. Əvvəlini yaşadıq, ortasın-
dayıq bəlkə də, ammasını görürük və son-
rasını gözləyirik. Ölüm avtobus duracağın-
da, evində, işdə, universitetdə, yemək ye-
yəndə, ayaq yoluna getdikdə, saata baxdıq-
da gözləməklə gəlmir. Çox xəbərsiz və səs-
siz ilan kimidir. Sancır və zəhərini qanına
buraxır. Heç vaxt heç vaxt deməsələr də, heç
vaxt həyatda harasa tələsmə və gecikmə!
Tələsdiyin yerdə gözləməli, gecikdiyin yer-
də itirmiş olacaqsan. Gözləmə və itirmə…
Barı sən həyata gecikmə nə Nihad kimi, nə
də Xəzər kimi. Elə sən “Sən” ol, mən də
“
Mən”. Vəssalam…”
İnsan bir iynədi, günahlar sapı,
Toxuyub o artıq özünə kəfən,
İstəmir daha o toxusun axı,
Hansı ki, o adam ölüm gözləyən.. .
(Romanda istifadə olunan obraz adları hə-
yatımdan götürülsə də, reala uyğun heç nə yoxdur
və hamısı yazıçı təxəyyülüdür. Bəzi fikirlər istisna
olmaqla, bütün fikir və şeirlər yazıçıya məxsus-
dur)
222
Biz sizin yanınızdayıq
(Bütün ana və ataların simasında əziz anama və
atama həsr edirəm)
Zamanın üzündə cızdığı rəsim,
İlahi, necə də kobuddu, ana.
İkinci bir şamı tapa bilmədim,
Ana tək övlada heçnəsiz yana.
Gözündə gölləşən göz yaşlarını,
Axıtdın gizlində, bizdən xəbərsiz.
Kim deyir əvəzsiz yoxdu dünyada,
Sən elə qadınsan yerin əvəzsiz.
Otağı bürüdü bir qadin ətri,
Nə qədər şirindi, nə qədər əziz..
Zamanla dəyişib kobud olsa da,
Qırışlı ipəkdi sizin əliniz.
Qoy dursun zamanlar, dursun saatlar,
Siz belə qalasız, cavan qalasız.
Öz xoşbəxtliyini övladlarıyla,
Siz birgə yaşayan xoşbəxt anasız.
223
Siz tutub atamla əl-ələ, bərk-bərk,
İndi bir sevinclə bizə baxırsız..
Bu xoşbəxt günlərə şükr etsəz belə,
Bilirəm, siz hərdən çox darıxırsız.
Biz uzaq deyilik, nəfəsimiz tək..
Daima yaxında, yanınızdayız,
Biz sizin ağlayan göz yaşınızda,
Biz sizin ən xoşbəxt anınızdayız...
224
Tural Həsənli
“
Mən həyata gecikmişəm…”
(roman)
Няшриййат Редактоðó:
Мухтар Гасымзадя
Êîððåêòîðó:
Эцлнар ßëèéåâà
Êîìïéóòåð òÿðòèáàòû:
Çèéà Ìÿììÿäîâ
Éûüûëìàüà âåðèëìèø 15.12.2010.
×àïà èìçàëàíìûø 30.12.2010.
Ôîðìàòû 60Õ90 1/16 “Òàéìñ” ãàðíèòóðó.
Îôñåò ÷àï öñóëó. Îôñå ò êàüûçû.
Ùÿæìè 14,0 ÷.â. Ñèôàðèø
№ 1146.
Òèðàú 250 íöñхÿ.
“ßæÿìè” Íÿøðèééàò-Ïîëèãðàôèéà Áèðëèéè.
Íàõ÷ûâàí øÿùÿðè, Òÿáðèç êö÷ÿñè, 1.
Dostları ilə paylaş: |