Metal və Ərintilər Metalların klassifikasiyası

---

Metal və Ərintilər 

 

 

Metalların klassifikasiyası 

 

Qızmış metal hissə 

Metal

 (lat. 

metallum

, " şaxta " deməkdir) — temperaturun artması ilə 

azalan elektrik keçiriciliyinə, istilik keçiriciliyinə, deformasiya oluna bilmə və 

metalik parıltı kimi xassələri özündə əks etdirən təmiz materiallara deyilir. 

Metallar D. Mendeleyevin kimyəvi elementlərin dövrü sistemində Bor ilə 

Polonium arasında yerləşən kimyəvi elementləri əhatə edir. Bununla kimyəvi 

elementlərin 80 %-i metal sayılır. Yarımmetallara və qeyri- metallara keçid 

tədricən baş verir. Ən geniş yayılmış metal kimi alüminiumu göstərmək olar. 

Metallara təbiətdə filiz və birləşmələr şəklində rast gəlinir. Onlar oksid, sulfid, 

karbonat və başqa kimyəvi birləşmələri əmələ gətirirlər.Təmiz metal əldə etmək 

üçün onları filizin tərkibindən çıxartmaq lazımdr. Lazım gəldikdə metalların 

xassələri legirləyici elementlərin köməyi ilə yaxşılaşdırılır. Bununla metallurgiya 

elmi məşğul olur. Metallurgiyada qara (dəmir əsasında ) və əlvan ( buraya 

dəmirdən başqa aid olanlar daxildirlər) metallar fərqləndirilirlər. Qızıl, gümüş və 

platin bahalı metallara aid edilirlər. 

Bütün metallar (civədən başqa) normal halda bərk şəkildə olurlar. Ərimə 

temperaturu −39 °C-dən (civə) 3410 °C ( volfram ) arasında yerləşir. Sıxlığına 

görə metallar yüngül ( sıxlığı 0,53 ÷ 5 q/sm³ ) və ağır olurlar ( sıxlığı 5 ÷ 22,5 

q/sm³ ). 

---

Metallar iki qrupa bölünür: qara və əlvan metallara ayrılır. Qara metallar dəmir və 

onun ərintiləri olan polad və çuqundan ibarətdir. Qalan metallar isə əlvan metallar 

qrupunu təşkil edir. Əlvan metallar öz növbəsində yüngül, ağır, nadir və nəcib 

metallar qrupuna ayrılır. 

Qara metallar çox qiymətli mexaniki, texnoloji və s. xassələrə malikdir. Dünyada 

istehsal edilən materialların ümumi miqdarının təxminən 94%-ni qara metallar 

təşkil edir. Buna görə də hər hansı ölkənin xalq təsərrüfatının texniki səviyyəsi, ən 

əvvəl həmin ölkədə əridilən qara metalların miqdarı ilə xarakterizə olunur.  

Əlvan metallar və bunların ərintiləri əlavə olaraq bir sıra xüsusi xassələrə malikdir. 

Məsələn: yüksək elektrik və istilik keçiriciliyinə, korroziyaya, sürtünmə və 

mexaniki yeyilməyə qarşı davamlılığa malik olmaları ilə 

fərqlənirlər. Alüminium, maqnezium və s. kimi yüngül metalların əsasında 

yaradılan ərintilər yüngül olduqlarından təyyarə, kosmik gəmilər, süni peyklər və 

raket istehsalında geniş tətbiq 

edilməkdədir. Molibden, volfram, vanadium, titan, niobium, kobalt və s. kimi 

metallardan korroziyaya və odadavamlı olan polad və xüsusi ərinti növlərinin 

alınmasında geniş istifadə edilir. Nəcib metallar, o 

cümlədən platin, qızıl, gümüş saf və ya ərintilər şəklində işlədilir. Bunlardan 

həssas, dəqiq və paslanmayan cihazların hazırlanmasında istifadə edilir. 

 

Odun metal, mülki və xüsusi əhəmiyyətli spektrin aşağı ərimə 

vismutu, qurğuşun, qalay və kadmiumu vəhdətindən xəbər verir 

 

Maye bürünc, kastinqlər zamanı qəlibə boşaldılır.