Методы предотвращения плагиата Юлия Кальчун Есбол Омиржак

Elmi və tələbə işlərinin plagiata dair qiymətləndirilmə metodologiyası

Azərbaycanda təcrübəmiz

• Plagiat.pl –Azərbaycanda nümayəndəliklə təmsil olunan yeganə antiplagiat şirkətidir (2015-ci ildən).
• Strikeplagiarism.com – Azərbaycan dilində axtarış həyata keçirən və Azərbaycan dilində interfeysi olan yeganə antiplagiat sistemidir.
• Ölkədə Avropa universitetlərinin təcrübəsi əsasında elmi və tələbə işlərinin yoxlanılması və qiymətləndirilməsi üzrə vahid prosedurları həyata keçirən yeganə antiplagiat şirkətidir.
• Azərbaycan Respublikasının Ali Attestasiya Komissiyası, 25 ali təhsil müəssisəsi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 8 İnstitutları Plagiat.pl ilə əməkdaşlıq edir.
• Strikeplagiarism.com SCOPUS, Web of Science kimi nəşr olunan elmi jurnallar, 2 milyarddan çox İnternet-səhifə və 1 milyondan çox elmi işlərin məlumat bazaları ilə indeksləşdirən antiplagiat sistemidir.
• Antiplagiat sistemi Moodle və Ldap kataloqu ilə inteqrasiya olunub.

Plagiat nədir?

• Plagiat latıncadan «plagium» sözündən yaranıb, yəni «oğurlamaq» deməkdir.
• Plagiat elm və incəsənətdə digər bir müəllifin yaradıcılığının, ideyasının mənimsənilməsi, istinad etmədən bütöv və ya qismən istifadə edilməsi və ya öz adı altında birüzə verilməsi deməkdir.
• İnternetin əlçatan olması ilə plagiatçılıq problemi yeni miqyas əldə edib.
• «Copy-paste», yəni «Koçür-əlavə et» üsulu ilə elmi və tələbə işlərinin yazılması məşhurlaşıb.
• «Ghost writer», «Contract cheating companies», yəni İnternet vasitəsi ilə hazır elmi və tələbə işlərinin satışı möcuddur, Dissertasiyalar Dəyirmanı fəaliyyət göstərir.
• Müəllim tərəfindən elmi işin pul ilə yazılması halları mövcuddur, bütün bunlar təhsilin keyfiyyətinə və gələcək mütəxəssisin formalaşmasına birbaşa təsirini göstərir.

Plagiatın növləri Bilərəkdən Bilmədən

• Bir-birindən köçürmə
• Digər işin və ya onun əhəmiyyətli hissəsinin köçürülməsi
• İnternetdən köçürmə və ya satın-alma
• Müxtəlif mənbələrdən istifadə edərək mətnin tərtib edilməsi
• Cümlədə sözlərin əvəz edilməsi
• Mövcud olmayan və ya qeyri-dəqiq məlumata istinad

• Cümlənin köçürülməsi
• Yalnış ifadə
• Dərslikdən götürülən alınmalar
• Mənbələrin ədəbiyyat siyahısına daxil edilməsi, lakin elmi işdə onlara istinad verilməməsi
• Elmi işdə mənbələrə istinadlar mövcuddur, lakin demək olar ki, öz töhfəsi yoxdur