Mexanika-riyaziyyat fakültəsi
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
AZƏRBAYCAN XALQININ MİLLİ
SƏRVƏTİDİR
HEYDƏR ƏLİYEV
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri
BİZ İQTİSADİ POTENSİALIMIZI
İNTELLEKT KAPİTALINA
ÇEVİRMƏLİYİK
İLHAM ƏLİYEV
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
2
Ü
mummilli liderimiz Heydər Əliyevin “Azərbaycan xalqının
mil li sərvəti” adlandırdığı Bakı Dövlət Universiteti Şər qin ilk
dünyəvi ali məktəblərindən biri kimi mənəvi bö yük lü yü mü-
zün simvolu hesab edilir. Mövcud olduğu illər ər zin də universitet
respublikamızda ziyalı təbəqəsinin, elmin, mil li özü nüdərkin for-
malaşmasında, beynəlxalq nüfuzumuzun yük səlməsində misilsiz
xidmətlər göstərmişdir. Hər bir ölkənin iq ti sadi, mədəni və intel-
lektual səviyyəsinin barometri hesab edi lən milli universitet mis-
siyasını Respublikamızda şərəfl ə hə yata ke çirən Bakı Dövlət Uni-
versitetinin 16 fakültəsində bu gün 18 min dən çox tələbə təhsil
alır. Onların təlim-tərbiyəsi ilə 1500-ə yaxın pro fessor-müəllim
heyəti məşğul olur ki, onlardan təxminən 100 nəfəri dövlətin ali
orden və medalları ilə təltif edilmiş, 23 nəfəri AMEA-nın həqiqi və
müxbir üzvü, 14 nəfəri Milli Məclisin depu ta tı, 4 nəfəri Dövlət mü-
kafatı laureatı, 27 nəfəri Əməkdar elm xa dimi, 300 nəfərə yaxını
professor, 800 nəfərdən çoxu isə elmlər namizədi, dosentdir.
Mexanika-riyaziyyat fakültəsi universitetin ilk fakültələrindən bi-
ridir. Bu fakültə respublikada elmi və pedaqoji kadrların hazırlan-
masında mühüm rol oynayır. Riyaziyyat və mexanikanın dünyəvi
biliklər arasında, qədim elm sahələri kimi, xüsusi yeri vardır. Hal-
hazırda elmin istənilən sahəsinin inkişafını riyaziyyatsız təsəvvür
etmək olmaz.
Akademik Abel Məhərrəmov
Rektor
3
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
1920-ci ildən başlanan yol
B
akı Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsi, fi zika-
riya ziy yat fakültəsinin bazası əsasında yaradılmışdır. Fizika-
riyaziyyat fakültəsi 1920–1921-ci dərs ilindən fəaliyyətə baş-
lamışdır. Fakültənin ilk dekanı prof. V.F.Razdorski olmuşdur. 1921-ci
ildən başlayaraq 1930-cu ilədək fakültənin tərkibində dəqiq riya-
ziyyat və tətbiqi riyaziyyat kafedraları fəaliyyət göstərmişdir. 1958–
1959-cu tədris ilində fi zika-riyaziyyat fakültəsi iki müstəqil fakültəyə
– mexanika–riyaziyyat və fi zika fakültələrinə ayrılmış dır. Mexanika-
riyaziyyat fakültəsinin ilk deka nı Azərbaycan EA-nın həqiqi üzvü,
prof. Əşrəf Hüseynov olmuşdur. Keçən illər ərzində fakültədə de-
kan vəzifəsində prof. Ələddin Mahmu
dov, Azərbaycan EA-nın
həqiqi üzvü, prof. Mirabbas Qasımov, Azərbaycan EA-nın müxbir
üzvü, prof. Qoşqar Əhmədov, prof. Qəmbər Namazov, dos. Rüstəm
Sulta nov, Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, prof. Arif Babayev, prof.
Sadiq Abdullayev çalışmışlar. Hal-hazırda fakültə dekanı professor
Nizaməddin İsgəndərovdur. Müxtəlif vaxtlarda fakültədə işləmiş ta-
nınmış alimlərdən A.A.Buxştab, Y.B.Lopatinski, A.S.Kovanko, E.İ.Yelkin,
B.A.Rozenfeld, V.A.Tartakovski, görkəmli Azərbaycan alimlərindən,
akademiklər – Zahid Xəlilov, Əşrəf Hüseyn ov, İbrahim İbrahimov,
Məcid Rəsulov, Azad Mirzəcanza də, Məmmədbəy Əfəndiyev, Mi-
rabbas Qasımov, Cəlal Allahverdiyev, Fərəməz Maqsu dov, Akif Ha-
cıyev, müxbir üzvlər – Maqsud Cavadov, Yusif Əmən zadə, Qoşqar
Əhmə dov, Arif Babayev, Yəhya Məmmə dov və başqaları fakül tə nin
formalaşma sın da, onun elmi poten sialı nın artırılmasın da və yüksək
ixti saslı elmi kadrların hazır lan masında mü hüm rol oynamışlar.
Mexanika-riyaziyyat fakültəsi respublikada riyaziyyat elminin inki-
şafında xüsusi yer tutur. Fakültədə tədris əyani və qiyabi formada
aparılır. Hal-hazırda mexanika-riyaziyyat fakültəsində 1200-dən
çox bakalavr və magistr təhsil alır.
Fakültənin əsas elmi tədqiqat istiqamətləri: sinqulyar inteqral tənliklər
nəzəriyyəsi, xüsusi törəməli diferensial tənliklər nə zə riy yəsi, operator-
ların spektral nəzəriyyəsi və spektral analizin tərs məsələləri, optimal
idarəetmə nəzəriyyəsi, funksional fə za ların daxilolma nəzəriyyəsi,
tənliklərin təqribi həll üsulları, cəbr, həndəsə və topologiyanın aktual
problemləri, elastiklik və plas tik lik nəzəriyyəsinin müasir problemləri,
qaz və maye dinamika sı, aeromexanika. Fakültədə 9 kafedra, 3 tədris
laboratoriyası fə a liy yət göstərir.
Professor Nizaməddin İsgəndərov
Dekan
KADR HAZIRLIĞI
BAKALAVRİAT
1. Riyaziyyat
2. Riyaziyyat müəllimliyi
3. Mexanika
MAGİSTRATURA
1. Riyazi analiz
6. Hesablama riyaziyyatı
2. Funksional analiz
7. Riyaziyyatın tədrisi
metodologiyası və metodikası
3. Diferensial tənliklər
8. Optimal proseslərin riyazi
nəzəriyyəsi
4. Həndəsə
9. Deformasiya olunan bərk
cisim mexanikası
5. Cəbr və topologiya
10. Maye, qaz və plazma
mexanikası
DOKTORANTURA
(fəlsəfə doktoru, elmlər doktoru)
1. Riyazi analiz
4. Həndəsə və topologiya
2. Diferensial və inteqral
tənliklər
5. Deformasiya olunan bərk
cisim mexanikası
3. Riyazi fi zika
6. Maye, qaz və plazma
mexanikası
4
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
Yaradanlar
Professor
A.S.Kovanko
Akademik
Y.B.Lopatinski
Professor
V.A.Tartakovski
Professor
M.R.Əfəndiyev
Akademik
Z.İ.Xəlilov
Akademik
Ə.İ.Hüseynov
AEA-nın müxbir üzvü,
prof. Y.Ə.Əmənzadə
АЕA-nın müхbir üzvü,
prof. Q.Т. Əhmədоv
АЕA-nın müхbir üzvü,
prof. M.Ə.Cavadov
АЕA-nın müхbir üzvü,
prof. Y.C.Məmmədov
АЕA-nın müхbir üzvü,
prof. А.Ə.Bаbаyеv
Akademik
M.G.Qasımov
Ziddiyətə gətirmə (Reductio ad absurdum) – riyaziyyatın güclü silahıdır.
Bu qam bit şahmatda olduğundan daha zərifdir. Şahmatçı piyadanı, hətta
vəziri qur ban verə bilər, ancaq riyaziyyatçı bütün oyunu qurban verir.
Q.H.Hardi
Riyazi isbatlar almaz kimi möhkəm və şəffafdırlar.
Onlar yalnız ciddi isbata təs lim olurlar.
Con Lok
Riyaziyyatla məşğul olmaq, hər cür ehtirası yatırmaq üçün ən gözəl va si tə dir.
Tomas Mann
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
5
Fakültənin tarixi – foto sənədlərdə
Fakültə Elmi Şurası (1973)
Akademik Z.İ.Xəlilov, AEA-nın müxbir üzvü, prof. M.Ə.Cavadov,
dos.Q.Xəyyami, dos.H.M.Ağayev, dos.X.H.Bağırov,
AEA-nın müxbir üzvü, prof. M.H.Cavadov, akademik
F.Q.Maqsudov, dos. F.S.Əliyev, prof. Q.K.Namazov –
Ümumdünya Riyaziyyatçılar Konqresi, Moskva ş. (1966)
AEA-nın müxbir üzvü, prof. Y.C.Məmmədov
Rusiya riyaziyyatçıları ilə birlikdə (1975)
Akademik Ə.İ.Hüseynov və akademik H.B.Abdullayev
Rusiyalı riyaziyyatçılar arasında (1977)
6
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
AEA-nın müxbir üzvü, prof. Y.Ə. Əmənzadə
kafedranın iclası zamanı (1974)
Soldan: dos. M.Q.Pənahov, dos. C.M.Mustafayev,
prof. H.İ.Çəndirov, AEA-nın müxbir üzvü, prof. Q.T.Əhmədov,
dos. R.Q.Qasımov elmi seminardan sonra (1972)
AEA-nın müxbir üzvü, prof. M.H. Cavadov, prof. M.C. Mərdanov, prof.
Q.K. Namazov, prof. Ə.Ş.Həbibzadə və b. dövlət imtahanı zamanı (1978)
Sağdan: prof. S.S.Haxıyev, prof. Ə.Ə.Novruzov,
AEA-nın müxbir üzvü, prof. A.Ə.Babayev, prof. M.Bayramoğlu,
prof. Q.K.Namazov, prof. K.İ.Xudaverdiyev, prof. T.Ə.Xanıyev və b.
akademik Z.İ.Xəlilovun 80 illik yubileyində (1991)
AEA-nın müxbir üzvü, prof. M.Ə.Cavadov
konfrans iştirakçıları arasında (1968)
Soldan: AEA-nın müxbir üzvü, prof. A.Ə.Babayev, AEA-nın müxbir
üzvü, prof. Q.T.Əhmədov, prof. B.Ə.Ağayev, prof. Q.K.Namazov,
prof. K.İ.Xudaverdiyev, prof. M.H.Yaqubov, prof. Ə.X.Şəmilov,
dos. C.M.Mustafayev, dos. M.İ.Əliyev, dos. S.M.Nəsibov fakültə
elmi şurasından sonra (1973)
Fakültənin tarixi – foto sənədlərdə
7
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
KAFEDRALAR
Riyazi analiz
R
iyazi analiz kafedrası 1934-cü ildə təşkil edilmiş və 1958-ci
ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. 1934–36-cı illərdə kafed ra -
ya Moskva Universtitetinin yetirməsi prof. A.A.Buxştab,
1936–41-ci illərdə Ukrayna EA-nın həqiqi üzvü, prof. Y.B.Lopatinski,
1941–58-ci illərdə Peterburq Universitetinin yetirməsi prof.
M.R.Əfən diyev rəhbərlik etmişlər. 1965-ci ildə funksiyalar nə-
zəriyyəsi və funksional analiz kafedrası əsasında yenidən riyazi
analiz kafedrası yaradılmış və kafedraya 31 yaşlı dosent
A.Ə.Babayev müdir seçilmişdir. O, 1966-cı ildə elmlər dokto-
ru olmuş, 1978-ci ildə isə AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
A.Ə.Babayev ömrünün sonunadək riyazi analiz kafedrasına rəh-
bərlık etmişdir.
Kafedranın təşkili, onun elmi problemlərinin seçilməsi və bunun
ki mi mühüm işlərdə prof. A.Ə.Babayevin əvəzsiz xidmətləri ol-
muş dur. O, akademik Ə.İ.Hüseynovun yaratdığı qeyri-xətti sin-
qulyar inteqral tənliklər riyazi məktəbinin varisi olmuşdur. O, bu
məktəbin sonrakı çoxsahəli inikişafında mühüm rol oynamış,
özünün elmi məktəbini yaratmışdır. Kafedrada 40 ildən çox-
dur ki, sinqulyar operatorlar və harmonik analiz elmi seminarı
öz işini davam etdirir. Təhsilin bakalavr pilləsində əsasən riya-
zi analiz fənni tədris edilir. Kafedrada sinqulyar operatorlar və
sinqulyar inteqral tənliklər, sinqulyar inteqral tənliklərin təqribi
həlləri, analitik funksiyaların sərhəd məsələləri nəzəriyyəsi,
funksiyaların yaxınlaşma nəzəriyyəsi, harmonik analiz, xətti və
qeyri-xətti operatorların spektral nəzəriyyəsi kimi ixtisas kursları
yaradılmışdır. Kafedra əməkdaşlarının müxtəlif xarici və respub-
lika elmi jurnallarında, Beynəlxalq konfransların materiallarında
çoxlu sayda məzmunlu elmi məqalələri dərc edilmiş və 10-a
qədər metodik göstəriş, dərs vəsaitləri və monoqrafi yalar çap
edilmişdir. Kafedranın yetirmələrindən 12 nəfər doktorluq dis-
sertasiyası müdafi ə etmişdir.
2001–2005-ci illərdə kafedraya f.-r.e.d., prof. N.B.Kərimov
rəh bərlik et
mişdir. 2006-cı ildən kafedraya f.-r.e.d., prof.
S.K.Abdullayev rəh bər lik edir.
Bu gün Riyazi analiz kafedrası aşağıdakı tərkibdə fəaliyyət gös-
tə rir: f.-r.e.d., prof. S.K.Abdullayev (kafedranın müdiri), f.-r.e.d.,
prof. Qu li yev V.S., f.-r.e.n., dos. İbrahimov Ş.İ., f.-r.e.n., dos. İlya-
sov N.Ə., f.-r.e.n., dos. Heydərov A.H., f.-r.e.n., dos. Abdullayev
F.A., f.-r.e.n., dos. Pənahov M.Q., f.-r.e.n., dos. Mustafayev E.M.,
f.-r.e.n., dos. Mehrabov V.A., f.-r.e.n., dos. Əliyev Z.S., f.-r.e.n.,
b.müəl. Kuliyev T.K., f.-r.e.n., dos. Əliyev R.Ə, f.-r.e.n., müəl. Ha-
cıyeva R.O. baş laborant Dadaşova İ.B.
8
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
KAFEDRALAR
Funksiyalar nəzəriyyəsi və funksional analiz
K
afedra 1939-cu ildə yaranmış və akademik Ə.İ.Hüseynov
həmin ildən 1965-ci ilə kimi bu kafedraya rəhbərlik etmiş-
dir. 1965–1992-ci illərdə prof Ə.Ş Həbibzadə, 1992–1994-
cü illərdə isə kafedra müdiri vəzifəsini professor O.Ə.Vəliyev icra
etmişdir. 1994-cü ildən isə kafedraya professor Ə.M.Əhmədov
rəhbərlik edir.
Kafedra hal-hazırda aşağıdakı tərkibdən ibarətdir: f.-r.e.d., prof.
Ə.M.Əhmədov (kafedranın müdiri), f.-r.e.d., prof. C.İ.Məmməd-
xanov, f.-r.e.d., prof. S.S.Mirzəyev, f.-r.e.d., prof. M.B.Rəhimov,
f.-r.e.d., prof. N.M.Süleymanov, f.-r.e.n., dos. M.A.Tağıyeva,
f.-r.e.n., dos. R.M.Babayev, f.-r.e.n.,dos. E.A.Rzayev, f.-r.e.n.,
dos. T.B.Qası mov, f.-r.e.n., müəllim H.S.Məsimova, müəllim
M.İ.İsmayılov, laborant G.F.Aslanbəyova.
Kafedrada bakalavr təhsili üzrə həqiqi dəyişənli funksiyalar nə zə-
riyyəsi, funksional analiz, kompleks dəyişənli funksiyalar nə zə riy-
yə si və bu fənlərlə əlaqəli ixtisas kursları oxunur. Magistratura pil-
ləsində xətti operatorların spektral nəzəriyyəsi, Banax fəzasında
xət ti tənliklər, çoxdəyişənli funksiyalar nəzəriyyəsi, funksional
ana lizin əlavə fəsilləri, Banax cəbri, ümumiləşmiş funksiyalar nə-
zə riyyəsi, funksiyalar nəzəriyyəsinin yaxınlaşma məsələləri, tam
funk siyalar və tətbiqləri adlı əsas və seçmə fənlər tədris olunur.
Kafedra əməkdaşları xətti operatorların spektral nəzəriyyəsi, ope-
rator əmsallı diferensial tənliklər nəzəriyyəsi və funksiyaların ya-
xınlaşma nəzəriyyəsi üzrə mühüm nəticələr almışlar. Kafedrada
yüzlərlə elmi məqalə, onlarla monoqrafi ya, dərslik, dərs vəsaiti
və tədris olunan fənlər üzrə metodiki göstərişlər yazılmışdır.
9
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
KAFEDRALAR
Diferensial və inteqral tənliklər
D
iferensial və inteqral tənliklər kafedrası 1958-ci ildə yara-
dılmışdır. Kafedranın ilk müdiri Azərbaycan EA-nın müxbir
üzvü, prof. Q.T.Əhmədov olmuşdur. 1975-ci ildən kafedraya
professor Q.K.Namazov rəhbərlik edir.
Kafedra hal-hazırda aşağıdakı tərkibdədir: f.-r.e.n., prof. Q.K. Na-
mazov (kafedranın müdiri), f.-r.e.d.,prof. N.Ş. İsgəndərov (dekan),
f.-r.e.n., prof. K.Q.Həsənov f.-r.e.d., prof. M.Ə.Quliyev, f.-r.e.n., dos.
M.İ. Əliyev, f.-r.e.n., dos. A.S.Fərəcov, f.-r.e.n., dos. Y.T. Mehrəliyev (de-
kan müavini), f.-r.e.n.,dos. A.İ.İsmayılov, f.-r.e.n., dos. H.K.Musayev,
f.-r.e.n., dos. Ş.H.Bağırov, f.-r.e.n., dos. M.B.İsgəndərova, f.-r.e.n.,
müəllim X.T.İsmayılova, baş laborant X.Ə.Əliyeva, baş laborant
K.R.Rəhimova.
Kafedrada bakalavr təhsil pilləsi üzrə diferensial tənliklər, riyazi
fi zika tənlikləri, magistratura təhsil pilləsində isə elmin sahə üzrə
müasir problemləri, ali məktəb tərəfi ndən müəyyən edilmiş fənn,
xüsusi törəməli tənliklər üçün Koşi və sərhəd məsələsi, da xil-
etmə teoremləri və onların tətbiqləri, riyazi fi zika üsulları, riya-
zi fi zikanın tərs məsələləri, istilikkeçirmə nəzəriyyəsi və tətbiqi,
idarəetmə nəzəriyyəsinin riyazi məsə lələri, diferensial tənliklərin
spektral nəzəriyyəsi, qeyri-xətti tənliklərin yeni metodlarla həlli və
süzülmə nəzəriyyəsinin riyazi məsələləri fənləri tədris olunur.
Kafedrada 500-dən çox elmi məqalə, onlarla monoqrafi ya, dərs-
lik, dərs vəsaiti və metodik vəsaitlər yazılmış, 50-yə yaxın elmlər
namizədi və 5 elmlər doktoru yetişdirilmişdir.
Kafedranın əsas elmi-tədqiqat istiqaməti xüsusi törəməli dife-
rensial tənliklər üçün qoyulmuş müəyyən sinif başlanğıc, sərhəd
və tərs məsələlərin həllinin varlığına, yeganəliyinə və optimal
idarəetmə məsələlərinə həsr olunmuşdur.
10
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
KAFEDRALAR
Hesablama riyaziyyatı
H
esablama riyaziyyatı kafedrası 1961-ci ildə yaradılmışdır.
İlk kafedra müdiri prof. Ə.Ş.Həbibzadə olmuşdur. 1965-
ci ildən öm rünün sonuna – 2000-ci ilə qədər kafedraya
əməkdar elm xa dimi, Dövlət mükafatı laureatı, AEA-nın müx-
bir üzvü, prof. Yəh ya Cəfər oğlu Məmmədov rəhbərlik etmiş-
dir. Bu illər ərzində prof. Y.C.Məmmədovun böyük əməyi he-
sabına respublikada he sab lama riyaziyyatı bir elm sahəsi kimi
yaranaraq inkişaf etmişdir.
Kafedra hazırda aşağıdakı tərkibdə fəaliyyət göstərir: kafedra
müdiri-f.-r.e.d., prof. Q.Y.Mehdiyeva, f.-r.e.d., prof. V.R.İbrahimov,
f.-r.e.n., dos. İ.Ə.Qurbanov, f.-r.e.n., dos. A.Y.Əliyev, f.-r.e.n., dos.
Z.B.Seyidov, f.-r.e.n., dos. O.H.Əfəndiyev, b.m. B.B.Balakişiyev,
müəl. T.M.Əsgərov, f.-r.e.n., müəl. E.İ.Əzizbəyov, baş labo-
rant A.M.Quliyeva, baş laborant M.N.İmanova, baş laborant
R.R.Mirzəyev, laborant M.M.Məmmədova.
Kafedrada bakalavr pilləsi üzrə EHM və proqramlaşdırma, kom-
püter elmlərinin əsasları, diskret riyaziyyat, EHM-də praktikum,
hesablama üsulları, alqoritmik dillərə giriş, hesablama riyaziy-
yatı ixtisas kursu fənləri, magistr pilləsi üzrə Elm və təhsildə
kompüter texnologiyaları, operator tənliklərin təqribi üsullar-
la həlli, cəbri tənliklərin təqribi üsullarla həlli, informatikanın
bəzi məsələləri, xüsusi törəməli diferensial tənliklərin təqribi
üsullarla həlli, təqribi üsulların təbiət elmləri məsələlərinin
həllində rolu, adi diferensial tənliklərin təqribi üsulları, splayn
funksiya və onun tətbiqləri, qeyri-korrekt məsələlər, variasiya
məsələlərinin ədədi üsullarla həlli fənləri tədris olunur.
Kafedranın əməkdaşları beş yüzdən çox elmi məqalə, 7 mo-
noqrafi ya, 3 dərslik, 15 dərs vəsaiti çap etdirib.
AEA-nın müxbir üzvü, prof. Y.C.Məmmədovun, prof. A.Ə.Do si-
yevin, prof. V.R.İbrahimovun, prof. F.Ə.Tağıyevin, prof. Ə.İ.Hə-
sə no vun, prof. Q.M.Əmirəliyevin rəhbərliyi ilə 50-dən çox na-
mizədlik dissertasiyası müdafi ə edilib.
Kafedrada adi, xüsusi törəməli diferensial tənliklər və Volter
tip li in teqral tənliklərin ədədi, analitik təqribi həll üsulları is ti-
qa mə tin də elmi iş aparılır.
11
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
KAFEDRALAR
İdarəetmə nəzəriyyəsinin riyazi üsulları
İ
darəetmə nəzəriyyəsinin riyazi üsulları kafedrası 1990-cı
ildə yaradılıb. Kafedranın ilk müdiri prof.S.S.Haxıyev olmuş-
dur.
Kafedra hazırda aşağıdakı tərkibdə fəaliyyət göstərir: kafedra
müdiri f.-r.e.d., prof. Yaqubov M.H., f.-r.e.d., prof. Quliyev H.F.,
f.-r.e.d., prof. Sadıqov M.A., f.-r.e.n., dos. Hüseynov T.H., f.-r.e.n.,
dos. Yusubov Ş.Ş., f.-r.e.n., baş müəllim Məmmədova C.C., f.-
r.e.n., assistent Hüseynova A.T., baş laborant Babayeva L.B.
Kafedrada bakalavr pilləsi üzrə variasiya hesabı və optimallaş-
dır ma üsulları, ixtisas kursu fənləri, magistr pilləsi üzrə xü-
susi törəməli tənliklərlə təsvir olunan proseslərdə op timal
idarə mə sə ləsi, idarəetmə və müşahidə nə zə riyyəsi, dinamik
proqramlaşdır ma üsulu, oyun lar nəzəriyyəsinin elementləri,
optimal ida rə nə zə riyyəsinin təqribi üsulları, idarəetmənin
sto xastik mə sələləri, ekstremal məsələlərin həllərinin var lığı,
sinqulyar həyəcanlanmış sistemlərdə optimal idarə məsələləri,
xüsusi törəməli tənliklərlə təsvir olunan sistemlərdə optimal
idarəetmənin varlığı və təqribi qurulması fənləri tədris olunur.
Kafedranın əməkdaşları iki yüzə qədər elmi məqalə və iki dərs
vəsaiti çap etdirib.
Prof. S.S.Haxıyevin, prof. M.H.Yaqubovun və prof. H.F.Quliyevin
rəh bər liyi ilə 30-a qədər namizədlik dissertasiyası müdafi ə
edilib.
Kafedrada xüsusi törəməli diferensial tənliklər sistemi ilə təs-
vir olunan proseslərin idarə edilməsi və optimallaşdırılması is-
tiqamətində elmi iş aparılır.
12
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
KAFEDRALAR
Cəbr və həndəsə
C
əbr və həndəsə fənləri müxtəlif illərdə həndəsə, cəbr və hən-
də sə, cəbr və topologiya adli kafedralarda tədris olunmuş-
dur. 1935-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin fi zika-
ri ya ziy yat fa kültəsində həndə sə kafedrası yaranmışdır, 1959-cu
il dən kafedra nın adı cəbr və həndəsə adlandırılmışdır.
Həndəsə kafedrasına uzun illər görkəmli alim və pedaqoq EA-nın
müx bir üzvü, professor M.Ə.Cavadov rəhbərlik etmişdir.
1969-cu ildə cəbr və həndəsə kafedrasının bazasında, iki kafed-
ra, hən dəsə və cəbr və topologiya kafedraları yaranmışdır.
1969–1979-cu illərdə cəbr və topologiya kafedrasına dos.
M.R.Bunyatov, 1980–1994 illərdə, dos. R.M.Sultanov (1980-ci il) və
prof. M.S.Əkbərov (1980–1994) rəhbərlik etmişlər. 1994–2002-ci
il lər də cəbr və topologiya kafedrasının müdiri dos. V.Ə.Qasımov,
2004–2006-cı illərdə isə prof. K.İ.Xudaverdiyev olmuşdur.
2007-ci ildən həndəsə kafedrasının adı dəyişdirilərək cəbr və
hən də sə adlandırılmışdır. 2006-cı ildən hal-hazıra qədər bu
kafedraya dos. V.Ə.Qasımov rəhbərlik edir.
Kafedra hazırda aşağıdakı tərkibdə fəaliyyət göstərir: kafedra
müdiri – dos. V.Ə.Qasımov, dos. G.Z.Quliyeva, dos. C.M.Mustafa-
yev, dos. A.F.Köçərli, dos. N.Y.Əliyev, dos. O.M.Məmmədov, dos.
H.D.Fət tayev, b/m. L.M.Nəsibova, b/m. A.Ə.Hüseynova, müəl.
L.K.Həsənova, ass. S.F.Kazımova, baş laborant V.F.Quliyeva, baş
laborant N.Ə.Sərdarlı, laborant R.Ə.Mustafayeva.
Kafedra yarandığı vaxtdan müxtəlif problem və mövzular, onlar-
dan – cəbri strukturlar, onlar üzərində müxtəlif həndəsələr, Bul
cəbr ləri və onların homologiyaları, K - nəzəriyyə, C*- cəbrləri , Hil-
bert modulları, diferensialanan çoxobrazlılar və təbəqələnmələr
nə zəriyyəsi, şəbəkə və qəfəslər nəzəriyyəsi və digər məsələlər,
əsas tədqiqat obyektləri olmuşdur.
Kafedra yarandığı vaxtdan bu günədək onun əməkdaşları tə-
rə fi n dən 10-dan artıq monoqrafi ya, dərslik, dərs vəsaiti, meto-
dik və sa it lər və yüzlərcə elmi məqalələr yazılmışdır.
13
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
KAFEDRALAR
Nəzəri mexanika və bütöv mühit mexanikası
N
əzəri mexanika kafedrası 1921-ci ildə yaradılıb. Kafed-
ranın təşkili görkəmli alimlərin L.S.Leybenzon, E.İ.Yelkin
və Z.İ.Xəlilov yaradıcılığı ilə sıx bağlıdır. Onun ilk rəhbəri
görkəmli alim, akademik L.S.Leybenzon olmuşdur.
1935–1944-ci illərdə kafedraya prof. E.İ.Yelkin, 1944–1960-cı
illərdə isə akademik Z.İ.Xəlilov rəhbərlik etmişlər. Kafedraya
1960–1982-ci illərdə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, profes-
sor Y.Ə.Əmənzadə rəhbərlik etmişdir. 1982-ci lidən hal-hazıra
kimi kafedraya professor R.Y.Əmənzadə rəhbərlik edir.
Kafedra hal-hazırda aşağıdakı tərkibdə fəaliyyət göstərir: kafed-
ranın müdiri, f.-r.e.d., prof. Əmənzadə R.Y., f.-r.e.d., prof. Axun-
dov M.B, müəl. f.-r.e.n. Tağıyev M.M., müəl. f.-r.e.n. Qiyasbəy li
S.A., lab. müdiri. f.-r.e.n. Kiyasbəyli E.T., lab. müdiri. f.-r.e.n. Uma-
ratov R.H., mühəndis Popov O.N., lab. Məmmədova G.M.
1987-ci ildən kafedra nəzəri mexanika və bütöv mühit mexani-
kası kafedrası adlanır.
Kafedra bərk cisim mexanikası və maye, qaz mexanikası is-
tiqamətləri üzrə elmi fəailiyyət göstərir. Yarandığı gündən hal-
hazıra kimi kafedrada 70-ə yaxın elmlər namizədi və 6 nəfər
elmlər doktoru hazırlanmışdır. Bu illər ərzində 15-dən çox
monoqrafi ya, dərslik və dərs vəsaiti, 450-dən çox elmi məqalə
çap olunmuşdur.
Kafedrada bütov mühit mexanikası, nəzəri mexanika, materiallar
müqaviməti, hidromexanika, kompozit materiallar mexanikası,
maye və qaz mexanikası, hidroelastiklik, yeraltı hidromexanika,
dayanıqlıq və dağılma mexanikası, qruntlar mexanikası, elastiklik
nəzəriyyəsi, örtüklər nəzəriyyəsi və biomexanika dərsləri tədris
olunur.
14
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
KAFEDRALAR
Ali riyaziyyat
A
li riyaziyyat kafedrası 1997-ci ildə ümumuniversitet ka-
fedrası kimi təşkil olunmuş ümumi riyaziyyat kafedrasının
bazası əsasında yaradılmışdır və 2000-ci ildən mexanika-
riyaziyyat fakültəsinin tərkibində fəaliyyət göstərir. Kafedranın
ilk müdiri, f.-r.e.d., prof. Ə.X.Şəmilov olmuşdur. 2000–2002-
ci illərdə kafedraya rəhbərlik f.-r.e.n., dos. F.S.Əliyevə həvalə
olunmuşdur. 2002-ci ildən ali riyaziyyat kafedrasına f.-r.e.d.,
prof., əməkdar elm xadimi M.C.Mərdanov rəhbərlik edir.
Hazırda kafedra aşağıdakı tərkibdə işləyir: kafedranın müdiri,
f.-r.e.d., prof., əməkdar elm xadimi M.C.Mərdanov, f.-r.e.n., dos.
F.S.Əliyev, f.-r.e.n., dos. S.Y.Əliyev, f.-r.e.n., dos. M.R.Mehtiyeva,
f.-r.e.n., dos. F.Ş.Muxtarov, f.-r.e.n., dos. S.E.İsayeva, f.-r.e.n.,
dos. S.T.Hüseynov, f.-r.e.n., b/m F.R.İsmayılov, f.-r.e.n., dos.
A.Q.Ağamalıyev, f.-r.e.n., b/m R.M.Tağıyev, b/m Ə.Ə.Babayev,
baş laborant f.-r.e.n., M.H.Mahmudova, baş laborant f.-r.e.n.,
Ş.A.Həmidova, laborant G.D.Şükürova.
Hal-hazırda kafedra BDU-nun 7 fakültəsində (kimya, biolo gi ya,
coğrafi ya, geologiya, sosial elmlər və psixologiya, beynəlxalq
hüquq və beynəlxalq münasibətlər, kitabxanaçılıq-informasiya)
17 ixtisas üzrə ali riyaziyyat, riyaziyyat, xətti cəbr, ehtimal nə-
zəriyyəsi kurslarını tədris edir. BDU-nun Boloniya prosesinə
qoşulması ilə əlaqədar kafedrada tədris olunan bütün fənlərin
yeni tədris proqramları hazırlanmışdır.
Kafedranın əməkdaşları optimal idarəetmə, diferensial və di-
fe rensial-fərq tənliklərinin həllərinin keyfi yyət araşdırmaları,
ope rator tənliklərin spektral nəzəriyyəsi, ümumiləşmiş funk-
si yalar fəzasında xətti sinqulyar diferensial tənliklər, iqtisadi
proqnozlarda ehtimal nəzəriyyəsi və statistika üsullarının tət-
bi qi ilə bağlı məsələlər ilə məşğul olurlar.
Kafedra əməkdaşları müxtəlif Beynəlxalq Elmi Konfrans və
simpoziumlarda məruzələrlə çıxış etmişlər, onların məqalələri
müxtəlif illərdə nüfuzlu jurnallarda çap olunmuşdur.
15
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
KAFEDRALAR
Riyaziyyat və onun tədrisi metodikası
K
afedra 1984-cü ildə yaradılmışdır. O vaxtdan hal-ha zı ra dək
ka fedraya Respublikanın əməkdar müəllimi, f.-r.e.d., prof.
K.İ.Xudaverdiyev rəhbərlik edir. Hal-hazırda ka fedra aşağıdakı
tərkibdə işləyir: kafedranın müdiri, f.-r.e.d., prof. K.İ.Xudaverdiyev,
f.-r.e.n., dos. Q.Z.Abdullayeva, f.-r.e.n., dos. E.A.Qasımov, f.-r.e.n.,
dos. B.Ö.Tahirov, f.-r.e.n., dos. S.N.Əfəndi, f.-r.e.n., dos. S.C.Əliyev,
f.-r.e.n., dos. F.M. Namazov, f.-r.e.n., baş mü əllim E.M.Qocayev, as-
sistent G.M.Əmirova, baş laborant R.Ə.Yusubova.
Kafedrada ümumi riyaziyyat, informatika və hesablama tex-
nikasının tədrisi metodikası fənləri tədris edilib və diferensial
tənliklər ixtisası üzrə ixtisas kursları oxunub. Hal-hazırda isə
kafedrada bakalavr pilləsində məktəb riyaziyyat kursunun
elmi əsasları və riyaziyyatın tədrisi metodikası fənləri tədris
olunur, magistratura pilləsində isə riyaziyyatın tədrisi metodi-
kası və metodologiyası ixtisası üzrə ixtisas fənləri və seçmə
fənlərdən mühazirə, məşğələ dərsləri aparılır. Mexanika-ri ya-
ziy yat fakültəsinin bütün tələbələrinin pedaqoji təcrübəsinə
rəh bərlik edilir.
Kafedranın əməkdaşları riyaziyyatın tədrisi metodikası sa hə sin-
də elmi-tədqiqat işləri aparmaqla yanaşı, diferensial tən lik lər
nə zəriyyəsinin bir sıra sərhəd məsələləri üçün varlıq, yeganəlik
və keyfi yyət məsələlərinin öyrənilməsi istiqamətində mühüm
nə ticələr almışlar.
Kafedra müdiri prof. K.İ.Xudaverdiyev 35 nəfər elmlər namizədi
ye tişdirmişdir, onlardan 2-si elmlər doktorudur. Onun ye tiş dir-
mələri Azərbaycan, Türkiyə və Özbəkistanın müxtəlif ali mək təb-
ləri və elmi tədqiqat institutlarında müvəffəqiyyətlə çalışır lar.
Kafedrada 300-dən çox elmi məqalə, 1 monoqrafi ya, dərs və-
sa iti və metodik göstərişlər yazılmışdır.
16
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
Təhsilimizdə Boloniya prosesi
M
exanika-riyaziyyat fakültəsində Boloniya prosesi 2008–
2009-cu tədris ilindən başlamışdır. Bu məqsədlə fakültə
kompüter avadanlıqları ilə təchiz edilərək internet
şəbəkəsinə qoşulmuş 2 tyutor otağı ilə təmin olunmuşdur. Bo-
loniya prosesində kredit sisteminin təşkil olunmasına kömək
məqsədi ilə 3 tyutor fəaliyyət göstərir. Onlar tədris olunan
fənlərin mühazirə mətnlərinin elektron variantlarını virtual
universitetdə yerləşdirir, tələbələrin fərdi planlarının hazırlan-
masına, tədris prosesinin təşkilinə, tələbələrin fənlər üzrə attes-
tasiyalarının keçirilməsinə nəzarət edirlər. Fakültədə bu sahədə
görülmüş işlər təhsilin və biliyin keyfi yyətinin yüksəldilməsinə,
tələbələrin mobilliyinin təmin olunmasına xidmət edir. Boloni-
ya prosesinin tətbiqində Avropanın tanınmış universitetlərinin
iş təcrübəsindən geniş istifadə olunmuşdur.
17
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
Məzunlarımız – baş ucalığımız
Akademik
Fərəməz Maqsudov
AMEA-nın müxbir üzvü,
prof. Hətəm Quliyev
Professor
Fatma Abdullazadə
Akademik
Məcid Rəsulov
Professor
Misir Mərdanov
AMEA-nın müxbir üzvü,
prof. Rauf Hüseynov
AMEA-nın müxbir üzvü,
prof. Surxay Əkbərov
Akademik
Akif Hacıyev
Akademik
Fikrət Əliyev
Professor
Telman Məlikov
Akademik
Cəlal Allahverdiyev
AMEA-nın müxbir üzvü,
prof. Yusif Məmmədov
18
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
Tələbə, tələbə, tələbə...
Məzun günü (2009)
Tələbələrlə səmimi söhbət (2008)
prof.Q.Y.Mehdiyeva mühazirə zamanı (2009)
Tyutorlar tələbələrlə birlikdə (2009)
19
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
Tələbə, tələbə, tələbə...
prof.K.İ.Xudaverdiyev tələbələrlə fərdi iş zamanı (2009)
Futbol yarışlarında qazanılan uğur (2008)
Həndbol yarışları üzrə I yer (2009)
dos.A.İ.İsmayılov mühazirə zamanı (2009)
20
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
Tələbə, tələbə, tələbə...
dos.V.Ə.Qasımov mühazirə zamanı (2009)
Dərs zamanı (2009)
Basketbol yarışları üzrə I yer (2009)
Tələbə elmi cəmiyyətinin iclası (2009)
21
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
Tələbə, tələbə, tələbə...
Tələbələr fasilə zamanı (2009)
Tələbələr oxu zalında (2009)
dos.Z.S.Əliyev məşğələ dərsində (2009)
Tələbələr pedaqoji təcrübədə(2009)
22
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
İ
nformasiya-kommunikasiya texnologiyaları müasir dövrdə
hə yatımızda mühüm yer tutur. Ona görə də bu texnologiyaları
öyrənmək, onlardan istifadə etməyi bacarmaq vacib məsələdir.
Hesablama riyaziyyatı kafedrasının nəzdində fəaliyyət göstərən
hesablama laboratoriyası tələbələrin informasiya-kommunikasiya
texnologiyaları sahəsində lazımi biliklərə yiyələnməsinə xidmət
edir. Hal-hazırda bu laboratoriya 4 auditoriyada yerləşir. EHM və
proqramlaşdırma və EHM-də praktikum fənləri bu laboratoriya-
larda tədris olunur. Laboratoriyalar müasir avadanlıqlarla təchiz
olunub.
Burada müəllim və tələbələrin ümumdünya kompüter şəbəkəsinə
çıxışı və elmi yeniliklərlə tanışlığı təmin edilir.
Bundan əlavə fakültədə aerohidromexanika, möhkəmlik və plas-
tiklik laboratoriyaları da kompüter texnologiyaları ilə təchiz olu-
nub. Burada tələbələr mexanikanın bir çox məsələlərinin həllini
kompüter texnologiyaları vasitəsi ilə həyata keçirirlər. Həmçinin,
fakültədə hər bir kafedra kompüter avadanlığı ilə təchiz edilmiş-
dir.
İnformasiya-kommunikasiya
texnologiyaları – zamanın tələbi
23
M E X A N İ K A - R İ Y A Z İ Y Y A T F A K Ü L T Ə S İ
Xarici əlaqələrin coğrafi yası
RUSİYA
QAZAXISTAN
TÜRKİYƏ
YAPONİYA
İRAN
UKRAYNA
İSVEÇ
MOLDOVA
ESTONİYA
BELORUS
LATVİYA
GÜRCÜSTAN
İTALİYA
FRANSA
ABŞ
ALMANİYA
KANADA
24
B A K I D Ö V L Ə T U N İ V E R S İ T E T İ 9 0
Professor-müəllimlərin kitabları
Mexanika–riyaziyyat
fakültəsi
Tərtib edən
prof. Nizaməddin İSGƏNDƏROV
Buraxılışa məsul
f.-r.e.n. Elvin ƏZİZBƏYOV
Redaktor
Suğra OSMANOVA
Dizayn
Elnur ƏHMƏDOV
5
16
18
Mündäricat
NƏŞRİYYAT-POLİQRAFİYA MƏRKƏZİ
Bakı, Az1122, Zərdabi pr. 78
Tel: 4977021 Faks: 4971295
E-poçtu: offi ce@nurprint.com
Rektor, akad. Abel Məhərrəmov – Ön söz
2
Dekan, prof. Nizaməddin İsgəndərov –
1920-ci ildən başlanan yol
3
Yaradanlar
4
Fakültənin tarixi – foto sənədlərdə
5
Kafedralar
Riyazi analiz
7
Funksiyalar nəzəriyyəsi və funksional analiz
8
Diferensial və inteqral tənliklər
9
Hesablama riyaziyyatı
10
İdarəetmə nəzəriyyəsinin riyazi üsulları
11
Cəbr və həndəsə
12
Nəzəri mexanika və bütöv mühit mexanikası
13
Ali riyaziyyat
14
Riyaziyyat və onun tədrisi metodikası
15
Təhsilimizdə Boloniya prosesi
16
Məzunlarımız – baş ucalığımız
17
Tələbə, tələbə, tələbə...
18
İnformasiya–kommunikasiya texnologiyaları –
zamanın tələbi
22
Xarici əlaqələrin coğrafi yası
23
Professor–müəllimlərin kitabları
24
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
MEXANİKA–RİYAZİYYAT FAKÜLTƏSİ
Ünvan: Azərbaycan Respublikası,
Bakı şəhəri, AZ 1148,
Akademik Zahid Xəlilov küç., 23
Tel.:
+994 12 4390549
Faks:
+994 12 5983376
E-poçt: mm@bsu.az
Veb: http://mechmath.bsu.edu.az
Dostları ilə paylaş: |