Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

1.3.
 
Manbalar turlari 
Tarixiy manbalarni, ularning umumiy xarakteri, wtmishni wzida aks ettirishga 
qarab quyidagi olti asosiy guruh’ga bwlish mumkin. 
1.3.1.
 
Moddiy (ash
ё
viy) manbalar 
Malumki, kishilik jamiyati tarixi qariyb 40 ming yillik davrni wz ichiga oladi, 
lekin 
ё
zuv paydo bwlganiga esa kwp vaqt wtganicha ywq. 
Masalan, tsivilizatsiyaning ilk wchoqlaridan biri bwlmish Markaziy Osi
ё
da 
dastlabki 
ё
zuv arameycha xat negizida taxminan eramizdan avvalgi birinchi ming 
yillik wrtalarida paydo bwlgan. Xat tarixchisi Erkin Oxunjonovning malumotiga 
kwra, yurtimizda arab istilosiga qadar wn sakkiz 
ё
zuv turi mavjud bwlgan ekan. 
Lekin, afsuski, kwh’na tariximizni wzida aks ettirgan 
ё
zma 
ё
dgorliklarning katta 
qismi bizning zamonamizgacha etib kelmagan. Ularning kwpchiligi bosqinchilik 
urushlari vaqtida, qolaversa tabiiy ofatlar oqibatida ywq bwlib ketgan. 
İ
lk tarixning ayrim lavh’alari wtmishdan qolgan va insonning ijtimoiy 
faoliyati bilan bog’liq bwlgan moddiy 
ё
dgorliklarda, aniqrog’i ularning bizgacha 
saqlangan qoldiqlari etib kelgan. 
Xullas, 
moddiy 
(ash
ё
viy) manba deganda ibtidoiy odamlar istiqomat qilgan 
va dafn etilgan joylar, ularning meh’nat va urush qurollari, bino va turli inshootlar 
(qala va qasrlar, h’ammomlar va karvonsaroylar, h’unarmandchilik ustaxonalari 
h’amda suv inshootlari va boshqalar)ning qoldiqlari, uy-rwzg’or buyumlari va zeb-
ziynat taqinchoqlari tushuniladi. Moddiy 
ё
dgorliklarni qidirib topish va wrganish 
ishlari bilan arxeologiya ilmi (yunon, arxeo -qadimiy, logos – ilm; wtmish 
h’aqidagi ilm; kishilik jamiyatining uzoq wtmishni wrganuvchi ilm, 
qadimshunoslik) shug’ullanadi. 

---

4