Microsoft Word 013 t?z? yoxlanilan Kitab-Huquqi t?f?kkurun sosial detertminantlar? v? huquqi d?rketm?nin metodlar?doc
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
95 qarışıq forması yaradılmalıdır. Yəni monarxiyanın, aristokratiyanın və demokratiyanın başlanğıcları əlaqələndirilməlidir. Qarışıq dövlət nəzəriyyəsini əsaslandıran müəllif bu əsasda demokratik dövlət quruluşunu müdafiə edirdi. 1.5. Azərbaycanda müstəqil dövlətçilik siyasəti Müstəqillik qazanmaq üçün bir çox xalqlar tarix boyu mübarizə aparmış, ancaq buna nail ola bilməmişlər. Müstəqil dövlətçilik mühitində yaşamaq xalqımız üçün ən böyük qələbədir. Yeni şəraitdə umumbəşəri ideyalara əsaslanmaqla, müstəqil dövlətçilik imkanlarından istifadə edərək daha uğurlu nəticələr əldə etmək olar. Belə bir şəraitdə yetişən dahi mütəfəkkir şəxsiyyətlər sözsüz ki, öz millətinə xidmət göstərməklə fəxr etmişlər. Azərbaycanda tarixi dövrlərdən başlayaraq xalqın içərisindən çıxmış şəxsiyətlər tərəfindən yaradılmış olan mənəvi irsin çoxu itirilmiş və unudulmuşdur. Şəxsiyətin fəaliyyəti hansısa bir qrupun deyil, cəmiyətin mənafeyinə xidmət etməlidir. Həyatını öz xalqına xidmət etməklə görən təfəkkür sahibi öz milli əqidəsini milli ideologiya səviyyəsinə çatdırmalıdır. Müstəqilliyə can atan hər bir xalq bu sərvətin sahibi olmaga tam haqlıdır. Müstəqilliyin əldə olunması nə qədər çətindirsə, onun saxlanması, daimi, əbədi olması bundan da çətindir. 39 Müstəqillik və azadlıq ideyaları Azərbaycan xalqının həyatında illərlə yaşamışdır. Azərbaycan xalqının zəngin yaradıcılıq irsi xalqımızın müstəqillik ənənələri ilə yaşamışdır. 39 Щейдяр Ялийев. Мцстягиллик йолу. Тяртиб едянляр Шащлар Ясэяров. Сялащяддин Хялилов. Бакы.1997.с.7. 96 Azadlıq və müstəqillik ideyaları xalqın sosial-iqtisadi, mədəni və məişət həyatı ilə sıx bağlı olmuşdur. Bu ideyalar içtimai təfəkkürün daim tədqiqat obyekti olmuşdur. Mövcud ideyalar içtimai təfəkkürdə dərin iz qoya bilirsə, onun nə vaxsa reallıqda mövcudluğu məntiqə uyğun gəlir. Yaradıcılıq nümunələrinin içtimai təfəkkürdə canlanması onu deməyə əsas verir ki, həqiqətən cəmiyyətimiz böyük bir dövlətçiliyin əsasında yaranmışdır. Xalqımızın milli mənəvi dəyərlərindən olan “Kitabi- Dədə Qorqud” dasta-nında olduqca mütəşəkkil dövlətçiliyin mövcudluğu haqqında fikirlər vardır. Belə ki, o dövrdə mərkəzləşmiş 24 qəbilə və tayfanı özündə birləşdirən dövlətin başında duran Bayandır xan dövlətçilik ənənələri ilə bağlı məsləhətləşmələr aparır. 24 oğuz birliyi başçılarının çağrışı ilə bir yerə toplaşır və məmləkətə edilən yadellilərin hücumlarına qarşı birlikdə hərəkət edirlər. Azərbaycanda zəngin ədəbiyyat və mədəniyyət abidələrinin yaranmasının əsas səbəbi cəmiyətdə mövcud olan azadlıq və mütəşəkkilliyin hələ qədimlərdən mövcud olmasıdır. Zəngin ənənələri olmayan dövlətdə böyük şəxsiyyətlər və zəngin mədəniyyət nümunələri olmazdı. Zəngin ideyalar əsasında həyata vəsiqə almış əsərlər sözsüz ki, ümumbəşəri xarakter kəsb edir və dünya mədəniyyət xəzinəsində özünəməxsus yer tutur, cəmiyyətdə ictimai şüurun formalaşmasında mühüm amillərdən birinə çevrilir. Azərbaycanda milli hüquqi dövlətçilik təfəkkürün formalaşmasında qədim türk dövlətçilik mədəniyyətinin ənənələri vardır. Ümumiyyətlə, tarixən müəyyən dövrlərdə Azərbaycan ərazisində müstəqil dövlətlər mövcud idi. Onlardan Atabəylər, Şirvanşahlar, Ağqoyunlular, Qaraqoyunlular, Səfəvilər kimi dövlət qurumlarını göstərmək olar. Ancaq həmin dövlət qurumları regional xarakter kəsb etdiyi üçün bütöv Azərbaycan cəmiyyəti formalaşmamışdır. Xalqımız öz mövcudluğu dövründə tarix boyu qazandıqları 97 milli adət və ənənələr əsasında bütöv Azərbaycan ideyası reallaşa bilməmişdir. 1918-ci il mayın 28-də elan olunmuş müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyi müsəlman şərqində ilk demokratik bir qurum kimi formalaşmağa başladı. Bu dövrdə böyük dövlətlər arasında dünyanın yenidən bölüşdürülməsi problemi var idi. Rusiyada baş verən inqilab və onun nəticələri Azərbaycan xalqının da həyatına öz təsirini göstərirdi. İnqilablar dövründə Azərbaycanda da azadlıq və müstəqillik ideyaları ön plana gətirildi. Ancaq onu axıradək qoruyub saxlaya bilmədilər. Səbəbi isə rəhbərlərin zəngin dövlətçilik təcrübəsinə malik olmamalarında idi. O dövrdə müstəqil dövlətçilik ideyası reallaşmış olsa da ictimai hadisələrin mövcudluğu şəraitində milli şüur formalaşmamışdı və o əsasda milli birlik, müstəqillik, həmrəylik kimi ideyalar reallaşmamışdı. Hətta Demokratik Respublika rəhbərləri arasında fikir ayrılığı da var idi. Belə ki, o dövrdə milli lider məsələsi həll edilməmiş qalırdı. Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, xarici imperialist dövlətlərinin hər vaxt hücum etmək təhlükəsi var idi. Belə bir şəraitdə Azərbaycan Demokratik Respublikası cəmi 23 ay davam gətirə bildi. Azərbaycanda 1918-ci ildə ilk demokratik respublika yaradıldı. Bu, şübhəsiz ki, tarixi bir hadisədir. Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda son dövrlərdə gedən proseslərdə - həm mətbuatda, həm də ictimai- siyasi proseslərdə ilk Azərbaycan Demokratik Respublikası böyük bir nailiyyət kimi qeyd olunmuş və onun gördüyü işlər yüksək qiymətləndirilmişdir. Belə bir demokratik dövlətin mövcud olması və müəyyən müddət fəaliyyət göstərməsi Azərbaycanın sonrakı dövrlərinə təsir etmişdir. Demokratik Respublika onun liderləri Məmmədəmin Rəsulzadə, Fətəlixan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyov, Məmmədhəsən Hacınski və başqalarının fəaliyyətinin uğursuzluğu təkcə ondan ibarət deyil ki, Azərbaycan 20- ci il aprel ayının 28- də Qızıl Ordu tərəfindən Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|