Microsoft Word 02 Orhan Bey doc

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 23  

 

Eleştirimizin 15. maddesinde de hocamõzõn dörtlük için beyit ifadesini kul-

landõğõnõ söylemiştik. Yukarõdaki cümlesinde de dörtlükten aldõğõ iki dizeye 

beyit demesi, yine kendisinin beyit ve dörtlükten habersiz olduğunun bir delili 

olarak karşõmõza çõkmaktadõr. 

34- 46. sayfada “…İmparatorluğun Rumeli ve Anadolu topraklarõnda yaşayan bir 

adaşõnõn olduğunu elbette biliyordu.” ifadesinde sayõn TDK üyesi hocamõzõn adaş 

ve mahlâstaş kelimelerinin manalarõnõ bilmediğine bir kere daha şahit oluyo-

ruz. 

35- 46. sayfada sondan ikinci paragrafõn ilk cümlesi “Öztelli, eserin yazõlõş ta-

rihine bakarak 17. yüzyõla bağlanmaktadõr.”  şeklindedir ve cümle neyi sorusuna 

cevap verecek bir nesne istemektedir. Kompozisyon derslerinde ifade bozuk-

luklarõna örnek gösterilecek bir cümle (!) çeşidi ile karşõ karşõyayõz. 

36- 48. sayfada ilk paragrafõn son cümlesi “Çukurovalõ’nõn yeni yeni tanõnma-

sõ, Ufkî’nin batõya daha yakõn olmasõ bizde böyle bir kanaatin doğmasõ sağlanmõştõr.” 

şeklinde olup kompozisyon hocasõ Sakaoğlu’na yakõşan bir ifade olarak karşõ-

mõza çõkmaktadõr. 

37- 48. sayfanõn 4. paragrafõndaki ikinci cümlede 129a-130b, 131b-133a 

133b-134a… gibi yazma bir eserin sayfalarõ arasõndaki  şiirleri “varaklardadõr” 

demekle, varak ve sayfa kavramlarõnõ da Sayõn Sakaoğlu’nun bilmediği anla-

şõlmaktadõr. Sayfa demesi doğru olurdu. İleriki sayfalarda da buna benzer ör-

neklerle karşõlaşmak zor değildir. 

38- 49. sayfa: “İstinsah tarihinin 2 Şaban 1200/31 Mayõs 1786 olmasõ ve Karaca 

Oğlan’õn da içinde yer almasõ, bazõ araştõrõcõlarca âşõğõmõzõn yaşadõğõ yüzyõl konusun-

da  şüphelere yol açar”. Neyin söylenilmek istendiği anlaşõlmayan Sayõn 

Sakaoğlu’na yakõşan bir cümle örneği de budur. 

39- 50. sayfanõn ilk satõrlarõ şöyledir: “…[Tecer] bu yazmayõ tanõtõr. Ona göre 

şiirlerin çoğunluğu Cezair’de yaşayan âşõklara ait olduğu için makale bu adla anõlmõş-

tõr. (Tecer, 1928 b: 124-131).”  

Sayõn Prof. Dr. Sakaoğlu’nun bu cümlesinde bahs ettiği, “bu adla anõlmõş-

tõr” dediği makalenin ne önceki sayfalarda ne de sonraki sayfalarda adõ vardõr. 

Biz makalenin adõnõ bibliyografyadan öğreniyoruz. 

40- 51. sayfanõn en sondan bir önceki satõrõnda yer alan (”)  tõrnak işaretinin 

nerede açõldõğõ belli değildir. 

41- 52. sayfada Saim Sakaoğlu, Âli’nin eserinden bahsederken “…eserin bir 

yerinde Karacaoğlan’õn adõ geçmektedir. Konuyu ilk defa Prof. Köprülü ortaya atmõş ve 

Türk Saz Şairleri adlõ kitabõnda bilim çevrelerine duyurmuştur. (Köprülü, 1962:331).” 

şeklinde ifadeler kullanmaktadõr.  İfadeler  Sakaoğlu’nun kendine ait görünü-

yor. “Eserin bir yerinde Karaca Oğlan’õn adõ geçmektedir” diyen hocamõz esere mü-

---

24 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 

 

racaat etseydi veya eseri görseydi, Karaca Oğlan’õn adõnõn geçtiği sayfayõ ve 

orada söylenenleri verirdi. Köprülü’den alõyor, bilgi kendine aitmiş gibi bir ifa-

de ile anlatõmõnõ sürdürüyor. 

42- 54. sayfada “Tecer’in tam metnini verdiği bu şiirin Cunbur’da bir dörtlüğü 

(1973 ve 1985:IV) ve Elçin’de ise bir beyti (1976: 104; 1927: 21) vardõr; ancak, Tecer’in 

yazõsõnõn gönderilmesiyle ilgili teşekkürden de anlaşõlacağõ üzere Başgöz bu şiirin ta-

mamõnõ göndermeliydi.” 

Daha sonraki paragrafta şiirin 7 dörtlükten oluştuğunu Sayõn Sakaoğlu söy-

lemektedir. Dörtlüklerden oluşan bir şiirde beyitten söz edilemez. Ancak, daha 

önceden de bahsettiğim gibi iki mõsradan söz edilebilir. Bir defa daha ifade e-

dersek Sayõn Sakaoğlu dörtlük ve beyit kavramlarõnõ bilmemektedir. Yine yu-

karõya aldõğõmõz cümle; anlatõm bozukluklarõna verilebilecek, öğrenciye anlatõ-

labilecek bir garip ifade olarak karşõmõza çõkmaktadõr. Burada Sayõn Başgöz’e 

göndermeler de gözden kaçmamaktadõr. 

43- 54. sayfada son paragraf, yine cümle olmayan garip bir anlatõm türüdür. 

Ayrõca “aceb” ve “hicab” kelimelerindeki kafiyeyle Tecer’i eleştirerek “Arab”, 

“harab” kelimelerinin getirilmesinin gerektiğini söylemektedir. Benim söz ko-

nusu paragraftan anladõğõm budur. “Aceb” ve “hicab” kelimelerindeki kafiye 

sesler “cab,ceb” dir. “Arab”, “harab” kelimelerinin kafiye olarak getirilmesi bir 

cehalet örneğidir. 

44- 55. sayfada anlatõm bozukluklarõna çok güzel bir örnek cümle daha 

vardõr; 7. paragraf: “Elçin, bu yazmadaki Karaca Oğlan mahlâslõ iki şiirin 16. yüzyõl-

da yaşamõş olan âşõğõmõza ait olabileceğini “tahmin” etmektedir (1976: 104; 1997: 21).” 

şeklindedir. Bunun dõşõnda cümlede kullanõlan ve kitabõn birçok yerinde de 

defalarca karşõmõza çõkan “âşõğõmõz” ibâresi de üslûp bakõmõndan, ilmîlik açõ-

sõndan çalõşmaya gölge düşürmektedir. 

45- 56. sayfada 7 numaralõ başlõk ve ilk paragrafõnda yine “adaş” sözcüğü 

ile karşõlaşõyoruz.  

46- 57. sayfada en son verilen mõsra: 

 

  

 

 

 

Evvelâ Kâtibî’den idelim ağaz 

 

şeklinde olup, vezin ve durak gereği 

 

 

Evvel Kâtibî’den idelim âğâz 

 

---

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 25  

 

olarak düzeltilmelidir. Bir halk edebiyatõ profesörünün hece ölçüsünü ve du-

raklarõ bilmesi gerekir. Ben falan yerden aldõm deyip başkasõnõn cehaletinin 

arkasõna saklanma gibi bir lüksü olamaz. 

47- 58. sayfanõn, ilk satõrõnda:  “…21 dörtlük araya girmiştir.” ifadesi “Şair-

name 21 dörtlük fazlalaşmõştõr.” şeklinde düzeltilmelidir.  

48- 58. sayfanõn son cümlesi bozuktur ve düzeltilmesi gerekir. 

49- 60. sayfada, Fahrettin Kõrzioğlu’nun verdiği ayak üzerine parantez içe-

risinde verilen bilgi lüzumsuzdur.  

50- Sayfa 62’de, daha ileriki sayfalarda yüzlercesini göreceğimiz gibi 

 

 

a) 1. dörtlüğün 

 

 

Gevherî dünyada muradõn alõnca 

 

şeklindeki ilk mõsraõnõn yine vezin ve durak açõsõndan 

 

  

 

 

 

Gevherî dünyadan murad alõnca  

 

b) 3. dörtlüğün; 

 

 

Soyulsam dilberin koynuna girsem 

 

şeklinde olan 2. mõsraõnõn mana açõsõndan; 

 

 

Soyunsam dilberin koynuna girsem  

 

c) 4. dörtlüğün 

 

 

Her nereye varsam bir dertli bulunur  

 

mõsraõnõn 

 

 

Her nereye varsam bir dert bulunur  

 

ve 

 

 Selviye 

dönmüş de çekmiş salõnõr 

 

---