Microsoft Word 05 Project Description Final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 5 
Layihənin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant 
 
5/11
Texnoloji təchizat / 
Texniki dəstək 
fəaliyyəti 
“Heydər Əliyev” SDQQ-nun təsviri 
“İstiqlal” SDQQ-nun təsviri 
ATMNƏQM, neft/dizel/sement və yağlı su drenaj çənlərinə yönəldəcəkdir. Təhlükəli tullantılar çəninin 
içindəkilər utilizasiya üçün sahilə daşınacaq və AGT-nin hazırda mövcud olan idarəetmə planlarına və 
prosedurlarına uyğun surətdə idarə olunacaq. 
“Heydər Əliyev”qazma qurğusunun göyərtəsində: 
 Drenaj sistemindən toplanan tullantı yağlar tullantı yağ  çənlərinə göndəriləcəkdir. Çənin içindəkilər 
qurğunun tullantı yandırılan sobasında yandırılacaqdır.  
 Anbar suyu yağlı su separatoruna göndəriləcəkdir. İçərisində yağ tərkibi 15 ppm-dən az olan saflaşdırılmış 
anbar suyu dənizə axıdılacaqdır.  
 Qazma sahəsi daxilindəki drenajlar qazma məhlulu sisteminə birləşdirilmişdir. Qazma məhlulu da daxil 
olmaqla, qazma sahəsindən çıxan axıntıları qazma məhlulu sisteminə göndərmək mümkün olmadıqda, 
onlar sıfır sentrifuqa (qarışıq maddələri (mayeləri) mərkəzdənqaçan qüvvə vasitəsilə tərkib hissələrinə 
ayıran) cihazına istiqamətləndiriləcəkdir. Sentrifuqadan içərisində yağ tərkibi 15 ppm-dən az olan 
təmizlənmiş anbar suyu dənizə axıdılacaq.Ayrılmış çöküntü AGT-nin hazırda mövcud olan idarəetmə 
planlarına və prosedurlarına uyğun olaraq gəmilərə yüklənib utilizasiya üçün sahilə daşınır və ayrılan 
tullantı yağlar tullantı yağ çənlərinə göndəriləcəkdir. 
SDQQ-nin ballast 
sistemi 
  SDQQ-nun ballast sistemi elə fəaliyyət göstərəcəkdir ki, qazma işlərinin səmərəli şəkildə aparılması 
məqsədilə SDQQ-nun sabitliyini təmin etmək üçün təmizlənməmiş dəniz suyu ilə ballastlama əməliyyatı 
gündəlik olaraq həyata keçirilir 
 
Köməkçi gəminin 
drenajı 
 Yağlı və yağsız drenaj və yuma suları ayrılacaq: 
 yağsız drenaj suyunda (göyərtə drenajı və yuma suyu) parıltılı təbəqə müşahidə edilmədikdə, onlar dənizə 
axıdıla bilər 
 Yağlı sularya tərkibində 15 milyonda hissə və ya daha az yağ qalana qədər təmizlənəcək və dənizə 
axıdılacaq, yaxud da çənə toplanacaq və AGT-nin hazırda mövcud olan idarəetmə planlarına və 
prosedurlarına uyğun olaraq gəmilərə yüklənib utilizasiya üçün sahilə daşınacaq 
Qeydlər: 1. “İstiqlal” SDQQ üçün çirkab su təmizləmə sistemi “Hamworthy Membran Bioreaktor”unun çirkab su təmizləmə qurğusundan ibarətdir. “Heydər 
Əliyev” SDQQ hazırda iki “Hamworthy Super Trident” çirkab su təmizləmə qurğusuna malikdir. 2013-cü ilin 4-cü rübü üçün mövcud qurğunu “Hamworthy 
Membran Bioreaktor” qurğusuilə  əvəz etmə planlaşdırılır.Membran Bioreaktoru sistemi MARPOL 73/78 Əlavə IV MEPC  159(55) standartlarına uyğim 
layihələşdiriləcək - cəmi asılı bərk hissəciklər - 35 mq/L, BOT5 - 25 mq/l, KOT = 125 mq/L, pH - 6 və 8.5 arasında, istiyə dözümlü koliform bakteriyaları 
(fekal koliform bakteriyaları) - 100  istiyə dözümlü koliform bakteriyaları/100 ml. Çirkab sularına xlorin əlavə etmək lazım deyil.
 
 
Qazma proqramı zamanı yaranan tullantı və havaya buraxılan istixana qazları (İXQ) və qeyri-
istixana qazlarının (İXQ) təxmini həcmi aşağıdakı Cədvəl 5.4.9-da verilmişdir.  
 
Qazma məhlulu və dizel yanacağı kimi istehlak malları SDQQ-na bundan əvvəl AÇG və ŞD 
qabaqlayıcı quyu qazma proqramları  ərzində istifadə edilmiş mövcud sahil obyektlərindən 
dənizə gəmilərlə gətiriləcək və bu gəmi həmçinin hazırda işləyən AÇG və ŞD platformalarını 
da təchiz edəcək. 
 
5.4.2 Qazma 
əməliyyatları və atqılar 
 
ŞD2 qazma proqramının həyata keçirilməsi zamanı  Səyyar Dəniz Qazma Qurğusunda 
aparılan işlərə aşağıdakilər daxildir: 
 
 Qazma 
avadanlıqlarının hazırlanması; 
 
Geotexnoloji quyu lülələrinin qazılması (tələb olunarsa); 
 Konduktor, 
səth və aşağı quyu lülə hissələrinin qazılması; 
 Qoruyucu 
kəmərin quraşdırılması və sementlənməsi; 
 Kimyəvi təmizlənmə və sınaqdan keçirilmə; və 
 Quyunun 
konservasiyası. 
 
Quyu ilə bağlı yenidən giriş  və tamamlanma işləri aşağıda Bölmə 5.4.7-yə müzakirə edilir. 
Atqıların növlərinə dair xülasə və qazma fəaliyyətləri ilə əlaqədar atqı ssenariləri Cədvəl 5.2-
də verilmişdir.  ŞD2 hasilat quyuları ilə bağlı qazma işləri aşağıda  Şəkil 5.4-də  əks 
olunmuşdur. 
 
 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 5 
Layihənin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant 
 
5/12
Cədvəl 5.2 Qazma zamanı atqı növləri və ssenarilərinin xülasəsi 
 
Mərhələ 
(Şəkil 5.4-ə 
əsasən) 
Fəaliyyət 
Tərkibi 
Atqı ssenarisi 
- Qazma 
avadanlığının 
birləşmələrinə boru 
yağı sürtmə 
 Boru yağı 
Rayzer quraşdırmazdan  əvvəl və geotexniki lülələrin qazılması 
zamanı  dəniz suyu/PHB məhlulu/SƏQM ilə kiçik miqdarda boru 
yağının atılması (42”, 32” və 28” lülə intervalları) 
- Geotexniki 
lülələrin 
qazılması 
Su əsaslı 
məhlulla (SƏQM) 
şlamlar 
SƏQM və şlamların birbaşa dəniz dibinə atılması  
- Hər bir geotexniki 
lülənin qazılmasının 
sonu 
SƏQM Hər bir geotexniki lülə intervalının qazılmasının 
tamamlanmasından sonra qurğunun məhlul sistemində qalan və 
toplanması mümkün olmayan qalıq SƏQM  şlamlarını HPBS 
tələblərinə uyğun olaraq SDQQ şlam kessonları ilə  dənizə 
axıdılacaq
1,2
. 
1 və 2 
Lülənin yuxarı 
hissəsinin qazılması 
(42” və 32”) 
PHB(öncədən 
hidratlaşmış 
bentonit) məhlulu 
ilə şlam və dəniz 
suyu. 
Dəniz suyunun/PHB məhlulunun və  şlamların birbaşa dəniz 
dibinə atılması  
3a 28” 
lülə intervalının 
qazılması (rayzersiz) 
SƏQM Rayzersiz 
QMGVS-dən istifadə edərək SƏQM və şlamlar SDQQ-
na qaytarılır, qazma məhlulu  şlamlardan ayrılır. Bərpa edilmiş 
SƏQM mümkün olduğu zaman təkrar istifadə olunacaq. SƏQM 
şlamlarını HPBS tələblərinə uyğun olaraq SDQQ şlam kessonları 
ilə  dənizə axıdılır
1,2
.  Əgər gillərin  şişməsi nəticəsində QMGVS 
şlanqları  tıxaclanarsa, onda quyu təhlükəsiz hala gətirilənə  və 
şlanqların tıxacı  təmizlənə  qədər qazma məhlulu dəniz dibinə 
tökülə bilər. 
3b 28” 
lülə intervalının 
qazılmasının sonu 
SƏQM 28” 
lülə intervalının qazılmasının tamamlanmasından sonra 
qurğunun məhlul sistemində qalan və toplanması mümkün 
olmayan qalıq SƏQM  şlamlarını HPBS tələblərinə uyğun olaraq 
SDQQ şlam kessonları ilə dənizə axıdılacaq
1,2
  
4 və 5 
Aşağı lülə 
intervallarının 
qazılması (22”, 18”, 
16.5”, 16”, 12.25” və 
8.5 (rayzerlə) 
Heç bir atqı planlaşdırılmır 
 
2, 4 və 5a. 
Qoruyucu kəmərin 
sementlənməsi 
Sement Qoruyucu 
kəmərin və  kəmər quyruğunun sementlənməsindən 
sonra doldurulmuş az miqdarda artıq sement dəniz dibinə axıdılır 
(qoruyucu kəmərin tam dəniz dibinə sementləndiyini təmin etmək 
üçün tələb olunur).  
5a Sementləmənin 
tamamlanması 
Sement Sementləmə  işlərindən sonra sement sistemində qalan və 
məqbul  şəkildə toplana bilməyən artıq sement su ilə 
qarışdırılaraq SDQQ şlam kessonları vasitəsilə  dənizə 
axıdılacaq
2
 
5b və 6 
Quyunun təmizlənməsi 
/ mayelərin 
sıxışdırılması, sınağı 
və konservasiyası 
Heç bir atqı planlaşdırılmır 
 
Qeydlər: 1 Əgər qazma flüidi sisteminin maksimum xlorin konsentrasiyası qəbuledici su mühitinin fon konsentrasiyasından 4 dəfədən çox artıqdırsa, o 
zaman SDQQ-dan qazma şlamları və ya qazma məhlulları atılmayacaqdır. 
2.  ŞD2 sualtı avadanlıqlarının quraşdırılması planlaşdırıldığı yerdə istifadə edilən sementin və  şlamların yığılıb bərkiməsinin qarşısını almaq üçün 
SDQQ şlam kessonuna dənizin dibinə qədər uzadılan elastik boru kəməri yerləşdirilə bilər. 

---