52
salbiy ta’sirlarini yumshatish, tarmoqning raqobatbardoshligini oshirish, uzoq muddatli iqtisodiy
sur’atlarini va mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash imkonini beradi.
Amerikalik iqtisodchi olimlar K.R.Makkonnel va S.L.Bryular davlatning agrar sohaga faol
aralashuvi zaruriyatini quyidagi muammolarga bog’laydilar:
-
qishloq xo’jalik mahsulotlariga bo’lgan talabning noelastikligi;
-
texnik rivojlanish natijasida fermerlar mahsulotlarining talabdan oshiqcha ishlab chiqarilishi;
-
qishloq xo’jalik resurslarining nisbatan immobillik xususiyati;
-
qishloq xo’jaligi mahsulotlari bozorida sof raqobat kurashi hukm surgan holda, unga resurslar
yetkazib beruvchi bozorlarda monopoliya elementlarining mavjudligi.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining tabiiy-iqlimiy sharoitlarga bog’liqligi bu tarmoqda
narxlar va fermer xo’jaligi daromadining barqarorligiga ham salbiy ta’sir ko’rsatadi. Masalan, qulay
ob-havo sharoitida bozorga talabdan ortiqcha mahsulotning kirishi narxlarning keskin pasayishiga
olib kelishi mumkin. Bunday holatni ko’proq g’alla, sabzavot, poliz, meva va uzum mahsulotlari
bozorida kuzatish mumkin. Ba’zan narxlarning bunday pasayishi mahsulot tannarxini qoplashga ham
imkon bermasligi oqibatida fermerlar katta zarar ko’radi. Tabiiyki, bunday sharoitlarda agrar sohada
erkin bozor munosabatlari amal qilayotgan bo’lsa, fermerlar xonavayron bo’lishi turgan gap.
Ikkinchi bir yili ob-havoning noqulay kelishi (qurg’oqchilik, sel, jala va hokazo) hosilning keskin
kamayib ketishiga va natijada narxlarning haddan tashqari qimmatlashib ketishiga sabab bo’lishi
mumkin. Bunday hollarda fermerlar hosilning kamayib ketishidan zarar ko’rsalar, iste’molchilar
narxlarining balandligidan aziyat chekadilar. Ko’rinib turibdiki, har ikkala holda ham fermer ko’proq
zarar ko’radi va bu holat qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini davlat tomonidan tartibga solish va
qo’llab-quvvatlash zaruriyatini yuzaga keltiruvchi omillardan biri sifatida yuzaga chiqadi.
Davlatning agrar iqtisodiyotni tartibga solishdagi asosiy vazifalari sifatida quyidagilarni belgilash
mumkin:
Yüklə
Dostları ilə paylaş: