Microsoft Word 1 \326ZL\334 tel elektrodla b\335rle\336T\335rme ve dolgu kaynaklari doc

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

14

         Özlü tellerin verimi yüksektir. Bu verim %86 ile 93 arasında olup bir çubuk elektrodunki 

kaynakçının elektrodu tam koçana kadar yakmada gösterdiği özene bağlı olarak %65 ile 70 dir. 

Yani 1 kg özlü telle 860 ile 930 gr metal terk edilebilir. 

 

         Çubuk  elektrodla  özlü  elektrot  arasındaki  verim  farkı  başlıca  cüruf  hacminden  doğar;  bu 

hacim özlü tellerde daha azdır. 

 

b.

  Donanımın Basitliği 

 

         “O” tipi özlü teller, herhangi bir doğru akım menbaına kolaylıkla adapte edilebilen bir tel 

sürücü aracılığıyla kaynak eder; akım menbaının dış karakteristiği yatay da olabilir, “düşen” de 

olabilir. 

 

         Tel sürücüsünün motoru ark gerilimi tarafından tanzim edilir bu da, telin ilerleme hızının 

uyarlanmasını sağlar. 

 

         Kaynak üflecinin kendisi de çok basit bir tasarımın ürünüdür; ne su, ne de hava ile herhangi 

bir soğutma sürecine gerek göstermemesi ayrıca kaçak ve kısa-devre olasılıklarını bertaraf eder. 

 

         Bu  donanımın  basitliği,  hafifliği,  küçük  hacmi  ve  sağlamlığı  onun  en  zor  koşullarda 

kullanılmasını  sağlar:  kötü  hava  koşullarında  (şiddetli  rüzgar)  dışarıda  kaynak;  zırh  plakaları, 

dişler, konkasör (kırıcı) silindir çekiçleri, vb... gibi zor sökülebilen ve ulaşılması güç parçaların 

oldukları yerde dolgusu. 

 

         Gerçekten  özlü  tel  için  gerekli  akım  menbaları  hiçbir  bakımdan  gaz  altında  dolu  tellerle 

kaynakta kullanılanlardan herhangi bir fark arz etmezler. Bunlar sadece özlü tellere özgü verilere 

göre (başlıca akım şiddeti yoğunluğu) seçileceklerdir. Çok kullanılan bir ortalama tel çapı φ2,4 

mm  olup,  %100  DKO  (Devrede  kalma  oranı)  altında  bir  400  ile  500  A’lık  maksimum  kaynak 

akım şiddeti, makul bir talep olmaktadır. 

 

          Akım  menbaları,  sabit  gerilimli  (ya  da  yassı-düz  karakteristikli)  olacaklardır  şöyle  ki  bu 

koşul,  çeşitli  pozisyonlarda  kaynak  için  kaçınılmazdır.  Bazı  tellerle  yerde  yatay  kaynak  için, 

düşey karakteristikli ya da alternatif akımlı mümkün olmakla birlikte bu takdirde telin hızı arkın 

gerilimine bağlı olur. Kullanılan gerilimler 25 ile 35 V olup menba konvertisör grubu olabileceği 

gibi transformatör-redresör tipinden de olabilir. 

 

 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

15

c.

  Çalışma Kolaylığı 

 

           Bir koruyucu atmosferin kullanılması, kaynakçının ark uzunluğu, telin serbest yüksekliği 

ve üflecin yönlenmesini sürekli olarak denetlemesini gerektirir; o ise ki “O” tipinde özlü tellerde 

bu  bakımlardan  herhangi  bir  özel  önlem  gerekmez.  Üflecin  yönlendirilmesi  sadece  parçaya 

ulaşabilirlik ve kaynak banyosunun en rahat idaresine bağlı olup telin serbest yüksekliği, hiçbir 

engel olmadan, 20 ile 200 mm arasında değişebilir. 

 

            Metal  terk  etme  hızı  üzerinde  rolünden  bağımsız  olarak  önemli  bir  serbest  yüksekliğin 

kullanılması, aşırı ölçüde ısınmasını ve püskürtmelerle ezilmesini önler. 

 

3.

  EKONOM K DÜZEYDE 

 

            Genelde  bir  kaynak  yönteminin  ekonomikliğini  sadece  terk  edilen  metal  maliyeti  ile 

değerlendirmek bir temel hata olmaktadır şöyle ki bu takdirde bütün öbür ekonomik faktörleri, 

ezcümle  kaynak  ağzı  açısı  ve  derinliği,  cüruf  temizleme  işçiliği,  elektrot  verimi  vb...,  göz  ardı 

edilmektedir.  Gerçekten,  aşağıda  görüleceği  gibi  gaz  altında  özlü  telle  kaynakta  kaynak  ağzı 

açısı daha küçük, derinliği daha sığ (kök yüksekliği fazla) dır: bütün bunlar tel çağının inceliği, 

daha  yüksek  kaynak  akım  şiddetleri  sayesinde  mümkün  olabilmektedir.  Bunların  dışında  çok 

pasolu  yatay  tekne  kaynaklarında,  saç  kalınlığına  göre  seçilmiş  başlangıç  akım  şiddeti  sonuna 

kadar muhafaza edilebilir. 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

16

 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

17

 

 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

18

 

 

 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

19

 Kaynak  ağzı  açma  işçiliğinin,  onu  doldurmak  için  gerekli  her  türlü  malzeme  ve  işçiliğin  özlü 

tellerle  ne  kadar  azaldığını  vurgulamaya  gerek  yok.  Ama  bu  tellerin  ekonomikliğine,  kaynak 

terminolojisinde  “yardımcı  malzeme”  diye  adlandırılan  malzemelerin  ekonomikliği  de 

eklenmektedir.  Özetlemek  amacıyla  yukarıda  verdiğimiz  grafik  ve  resimler,  bunu  yeterince 

kanıtlar. 

 

          Şimdi  de  özlü  telle  yarı-otomatik  “açık  ark”  yöntemini  öbür  dolgu  yöntemleriyle 

kıyaslayalım. 

 

          Dolguda en anlamlı kıyaslama bu kez, terk edilen metalin kilo başına maliyeti olmaktadır. 

 

          Maliyet aşağıdaki formülün yardımıyla kolayca saptanabilir. 

 

 

Burada 

A = ilave metalin (elektrodun) kilo maliyeti, 

C = ilave metalin verimi (bir kg ilave metalle terk edilen metal miktarı), 

F = bir kg dekapan veya bir litre gazın maliyeti, 

D = terk edilen metal başına sarf edilen dekapan veya gaz, 

L = bütün masraflar ve vergiler dahil saat işçilik ücreti, 

R = kg/sa olarak metal terk etme hızı, 

G = kullanma katsayısı (devrede kalma oranı, kaynakçı saati başına ark süresi), 

C ort = elektrodlarda (örtülü) 0,65 “O” telleri veya gaz altında 0,90 

R ort = elektrodlarda 2 gaz altı tellerinde 5,5 “açık ark” tellerinde 7,5 

G ort = elektrodlarda 0,4 gaz altı tellerinde 0,5 “açık ark” tellerinde 0,6 

 

olup aynı işçilik bedelleriyle 

 

a.

  “O” özlü teliyle sağlanan ekonominin, aynı kg fiyatı ile, örtülü elektroda göre %66 olduğu; 

b.

  “O” telinin örtülü elektrottan üç kat daha pahalı olduğu farz edilse bile sağlanan ekonominin 

yine %4,3 olduğu; 

c.

  “O” telinin ayrıca bir avantajının, hiç de ihmal edilebilir mertebede olmayan FD gaz koruma 

masrafı faktörünü dahil etmediğinde olduğu ortaya çıkar. 

 

 

 

---