Microsoft Word 1 \326ZL\334 tel elektrodla b\335rle\336T\335rme ve dolgu kaynaklari doc

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

25

DOLGU TOZLARI 

 

       Bazen özlü tel, “tersine çevrilmiş” örtülü elektroda benzetilir. Gerçekten bu sonuncusunun 

örtüsünde kullanılan tozlar özlü telin içinde bulunmaktadır. 

 

       Tozlardan  prensip  itibariyle  bir  cüruf  oluşturmaları,  ergime  banyosunu  tasfiye  etmeleri 

(oksitlerden temizlemesi), koruma gazları meydana getirmeleri, kaynak arkını ionize etmeleri ve 

terk edilen metale istenen kimyasal bileşimi sağlamaları beklenir. 

 

CÜRUF OLUŞTURUCULAR 

 

       Özlü teller esas itibariyle rutil (DIN 8559 SGR1) ve bazik (SGB1) tipleri şeklinde olur. 

 

       Cürufun  terk  edilen  metal  üzerine  metalürjik  etkisi  telin  ucunda  damlanın  ergimesinden 

itibaren  başlar.  Metal  ergimeye  başladığı  anda  cüruf  meydana  çıkar:  oluşma  sırasında  damlayı 

sarar  ve  onu  çevredeki  havanın  olumsuz  etkisinden  korur.  Bu  ergimiş  metal  –  ergimiş  cüruf 

karşılıklı metalürjik etki, bazik tip tellerle, yüksek bir safiyet derecesinde bir terk edilmiş metal 

elde  etme  olanağını  sağlar  (bu  arada  ark  içinde  meydana  gelen  metalürjik  olayların  ayrıca 

koruma gazının cinsi ve kullanılan dekapana bağlı olduğu unutulmamalıdır.) 

 

       Telin  ucunda  oluşan  damlanın  transfer  şekli  cüruf  tarafından  etkilenir:  rutil  tipi  cüruf  ince 

tarafından etkilenir: rutil tipi cüruf ince damlalar halinde bir transfer (geçiş) verirken bazik cüruf 

daha iri damlalar meydana getirir. 

 

       Metal  damlalarının  boyutları  ve  cürufun  viskozitesi,  ergimiş  kaynak  banyosunun  yüzey 

gerilimini, ve dolayısıyla, dikişin görünüş ve şeklini etkiler. Rutil tipi tel, koruma  gazı altında, 

düzgün ve çok ince tırtıllı, bazik tel ise hafifçe daha bombeli ve daha az tırtıllı bir dikiş verir. 

 

REDÜKLEY C  MALZEMELER 

 

       Terk  edilen  metal  tasfiye  edilmelidir;  böylece  de,  metal  içinde  oksit  girdi  oranının 

sınırlandırılması gerekir. Ergime banyosunun oksitlerden arındırılması, dolgu tozuna redükleyici 

maddeler  karıştırmak  suretiyle  olur:  oksijenin  karşısında  bu  maddeler  ergimiş  metal  içinde, 

cürufta toplanan oksitler oluşturur. 

 

       Bununla  birlikte,  katılaşma  sırasında  bir  asgari  oksit  girdisi  miktarının  gerekli  olduğu 

kaydedilecektir  şöyle  ki  bunlar  tohum  filizi  gibi  davranarak  metal  tanelerinin  gelişmesinde  rol 

oynarlar. Bu oksitlerden belli bir konsantrasyon daha ince bir tane sağlar. 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

26

       Gaz altı kaynağı için sızdırmaz özlü tel olan Fluoxofil tipi tellerde, rutil tipi teller tarafından 

terk edilen metalin oksijen içeriği 500 ile 600 ppm, bazik tellerde 300 ile 400 ppm’dir. 

 

GAZ OLUŞTURUCULAR 

 

       Özlü  teller  toz  altı  ve  gaz  altında  kullanıldıklarından  bunların  gaz  oluşturucu  madde 

içerdikleri  nispeten  azdır.  Bu  husus  bu  telleri,  bu  maddelerden  çoğu  kez  fazla  miktarda  içeren 

çubuk örtülü elektrodlardan belirgin şekilde ayırır. 

 

ONLAŞTIRICI MADDELER 

 

       Bunlar  bu  yolda  kullanılan  potasyum  birleşimleridir.  Bunların  kolaylıkla  ionize  olmaları 

kaynak  sırasında  arkın  stabilitesini  (istikrarını)  sağlar.  Bununla  birlikte,  özlü  tellerde  yüksek 

akım  şiddeti  yoğunlukları  dolayısıyla  bunlarda  bu  maddelerin  önemi,  örtülü  elektrodlara  göre 

daha azdır. 

 

MALATLA  LG L  HUSUSLAR

 

 

       Fluxofil tipi teller yuvarlak kıvrılıp kaynak edilen bir metal banttan yapılmaktadır. Bundan 

sonra  tüpün  içine  özel  bir  sistemle  toz  doldurulur.  Bundan  sonraki  işlemler  haddeden  çekme, 

tavlama, dekapaj, ve bakır kaplamadan ibarettir 

 

       Böylece  de  her  türlü  rutubet  girme  olasılığı  peşinen  giderilmiş  olmaktadır.  Sızdırmaz  zarf 

dolayısıyla kaynakta hidrojen oranı çok aşağıda tutulabilir ve tozun tespit edebileceği rutubetten 

hasıl olan gözeneklik tehlikesi yok edilmiştir. 

 

       Aşağıdaki tablo, özlü tellerin rutubet alma dereceleri hakkında değerler verir. 

 

Özlü tellerin rutubetlenmesi üzerine ambarlanmanın etkisi 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

27

       Bu hususta aşağıdaki sınıflandırma genellikle kullanılır: 

 

-

  Çok alçak H oranı: 0-5 ml/100 gr terkedilmiş metal 

-

  Alçak H oranı: 5-10 ml/100 gr terkedilmiş metal 

-

  Orta H oranı: 10-15 ml/100 gr terkedilmiş metal 

-

  Yüksek H oranı: >15 ml/100 gr terkedilmiş metal 

 

Kıvrak  tellerin  (Şek.  1b...  1g)  aksine,  bu  sızdırmaz  tüp  tellerde  gerilme  bulunmayışı 

nedeniyle  tel,  üfleçten  çıkarken  dalgalanma  eğiliminde  bulunmaz.  Bu  nitelik  özellikle 

otomatik kaynakta çok değerli olmaktadır. 

 

 

---

KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3 

28

 

 

GAZ ALTI KAYNAĞINDA GAZ TÜRÜNÜN ETK S

 

 

       Bir gazın oksitleme kabiliyeti önemli bir veri olmaktadır; bu kabiliyet gazın bileşimine 

bağlıdır. 

 

       CO

2

, bir alaşım elementi kaybına yol açar: bu nedenle Ar-CO

2

 oranının fonksiyonu 

 

olarak hafiftir. 

 

Terk  edilen  metalin  kimyasal  bileşimi  üzerinde  kullanılan  gazın  etkisi  aşağıdaki  tabloda 

gösterilmiştir. 

 

       Tablo  ve  Şek.  26  ve  27den  kullanılan  gaz  türünün  etkisi  belli  olmaktadır.  Bunlardan,  CO

2 

nin Ar la değiştirilmesi sonucu C, Mn ve Si oranlarının arttığı ve bunun sonucu olarak da kopma 

mukavemetinin yükseldiği (Şek. 26) ve çentik darbe mukavemetinin azaldığı görülür (Şek. 27). 

 

       

 

---