Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati

 
121
Uşaqlar  üçün  paltar  və  ayaqqabı  seçərkən,  bunların  mühafizə 
xüsusiyyətlərini  və  ilin  fəslini  nəzərə  almaq  lazımdır.  Üç  yaşadək  olan  uşaqlar 
üçün uşaq ərzaq malları - uşaq yeməyi, quru süd, konservləşdirilmiş şirələr və s. 
ehtiyatları hazırlanmalıdır. 
Sənədlərdən - uşaqların yaş kağızlarını və məktəb gündəliklərini götürürlər. 
Köçürülən uşaqların paltarı və ərzağı yığılmış çamadana (arxa çantasına) 
çətələ (birka) bənd etmək və onun üzərinə uşağın soyadını, adını, atasının adını, 
ev  ünvanını  və  köçürülmə  məntəqəsinin  adını  aydın  surətdə  yazmaq  lazımdır. 
Məktəbəqədər  yaşlı  uşaqların  həmişə  geydiyi  paltarın  daxili  cibinə  də  bu  cür 
çətələ: uşağın adı, atasının adı, soyadı, təvəllüdü, ata və anasının ev və iş yerinin 
ünvanları göstərilən vərəq qoyulur; bu məlumatlar yazılmış ağ parça qırığı uşağın 
paltarının astarına (yaxanın altında) tikilsə, daha yaxşı olar. 
Köçürülən  əhalinin  ərzaqla  təminatı  ictimai  iaşə  müəssisələrinin  bazası 
əsasında təşkil edilir, lazımi hallarda əlavə iaşə məntəqələri (yeməkxanalar) açılır. 
Respublikada,  şəhər  və  rayonlarda  bütün  köçürmə  tədbirləri  üzrə  ümumi 
hesablamalar  aparılır,  burada  hər  bir  konkret  fövqəladə  hadisə  təhlükəsi 
yaranarkən  və  baş  verərkən  köçürmə  işlərinin  icrasına  cəlb  ediləcək  qüvvə  və 
vasitələr hesablanıb müəyyən edilir. 
Köçürülmə  zamanı  adamlar  öyrəndikləri  yaşayış  yerlərini  tərk  etməyə, 
əmlakının  xeyli  hissəsini  evlərində  qoyub  getməyə,  vərdiş  etmədikləri  şəraitdə 
yerləşib  yaşamağa  vadar  olacaqlar.  Hamı  başa  düşməlidir  ki,  adamların  həyatını 
xilas etmək naminə bu çətinlik və məcburiyyətə tab gətirmək lazımdır. Buna görə 
də  müəyyən  olunmuş  sərəncamları  yerinə  yetirmək,  bu  mürəkkəb  tədbirlərin 
həyata keçirilməsində onlara kömək göstərmək hər bir vətəndaşın borcudur. 
Təhlükəsiz  rayonların  əhalisi  isə  təhlükəli  zonalardan  köçürülüb 
gətirilmiş  əhalinin  həyat  şəraitinin  təmin  olunması:  radiasiya  əleyhinə 
daldalanacaqlar  düzəldilməsi,  tənəffüs  üzvlərini  qoruyan  ən  sadə  mühafızə 
vasitələri hazırlanması, ictimai binaların yaşayış yeri  kimi  uyğunlaşdırılması,  əlaltı 
materiallardan  məişət  əşyaları  (çarpayı,  kürsü,  döşək  və  s.)  düzəldilməsi 
işlərində fəal iştirak etməli-yardım göstərməlidir. 
Kimyəvi  və  radiasiya  təhlükəli  obyektlərdə  qəza  baş  verən  zaman 
köçürülməni həyata keçirmək üçün qapalı nəqliyyatdan istifadə edilir. Az təhlükəli 
qısa  yollar  seçilir.  Fərdi  mühafizə  vasitələri  geyilməlidir.  Küləyə  perpendikulyar 

---

 
122
istiqamətdə  hərəkət  etmək,  küləyin  istiqaməti  üzrə  olan  ərazilərdən  əhalini 
köçürmək  lazımdır.    Toplanış  məntəqələrinə  çatdıqdan  sonra  isə  köçürülmüş 
əhalinin zəhərlənmə dərəcəsini ölçmək gərəkdir. 
 
Qəza baş vermiş rayon ərazi polis idarələrinin əməkdaşları tərəfindən ciddi 
nəzarətə götürülür, əhalinin qəza zonasından köçürülməsini isə yol polisi müəyyən 
marşrut üzrə nizama salır.  
Köçürmə  işlərinin  müvəffəqiyyətlə  yerinə  yetirilməsi  həmçinin  əhalinin 
özünün mütəşəkkilliyindən və intizamından xeyli asılı olacaqdır.  
Müharibə  dövründə  ehtimal  edilən  güclü  dağıntı  zonalarında  işini  davam 
etdirən və onu təmin edən obyektlərin fəhlə və qulluqçularının köçürülməsi - onları 
nəqliyyatın bütün növləri ilə şəhərdənkənar zonaya daşımaqla yerinə yetirilir.  
 
Sülh dövründəki fövqəladə hallarda əhalinin köçürülməsi 
işlərinin xüsusiyyətləri 
 
Ə
halinin  köçürülməsi,  yəni  təbii  fəlakət  və  ya  qəzalar  nəticəsində  təhlükə 
yaranan sahələrdən adamların çıxarılması ölkəmizdə sülh dövründə geniş istifadə 
edilən tədbirdir.  
Köçürmə  -  təbii  fəlakətlər,  güclü  istehsalat  qəzaları  və  faciə  zamanı  əhalini 
mühafizə etmək üsullarından biridir. Bu üsul əhalini iri şəhərlərdən, digər yaşayış 
məntəqələrindən  mütəşəkkil  surətdə  (nəqliyyatla  və  ya  piyada)  çıxarıb,  Çernobı1 
AES-da  qəza  nəticələri  aradan  qaldırılarkən  olduğu  kimi,  başqa  təhlükəsiz 
rayonlarda  məskunlaşdırmaqdan,  həmçinin  əhalinin  ehtimal  fəlakətli  daşqın, 
zəlzələ  zonalarından,  sel,  marxal,  geniş  yanğınlar  və  s.  digər  kortəbii  hadisələr 
qorxusu yaranan rayonlardan çıxarılmasından ibarətdir.  

---

 
123
 
Çernobıl AES-də  baş verimş qəzadan sonraPripyat şəhərindən əhalinin 
köçürülməsi 
 
Köçürmə  işlərini,  xüsusən  bu  hadisələr  gözlənilmədən  baş  verərkən,  qısa 
müddət  ərzində  mütəşəkkil  surətdə  yerinə  yetirilməsini  təmin  etmək  təsərrüfat 
obyektləri  rəhbərlərinin,  fövqəladə  komissiyaların  və  mülki  müdafiə 
qərargahlarının vacib vəzifələrindəndir.  
Köçüurülmə  tədbirlərinin  müvəffəqiyyətlə  həyata  keçirilməsinə  bu  işlərlə 
nail olunur:  
•
  təsarrüfat  obyekti  fəaliyyət  göstərdiyi  rayonun  (ərazinin,  iqlim  şəraitinin) 
hərtərəfli və əsaslı surətdə öyrənilməsi;  
•
  obyektdə  istehsalat  fəaliyyətinin  və  onun  ərazidə  yerləşməsinin 
xüsusiyyətlərini  nəzərə  almaqla  texnogen  və  təbii  fövqəladə  hallar 
yaranması ehtimalının daim proqnozlaşdırlması;  
•
  müxtəlif  fövqəladə  hallara  müvafiq  gələn  köçürmə  tədbirlərinin  tam  və 
diqqətlə planlaşdırlması;  
•
  köçürülməni  təmin  etmək  üçün  nəzərdə  tutulan  qüvvə  və  vasitələrin, 
həmçinin fəhlə, qulluqçu və digər əhalinin fəaliyyətə hazırlanması;  
•
  gözlənilən təhlükə haqqında və fövqəladə hallar yarandığı barədə vaxtında 
xəbərdarlıq edilməsi.  
Sülh  dövründəki  fövqəladə  hallar  zamanı  köçürmə  müharibə  dövründəki 
köçürmə  tədbirlərindən  bir  sıra  xüsusiyyətlərlə  fərqlənir.  Bu  xüsusiyyətlər 
aşağıdakılardan ibarətdir: 
•  zədələnmə  ocağının  və  radioaktiv  maddələr  (RM),  güclü  təsirli  zəhərli 
maddələr  (GTZM),  bakterial  vasitələrlə  (BV)  zəhərlənmiş  ərazi  sahələrinin 
nisbətən məhdud olması;  
•  baş  vərə biləcək hadisələrin  nüvə zərbələri nəticəsində olduğuna nisbətən 
daha dəqiq proqnozlaşdırılması imkanı, bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılması 
imkanı; bu, fəaliyyətin əvvəlcədən planlaşdırılmasını asanlaşdırır;  
•  təbii  fəlakətlərin,  AES-də  qəzaların  əksəriyyətində  güclü  radioaktiv 

---