Microsoft Word 10 austenitik krom-nikel paslanmaz celikler doc



Yüklə 207,14 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/7
tarix02.03.2018
ölçüsü207,14 Kb.
#29353
1   2   3   4   5   6   7

KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985

 



arzeden A 302 Grade B aynı amaçla kullanılmı tır. Bu çelik Mn (% 1,15-1,50)  ve Mo (% 0,45-

0,60) içeren bir karbon (% 0,25) çeli idir. ASME Code Case 1339'un müsaadesiyle % 0,40 ile % 

1,0 arasında de i en bir nikel ilâvesiyle bu malzeme sonunda ASME A 533 Grade B adını almı  

olup  halen  nükleer  reaktörlerin  ana  primer  devresinin  büyük  boyutlu  teknelerinde  çok  geni  

ölçüde kullanılmaktadır. 

Sodyumla  so utulan  reaktörlerin  primer  devrelerinde  bugüne  kadar  sadece  klasik 

austenitik  çelikler  kullanılmı   olup  bu  tip  reaktörlerin  buhar  generatörlerinde  ise,  bu  kısmın 

özellikle hassas olması nedeniyle a a ıda belirtece imiz özel çelikler kullanılmı tır. 

Bunların seçimine hâkim olan kriterler  unlardır : 

1  — Genel kriterler : 

a)    mekanik karakteristikler (anî, ya landırmadan sonra, sürünme, yorulma), 

b)    i lenebilirlik; 

c)    kaynak kabiliyeti; 

d)    fiyat; 

e)    normal ko ullarda korozyona mukavemet 

2  — Sodyumun kullanılmasına ba lı kriterler : 

a)    sodyumla temas halinde mekanik karakteristikler; 

b)    dekarbürasyona meyil; 

c)    sodyum-su reaksiyonu (kaçaklar) halinde korozyona mukavemet. 

Bütün  bu  kriterlere  cevap  verecek  ve  bu  yolda  kendini  kesinlikle  kabul  ettirecek  bir 

malzemenin  bulunmaması  nedeniyle  dünyada  in a  edilmi   ya  da  proje  halindeki  bu  tip 

reaktörlerde de i ik malzeme kullanılmı  ya da öngörülmü tür. Bunların ba lıcaları ikiye ayrılır : 

1) Ferritik çelikler: niobiumla stabilize edilmi  veya edilmemi  2 1/4 Cr- 1 Mo'li çelikler, 9 

Cr-1 Mo'li çelik, 9 Cr-2 Mo-Nb V çeli i 

2) 18/10 tipi austenitik çelikler veya 35 Ni-20 Cr (Alloy 800) ala ımı. 

Sodyumun malzemelerin mekanik karakteristikleri üzerindeki olumsuz etkilerinden biri de 

sıvı sodyumun metali gevrekle tirme olayıdır. Bunun borulardaki gerilmelerin hesabında dikkat 

nazara alınması gerekir. 

Sıvı  sodyuma  maruz  kısımlar  reaktörün  ortasında  bulunur  (yakıt  baralarının  zarfı,  ana 

tekne, pompalar, ara ısı e anjörleri). Buhar generatörü hem sıvı sodyum, hem de suya maruzdur. 

Nükleer reaktörlerin in asında kullanılabilecek dökme çelikler arasında dü ük karbonlu ve 

nikel  içeren  martensitik  paslanmaz  çelikler,  özellikle  13  Cr-4  Ni  tipi,  ilginç  bir  gelecek 

vaadetmektedir. Dü ük (%0,06 veya daha az) karbon sayesinde bunların kaynak kabiliyeti çok 

iyi olup sürünme mukavemeti de elveri lidir. Gevrek kırılmaya mukavemet de iyidir. 



 

 


KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985

 



YÜKSEK SICAKLIK ÇEL KLER N N KAYNA I VE KAYNAK MALZEMES  

Yüksek  sıcaklık  çeliklerini  birle tirmede  kullanılan  kaynak  malzemesi  genellikle  ana 

malzemeninkine  benzer  bile imdedir.  Örtülü  metal-ark  kaynak  elektrodları  AWS—AiSTM 

standardından seçilebilir. Bazı Cr-Mo elektrodları özel markayı haizdirler. En çok kullanılan Cr-

Mo bile imlerinin ala ımlı çelik elektrodları gaz metal-ark (gazaltı) ve tozaltı kaynakları için de 

mevcuttur.  Bu  Cr-Mo  bile imlerinin  kaynak  malzemeleri,  beklenebilece i  gibi,  kaynaklı  halde 

sınırlı  tenasiteyi  haizdir.  Bunun  çatlamasını  önlemek  üzere  ön  ısıtma  geni   ölçüde  uygulanır; 

kaynaktan sonra gerilim giderme ısıl i lemi de kaynak metali ile ana metalin ısıdan etkilenmi  

bölgesinin tenasitesini ıslah eder. Kaynak sonrası ısıl i lemin uygulanamadı ı hallerde kaynaklı 

halde daha üstün mekanik özellikler arzeden bir kaynak metali kullanılabilir. Bu takdirde bir Cr-

Ni  austenitik  paslanmaz  çelik  ya  da  nikel  esaslı  kaynak  malzemesi  genellikle  seçilir  (örne in 

E309 veya E310 paslanmaz çelikler). Her ne kadar bu farklı kaynak metalları iyi bir mukavemet 

ve toklu u haiz iseler de bunların kullanılması ısıdan etkilenmi  bölgelerin sertle mesine mani 

olamaz.  Bu  itibarla  bu  dokusal  ko ulun  ilerde  i letmede  herhangi  bir  sakınca  do urup 

do urmayaca ı  hususu  dikkat  nazara  alınmalıdır.  Keza,  austenitik  kaynak  metallerinin  bazıları 

C-Mo veya Cr-Mo ana metallerinkinden çok daha yüksek bir uzama katsayısını haizdirler. Ana 

metalle  kaynak  metali  arasında  ısıl  uzama  farkları  kayna ın  uçlarında  toplanma  e iliminde 

bulunan yüksek gerilmeleri do urur. Bu gerilmeler özellikle parçanın devresel ısı de i melerine 

maruz  bulundu u  hallerde  zararlı  olabilir.  Bunlar  ana  metal-kaynak  metali  birle im  yüzeyinde 

mevziî  gerilim-oksidasyon  kusurları  veya  ısıl  yorulma  tipi  bir  kırılma  meydana  getirebilirler. 

Austenitik kaynak metali ile birle tirme daha  çok, genellikle de i mez ko ullar altında çalı an 

petrol endüstri teçhizatında kullanılır; oysa ki buhar-güç üretimi merkezlerinde talep de i meleri 

sıcaklık ve basıncın da devresel olarak de i mesini sonuçlandırır. 

Yüksek  sıcaklıkta  çalı acak  kaynaklı  teçhizatın  imalinde  alınacak  tedbirler  arasında  her 

zaman zikredilen çukurluk, yarık ve çentiklerden kaçınma kaidesi vardır. Bu gerilmeyi yükseltici 

faktörler facia halindeki gevrek kırılmaya götürmese de bunların varlı ı uzun sürede çok zarar 

verici olur. Gerilim kırılmasına götürebilecek olan bu gerilme yo unla masına ek olarak yarık ve 

çentikler, zamanla korozyon zararları hasıl edebilecek maddelerin buralarda toplanmasına da yol 

açarlar.  Kaynak  cürufu,  özellikle  flüorid  içeren  cüruf,  yüksek  sıcaklıkta  çalı an  teçhizat  için 

istenmeyen  bir  bakiyedir.  Bu  yarık  ve  çentiklerde  toplanabilecek  dü ük  sıcaklıkta  ergiyen 

vanadium,  sodyum  ve  çinko  oksitleri  gibi  bile imler,  çeli in  yüzeyinde  te ekkül  edecek 

koruyucu krom oksiti tabakasını yok etmeleri halinde çok zararlı olurlar. 

Geni , ve özellikle yüksek sıcaklıklarda kullanma alanına sahip dökme austenitik çeliklerin 

kayna ı üzerinde yürütülmü  ara tırma sonuçlarını özetleyelim. 

Gerek  do ruca  ana  malzemede,  gerekse  birle me  yeriyle  IEB'  de  vaki  olan  çatlamalar, 

örne in  %  18  Cr,  %  37  Ni  ve  %  0,4  C'lu  bir  austenitik  çeli in  nominal  700°C  çalı ma 

sıcaklı ında,  mekanik  zorlanmalar  dı ında,  ya landırılmı   yüksek  karbonlu  austenitik  çelikler 

için  M


23

C

6



  tipinde  ince  karbür  çökelmeleri  ve  yüksek  karbon  dolayısiyle  dü ük  sünekli e 


Yüklə 207,14 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə