Microsoft Word 10 austenitik krom-nikel paslanmaz celikler doc
Yüklə 207,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985 12
olup austenitik çelikler için son yıllarda en umut verici kırılmaya yakla ım, A.B.D.'de roket motor gövdelerinde kullanılan fevkalâde yüksek mukavemetli çeliklerde kırılmaya uygulanan lineer elastik kırılma mekani i olarak görülmektedir. Ancak bu yakla ım münhasıran, ilerlemekte olan çatla ın tepesinde sınırlı yerel plastisite ile vaki olan kırılma arzeden malzemeler için geçerlidir. Bununla birlikte, geçerli hallerde, uygulanan gerilme, kusurun boyutu ve kırılmanın pe inen tahmininde kullanılacak malzeme nitelikleri arasında ili ki kurma olana ını sa lamaktadır. Konuya ilerde, malzemelerin kaynaklanabilirli i bahsinde dönece iz.
ELEMENT LÂVES N N ETK LER Austenitik grubu çelikler korozyon ve oksidasyona fevkalâde mukavemetleriyle belirlenirler. %16-25 oranlarında krom tek ba ına eklendi inde alfa demiri içinde bir katı eriyik te kil edip meydana çıkan ala ım, kuvvetle magnetik olan bir ferritik dokuya sahiptir. Kuvvetli bir austenit te kil edici element olan nikelin ilâvesi, i bu demir-krom-karbon ala ımının magnetik ferritik dokusunu, bütün sıcaklıklarda austenitik olan bir yapıya dönü türür. Nikel bundan ba ka yüksek sıcaklık mukavemeti ile korozyona dayanmayı da artırır. ek. 57, örne in % 18 kromlu ve dü ük karbonlu bir çeli in nikel oranı ve sıcaklı a nazaran dokusunu gösterir. Nikel olmadı ı zaman bu ala ım tamamen ferritik olup % 5 ilâ 6 nikelin altında, te ekkül eden austenitik, martensitik sertle meye u rayabilir. Kısaca az miktarda nikelle çelik bir demir-krom ala ımı gibi davranır. Nikel miktarı, (bir C 1 de erinin altında kalmak kaydile artarsa ala ım yine solidus'un hemen altında delta ferritinden olu ur fakat ısı azalınca iki austenit - ferrit fazlı bir alana girer ve, nikel oranı yeterli ise, sıcaklık azalınca tamamen austenite dönü ür. Ve nihayet, C 2 nikel oranının üstünde ala ım saf austenitten olu mu tur.
KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985 13
Yeterli derecede belirli yüksek bir sıcaklıkta, tamamen austenitik bir doku elde etmek için gerekli nikel oranı, krom oranının yüksekli i nispetinde fazla olur. Genellikle austenitik paslanmaz çelikler % 15'den fazla krom ile 1100°C'ın altında bütün sıcaklıklarda, çevre sıcaklı ına kadar basitçe so uma ile martensitik sertle meye u ramayan bir austenitten olu mu olmaları için gerekli ve yeterli miktarda nikel içerirler. % 15 ilâ 16 krom için bu miktar % 6 ilâ 8 olup mutat sair elementler de bulunur. % 18 krom ve % 10 nikelli çelikler (ve daha yüksek ala ımlı olanlar) çevre sıcaklı ında plastik ekil de i tirme ile dahi martensitik de i meye az hassastırlar. Bu sair elementlerden manganez, karbon ve azot gibi bazıları nikelin austenit stabilizatörü etkisini artırırken molibden, kolombium ve titanium gibileri de dokuda delta ferritin te ekkülünü te vik edip karbür meydana getirirler. Bunların etkisi kromunkine e tir. Bu ala ımların çe itli uygulamaları için gerekli özellikleri meydana getirmek üzere austenit ve ferrit te kil edici elementler uygun ekilde dengelenir. Yukarda gördü ümüz gibi karbon, bütün tiplerde, paslanmaz çeli i kuvvetlendirir. Fakat korozyon mukavemetine zararlı çökelmeleri te vik eder. Yakla ık 900°C'ın üstünde etkisi nikelinkinin aynıdır: onun gibi austenitin varolma alanını geni letir, ve dolayısiyle yüksek sıcaklıkta mevcut ferrit delta miktarını azaltır.Bununla beraber sıcaklık azaldıkça austenit içinde erime kabiliyeti de azalır; oranı % 0,03'ün altında ise bunun fazla bir metalürjik önemi yoktur. Karbon oranı % 0,03 ile adi 18-10 çeliklerinde nadiren geçilen % 0,15 miktarı arasında olursa 1000°C'ın üstünde karbon, çelik içinde tamamen eriyebilir. Yava so uma ve kısa süreli de olsa yakla ık 500 ile 900°C arasında beklemede krom karbürleri (veya muhtemelen ba ka ala ım elementlerinkini de içerenler) çökelip yukarda söyledi imiz gibi çeli in korozyon mukavemetine ve sünekli ine zarar verebilir. Bu nedenle austenitik paslanmaz çelikler 1000 ilâ 1100°C'tan itibaren havada veya su içinde hızlı so utmadan sonra kullanılır. Bu i leme hiper-sert su verme denir. Silisyum, 302 B, 314 tiplerinde, kavlanma - tufal dökmeye mukavemeti artırır, ferrit te ekkülünü te vik eder. Desoksidasyon gayesiyle az miktarda bütün tiplere ilâve edilir. lâve element olarak miktarı % l'i geçmez. 18-10 çeliklerinin bazı gerilim altında korozyon hallerinde mukavemetini artırmada kullanılır. 310, 314 tipleri ile dökme HK, HT ve HU (American Casting Institute-ACI'ın tasnifinde, sırasıyla 310, 330 çekme tiplerine muadil, sonuncusu da % 0,35-0,75C; % 17 - 21 Cr; % 37 - 41 Ni; % 2,5 Si, % 2 Mn; % 0,5 Mo'li dökme austenitik paslanmaz çelik) gibi tam austenitik ala ımların karbon ve silisyum oranlan arasında önemli (bir ili ki mevcuttur. Kaynak sa lamlı ı
Bütün silisyum oranlarında ala ımın çekme mukavemeti karbon oranıyla birlikte artar. Mamafih en müsait kopma uzamasını verecek karbon düzeyi silisyum oranı ile de i ir. % 0,60'dan az silisyumlu kaynak metali için en müsait uzama yakla ık % 0,20 karbonla elde edilir. Yeterli derecede yüksek karbonla silisyumun bütün oranlarında kaynak sıhhatli ise de
Yüklə 207,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|