Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 11
Əməliyyatların ətraf mühitə təsirinin
qiymətləndirilməsi, azaldılması
vəmonitorinqi
Noyabr 2013-cü il
Yekun
variant
11/15
Aşağıdakı ssenarilər nəzərdən keçirilib:
1. Müntəzəm əməliyyatlar – mənbələr elektrik enerji generatorları və birbaşa intiqallı
kompressorlardır (Çıxış qazlarının istisinin utilizasiyası (ÇİU) işlədikdə )
2. Qeyri-müntəzəm əməliyyatlar (alovlu qızdırıcı) – mənbələr elektrik enerji generator turbini,
birbaşa intiqallı kompressorlar (lazımsız istiliyi utilizasiya edən qurğu işləmədikdə) və
alovlu qızdırıcıdır
3. Qeyri-müntəzəm əməliyyatlar (qəza zamanı məşəldə yandırılma) – mənbələr elektrik
enerji generator turbini, birbaşa intiqallı kompressorlar (ÇİU işlədikdə ) və qəza zamanı
təzyiqin salınması üçün məşəldə yandırma (təxmini bir saatdan artıq davam edən)
Hər bir ssenari üçün həm 100%, həm də 70% yükləmə ssenariləri modelləşdirilsə də, HPBS
müddəti ərzində 70% yükləmə istismar şəraitlərinə uyğun hesab olunur. Modelləşdirmə üçün
ŞD2 Layihəsinin əsas kimi qəbul edilmiş variantı üçün proqnozlaşdırılan turbin və alovlu
qızdırıcı yüklərindən bir az artıq yüklər tətbiq olundu. Buna görə də modelləşdirmənin
nəticələri konservativ hesab olunur.
Qiymətləndirilən hər bir ssenari üçün NO
2
konsentrasiyalarının artımı Səngəçal terminalı
yaxınlığında olan reseptorlar üçün ehtimal olunub. Quruda aparılan müntəzəm əməliyyatlar
üzrə bu reseptorlar üçün NO
2
konsentrasiyalarının artımı Şəkil 11.5-də təqdim olunub. Şəkil
11.6-də isə Terminal yaxınlığında
uzunmüddətli NO
2
konsentrasiyalarının proqnozlaşdırılan
artımını göstərir
Şəkil 11.5 Qurudakı əməliyyatlar nəticəsində quruda yerləşən reseptorlarda (müntəzəm
şəraitlər üzrə) i) uzunmüddətli və ii) qısamüddətli NO
2
konsentrasiyalarının
artımı
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 11
Əməliyyatların ətraf mühitə təsirinin
qiymətləndirilməsi, azaldılması
vəmonitorinqi
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
11/16
Şəkil 11.6 Qurudakı müntəzəm əməliyyatlar nəticəsində Səngəçal Terminalının
yaxınlığında yerləşən reseptorlarda uzunmüddətli NO
x
konsentrasiyalarının
artımı
Şəkil 11.5 və Şəkil 11.6 göstərir ki, müntəzəm istismar şəraitində Səngəçal terminalı
yaxınlığında qurudakı ərazilərdə qısa və uzunmüddətli NO
2
hava keyfiyyəti standartlarının
aşınması ehtimal olunmayıb. NO
2
konsentrasiyalarının ən yüksək artımı Səngəçal
terminalından gələn birbaşa külək istiqamətində olan Səngəçal
reseptorunda ehtimal olundu
və burada NO
2
uzunmüddətli konsentrasiyalarının 1.8μq/m
3
səviyyəsinə qədər artması
gözlənilir. Bu, fon konsentrasiyasından 30% yuxarı artım deməkdir, lakin fon konsentrasiyaları
(7.8μq/m
3
) da daxil olmaqla proqnozlaşdırılan NO
2
konsentrasiyası 40 μq/m
3
hava keyfiyyəti
standartından çox aşağı səviyyədə qalır.
Hər iki qeyri-müntəzəm istismar ssenarisinin (alovlu qızdırıcının istismarı və qəza zamanı
məşəldə yandırılma) müntəzəm qaydada və qısa müddət ərzində baş verməsi gözlənilir.
Qurudakı qeyri-müntəzəm əməliyyatlar üzrə reseptorlarda olan qısamüddətli NO
2
konsentrasiyalarında artım Şəkil 11.7 təqdim olunub. Şəkil 11.8-də qəza zamanı məşəldə
yandırılma ssenarisində
Səngəçal terminalı yaxınlığında qısamüddətli NO
2
konsentrasiyalarında gözlənilən artım əks olunub.
İllik orta fon konsentrasiyası = 6
q/m
3
Havanın keyfiyyəti üzrə standart göstərici = 40
q /m
3
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 11
Əməliyyatların ətraf mühitə təsirinin
qiymətləndirilməsi, azaldılması
vəmonitorinqi
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
11/17
Şəkil 11.7 Qeyri-müntəzəm şəraitdə qurudakı reseptorlarda qısamüddətli NO
2
konsentrasiyalarında artım i) alovlu qızdırıcının istismarı və ii) qəza zamanı
məşəldə yandırılma
Şəkil 11.8 Qurudakı qeyri-müntəzəm əməliyyatlar (qəza zamanı məşəldə yandırılma)
Səngəçal terminalı yaxınlığında qısamüddətli NOx konsentrasiyasının
artımı
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 11
Əməliyyatların ətraf mühitə təsirinin
qiymətləndirilməsi, azaldılması
vəmonitorinqi
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
11/18
Şəkil 11.7 və 11.8 göstərir ki, qeyri-müntəzəm istismar şəraitində terminal yaxınlığındakı
ərazilərdə NO
2
qazının qısamüddətli konsentrasiyasının hava keyfiyyəti standartlarının
aşınması ehtimalı yaranmadı. NO
2
konsentrasiyalarının ən yüksək artımı yenə də Səngəçal
reseptorunda ehtimal olundu. Burada alovlu ssenari üçün qısamüddətli NO
2
konsentrasiyalarının 11μq/m
3
səviyyəsinə qədər artması ehtimal olunur. Bu fon
konsentrasiyalarından 92% yuxarı artımdır, lakin fon konsentrasiyası (23μq/m
3
) da daxil
olmaqla proqnozlaşdırılan NO
2
konsentrasiyası 200μq/m
3
hava keyfiyyəti standartından çox
aşağıda qalır.
Qeyri-müntəzəm qəza zamanı məşəldə yandırılma ssenarisi üçün qısamüddətli PM
10
konsentrasiyaları üzrə modelləşdirmə də həyata keçirildi. Fəsil 6, Bölmə 6.4.6.4-də təfərrüatla
göstərildiyi kimi, monitorinq nümayiş etdirdi ki, PM
10
fon konsentrasiyaları (təxminən 200
μq/m
3
) 24 saatlıq 50μq/m
3
hava keyfiyyəti standartını üstələyir. Bu atmosferdə təbii toz
yaranması yarımquraq mühit üçün gözləniləndir. Qəza zamanı məşəldə yandırılma
ssenarisi
üçün modelləşdirmə təxminən 48% artım ilə Səngəçalın şimal reseptorunda 24,1μq/m
3
qısamüddətli PM
10
konsentrasiyalarının hava keyfiyyəti standartının olacağı ehtimalını yaratdı.
Mövcud PM
10
konsentrasiyaları kontekstində bu əhəmiyyətli hesab olunmur.
Cədvəl 11.8-də quruda aparılan müntəzəm əməliyyatlardan meydana çıxan emissiyalara 8 və
qeyri-müntəzəm əməliyyatlardan meydana çıxan emissiyalara 6 “Orta vəziyyət miqyasları”nı
əks etdirən qiymətlərinin təyin olunması əsaslandırılır.
Cədvəl 11.8 Hadisənin miqyası
11.3.3.2 Reseptorun həssaslığı
İnsan reseptorları
Cədvəl 11.9-də Orta Reseptor Həssaslığını əks etdirən 4 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Hadisənin
Parametri
Qurudakı müntəzəm əməliyyatlar
Quruda aparılan qeyri-müntəzəm əməliyyatlar
(alovlu qızdırıcı və qəza zamanı məşəldə
yandırılma )
Dərəcə/Miqyas
1 1
Təkrarlanma
tezliyi:
3 3
Davametmə
Müddəti
3 1
İntensivlik
1 1
Hadisənin Miqyası. 8
6
Qeyri-müntəzəm əməliyyatlar – Alovlu qızdırıcı / Qəza zamanı məşəldə yandırılma
Müntəzəm əməliyyatlar