Microsoft Word 2017-ci№ doc

Filologiya məsələləri, 2017 
 308
                                        Nə qədər ağırmış dərdin, möhnətin 
                                        Ağrıdır sinəmi acı xəyallar. 
                                        Araz, dilin olsa, sözün, söhbətin 
                                        Min il yazılası bir dastan olar. 
                                                                                      (M.Araz) 
Cənubi Azərbaycan poeziyasından danışarkən ustad Şəhriyarı mütləq 
qeyd etməliyik. Çünki Şəhriyar poeziyası başdan-başa vətən həsrətindən, 
vətən məhəbbətindən yoğrulmuşdur. Bu poeziyanın bünövrəsi yurd sevgisi, 
ayrılıq dərdi, vətən həsrətidir. Onun yaradıcılığında bir yanğı var. Bu yanğı 
onu bütün həyatı boyu izləmiş, onunla yaşayıb, onunla da son mənzilə 
köçmüşdür. Bu yanğı insana bir növ Füzulini, Vidadini, Natəvanı xatırladır. 
Şairin tədqiqatçılarından olan Əbülfəz  Əli Məhəmmədi müsahibələrinin 
birində qeyd edir: “ Şəhriyarın danışığında, yerişində, baxışında sanki bir 
həsrət, bir nisgil var idi. Bunun bir səbəbi nakam məhəbbəti idisə, digər 
səbəbi isə xalqının başına gələn faciələr idi”.  
   Mən deyərdim ki, Ulu Tanrı Şəhriyardan bir sevgini aldı. (Sürəyyanı) 
Lakin ona böyük bir məhəbbət-xalq sevgisini bəxş eylədi. Bir şair üçün 
bundan böyük xoşbəxtlik ola bilməz, məncə. Şəhriyar vətənin övladı olaraq 
xalqın taleyinə biganə qala bilməzdi. O, son nəfəsinə kimi Azərbaycan, 
Azərbaycan dedi, bir gün bakıya gəlib buradakı qardaşları ilə görüşəcəyinə 
ümid etdi, dörd bənddən ibarət olan  aşağıdakı şeiri də bu məqsədlə yazdı, 
bir gün Bakıya gedib qardaşlarına oxuyacağına inanaraq yazdı. Lakin bu 
görüş ona heç cür qismət olmadı. Hətta bir dəfə Bakı  səfəri haqqında ona 
konkret vəd verilmiş,vaxtında öz ünvanına gedib çatmayan bir dəvətnamə 
göndərilmişdi. Lakin səfər baş tutmadı,  şairin arzusu ürəyində qaldı. 
Ömrünün sonuna kimi Bakı həsrətiylə qovruldu, alışdı, yandı Şəhriyar: 
                               Sazımın qəmli simlərində mənim 
                               Bakımın başqa bir təranəsi var. 
                               Sinəmin dar xərabəsində dərin 
                               Bu cəvahirlərin xəzanəsi var. 
                                           Sən kimi qardaş öz qarın daşını 
                                           Atmayıb, özgə kimsə tutmayacaq. 
                                           Qoca Təbriz də yüz min il keçsə, 
                                           Bakı qardaşların unutmayacaq. 
Güney Azərbaycan  ədəbiyyatı deyərkən  Şəhriyar,  Şəhriyar deyərkən 
isə “Heydərbaaya salam “ poeması yada düşür. Bu poemada lirik qəhrəman 
uşaqlıq illərini qoynunda keçirdiyi Heydərbaba dağı ilə danışır, ona xitab 
edir, başı  bəlalı xalqın taleyindən doğan narahatlıq onun Heydərbaba ilə 
söhbətindən görünür. Poemadan göründüyü kimi, Heydərbaba bir dağ 
obrazıdır. Mən isə düşündüm ki, bu obrazı dağ kimi yox, bütün çətinliklər 
qarşısında dağ kimi dayanan, bütün faciələrə  şahid olan insan obrazı kimi 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 309
verim. Düşünək ki, Heydərbaba  şairin müasiridir, dostudur, sirdaşıdır və 
Şəhriyar onunla söhbətləşir, onunla dərdləşir. Bəzən yatmış  bəxtindən 
şikayətlənir, bəzənsə ümidsizliyə qapılaraq heyfsilənir, bəzən də Heydər 
babadan uşaqlarına Şəhriyar haqqında qəmli əhvalat danışmağı istəyir: 
                                          Heydərbaba gün dalıvı dağlasın. 
                                          Üzün gülsün, bulaqların ağlasın.                                     
                                          Uşaqların bir dəstə gül bağlasın, 
                                          Yel gələndə ver gətirsin bu yana, 
                                           Bəlkə, mənim yatmış b.xtim oyana. 
                                            
                                           Heydərbaba, kəndin günü batanda, 
                                           Uşaqların şamın yeyib yatanda. 
                                           Ay buluddan çıxıb qaş-göz atanda 
                                           Bizdən də bir sən onlara qissə de, 
                                           Qissəmizdə çoxlu qəmi-qüssə de. 
Poemanın birinci hissəsində  Şəhriyar Molla İbrahimin adını  çəkir. 
Misraları oxuduqca aydın olur ki, bu şəxs axunddur və  mədrəsədə  dərs 
deməklə məşğuldur. Şəhriyar da o illəri yada salaraq Heydərbabadan Molla 
İbrahimə salam yetirməsini xahiş edir: 
                                         Heydərbaba, Molla İbrahim var, ya yox? 
                                         Məktəb açar, oxur uşaqlar, ya, yox? 
                                         Xırman üstü məktəbi bağlar, ya yox? 
                                         Məndən axunda yetirərsən salam 
                                         Ədəbli bir salami-malakəlam. 
 
  Poemanın ikinci hissəsinin ikinci bəndində isə  vətənin və özünün 
başına gələn fəlakətləri Yaqub peyğəmbərin oğlu Yusifin başına gələnlərə 
oxşadaraq özünü Yusif, doğma Azərbaycanı isə Yəqub adlandıraraq belə bir 
bənzətmə yaradır: 
                                Heydərbaba, çəkdin məni gətirdin. 
                                         Yurdumuza, yuvamıza yetirdin. 
                                         Yusifivi uşaq ikən itirdin. 
                                          Qoca Yəqub,itmişsəm də, tapıbsan. 
                                          Qovalayıb qurd ağzından qapıbsan. 
 Bu olduqca mənalı və doğru həqiqətdir. Qoca Yaqub öz Yusifini uşaq 
ikən itirdi, ancaq bu Yusif düşməndən betər qardaşların saldığı quyuda 
qalmadı, onun Yusifin hüsnündən daha artıq gözəlliyə malik olan şeirinin, 
sənətinin şöhrəti bütün ölkəni bürüdü. 
Poemanın aşağıdakı  bəndində  Şəhriyar xalqın öz səadətini sədəqə 
şəklində yox, mürtəce qüvvələrə( qurdlara) qarşı igid oğullarının mübarizəsi 

---