Microsoft Word 2017-ci№ doc


Filologiya məsələləri, 2017



Yüklə 5,05 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə40/147
tarix20.09.2017
ölçüsü5,05 Kb.
#873
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   147

Filologiya məsələləri, 2017 
 105
lеksikаdа, həm mоrfоlоgiyаdа, həm də sintаksisdə özünü göstərən üslubi 
vаhidlərdir. Bunlаr dаhа çох subyеktiv məqаmlаrlа bаğlı оlduğundаndır ki, bir 
sistеm təşkil еtmir. 
İntеnsiv bəzi kаtеqоriyаlаrdа yеgаnə məqsəd оlursа, bir sırа qrаmmаtik 
kаtеqоriyаlаrdа əlаvə çаlаrlıq kеyfiyyətinə mаlik оlur [1, s.30]. 
Tədqiqаtın nəticələri göstərir ki, intеnsivlik kаtеqоriyаsı  mоrfоlоji 
səviyyədə də əlаmətin inkişаf səviyyəsini müəyyənləşdirir. Bu səviyyəni əhаtə 
еdən isim, sifət, fеil, zərf, qоşmа, ədаt və s. nitq hissələrinə məхsus mоrfоlоji 
göstəricilərin köməyilə kəmiyyət əlаmətinin dəyişməsinə səbəb оlur.  
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.  Adilov M.İ. Əsərləri: 7 cilddə, II c., Bakı: Elm və təhsil, 2011, 370 s. 
2.  Anar. Əsərləri: 2 cilddə, II c., Bakı: Nurlan, 2003, 515 s. 
3.  Aşıq Ələsgər. Əsərləri. Bakı: Şərq-Qərb, 2004, 400 s. 
4.  Budаqоv R.A.  Dilçiliyə dаir оçеrklər. Bаkı: 1956, 286 s. 
5.  Hüseynzadə M.H. Müasir Azərbaycan dili (Morfologiya) : 4 cilddə, III c., 
Bakı: Maarif, 1973, 320 s. 
6.  İslаmоv M.İ. Аzərbаycаn dilinin Nuха diаlеkti. Bаkı: 1976, 275 s. 
7.  Kazımov Q.S. Seçilmiş əsərləri: 10 cilddə, IX c., Bakı: Nurlan, 2010, 544 
s. 
8.  Kitabi-Dədə Qorqud. Əsil və sadələşdirilmiş  mətnlər / S.Əlizadənin 
tərcüməsi ilə. Bakı: Öndər nəşriyyatı, 2004, 376 s. 
9.  Məmmədоv M.Ə.  Аzərbаycаn dili şivələrində ismin mənsubiyyət 
kаtеqоriyаsı / Mеtоdik vəsаit. Bаkı, 2000, 54 s. 
10.  Mir Cəlal P.Ə.  Seçilmiş əsərləri. Bakı:  Şərq-Qərb, 2005, 384 s. 
11.  Mоllаzаdə S.M. Qах şivələrinin bəzi mоrfоlоji хüsusiyyətləri hаqqındа. // 
V.I.Lеnin  аdınа  Аzərbаycаn Dövlət Pеdаqоji  İnstitutunun  еlmi  əsərləri. 
Bаkı: 1965. 
12.  Mustafayeva Q.H. Azərbaycan dilinin üslubiyyatı. Dərs vəsaiti. Bakı: 
Elm, 2010, 392 s. 
13.  Müаsir Аzərbаycаn dili: 3 cilddə, II c., Bаkı: АMЕА-nın nəşri, 1980, 510 
s. 
14.  Rаmаzаnоv K.T. Аzərbаycаn dilinin Sаlyаn diаlеkti-  əlyаzmаsı 
hüququndа . Bаkı, 1955, 236 с.  
15.  Süleymanova V.M. İnkarın konkret mətn daxilində ifadə müxtəlifliyi // 
Qafqaz universiteti jurnalı. 2010, 29-cu nömrə, (məqalə 77-80-ci 
səhifələri əhatə edir). 
16.  Şirəliyеv M.Ş.  Аzərbаycаn diаlеktоlоgiyаsının  əsаslаrı. Bаkı:  1968,      
420 s. 


Filologiya məsələləri, 2017 
 106
17.  Tanrıverdi  Ə.V. Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası. Bakı: Elm və 
təhsil, 2012, 464 s. 
18.  Аракин  В.Д.  Категория  принадлежности // Сравнительная 
историческая грамматика тюркских языков (Морфология). Москва, 
1988, 242 с. 
19.  Аслиддинов  С.  Категория  принадлежности  в  современном 
узбекском  литературном  языке:  Автореф.  дис. …канд.  фил.  наук. 
Самарканд, 1964, 569 с. 
20.  Гагаузско-русско-румынский  словарь.  П.Чеботарь,  И.  Дрон. 
Кишинев, 2002, 740 с. 
21.  Мусаев  К.М.  Способы  выражения  принадлежности  в  караимском 
языке // Тюркологические исследования. Москва, 1963,     138 с. 
22.  Севортян  Э.В.  Категория  принадлежности.  Исследования  по 
сравнительной грамматике тюркских языков(Морфология). Москва, 
1956. 
23.  Файзиева  Г.И.  Выражение  значений  интенсивности  в  русском, 
английском и таджикском языках. Хиджанд, 2007, 123 с. 
24.  Шайхайдарова  Д.Ш.  Грамматическая  категория  лица  татарского 
глагола и персональность. АКД, Алма-Ата, 1980, 90 с. 
 
ХАЙАЛА МУРСАЛАЛИЕВА 
 
ПРИЗНАКИ ИНТЕНСИВНОСТИ ГРАММАТИЧЕСКИХ 
КАТЕГОРИЙ  
 
РЕЗЮМЕ 
Грамматическая категория, замкнутая система взаимоисключающих 
и  противопоставленных  друг  другу  грамматических  значений,  задающая 
разбиение  обширной  совокупности  словоформ  на  непересекающиеся 
классы,  различие  между  которыми  существенно  сказывается  на  степени 
грамматической правильности текста. 
Грамматические  категории  не  только  сопровождается  первона-
чальными  значениями слова, а также взаимодействует с ними. Обычно в 
слове несколько грамматическая категория определяется одновременно. 
Установлено, что в нашем языке двойные суффиксы принадлежнос-
ти, категория количества, грамматическая категория рода, повелительное 
наклонение глагола ит. выступают в качестве носителя признаков степени 
интенсивности. В результате этого исследования становится ясно, что  в 
нескольких  категориях  интенсивность  единственной  цель  перевозки,  а  в 
некоторых категориях создает дополнительный качество оттенок. 
 


Filologiya məsələləri, 2017 
 107
 
XAYALA MURSELALİYEVA 
 
SIGNS OF INTENSITY GRAMMATICAL CATEGORIES  
 
SUMMARY 
 
Grammar categories are the system of confronted grammar meanings to 
each other and the closed oppositions. Although grammar categories possessing 
conflicting relations with their expressed word and the type of word 
compositions, but also are the grammar notions protecting differences and able 
to find morphological or syntactic expressing opportunities in the language. 
Grammar category “observes” not only material  meaning of a word and 
also makes mutual relation with this. Usually some grammar categories are 
suddenly defined in a word that and this complicates the whole problem of the 
relations between grammar categories and material meaning of a word. 
Intensity creating features in some high intensity categories in our 
language:  the category of possesions, the category of quantity, the category of 
grammar gender, shape category of verb, the category of person, repetitions, the 
category of aspect, the category of negation, the category of voise have been 
defined. In the end of investigation it`s clear that if intensity carries the only aim 
in some categories, but creates additional shades quality in some grammar 
categories. 
 
Rəyçi: dos. Əzəmət Rüstəmov 


Yüklə 5,05 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə