Microsoft Word 2017-ci№ doc

Filologiya məsələləri, 2017 
 187
Ekvivalentsiz frazeologizmlər dildə sayca ən çox olan 
frazeologizmlərdir. Belə frazeologizmlərin sırasına tərcümə olunduğu dildə 
ekvivalenti olmyan frazeologizmlər daxildir. Onları  tərcümə edərkən 
tərcüməçi tərcümənin qeyri- frazeoloji üsullarından istifadə edir. Onların 
tərcüməsi frazeoloji deyil, leksik vasiğələrin köməyi ilə verilir. Ekvivalentsiz 
frazeologizmlərin tərcüməsini heç bir zaman dəqiq tərcümə adlandırmaq 
olmaz. Bu cür frazeologizmlərin tərcüməsində həmişə bəzi çatışmazlıqlarlar 
olur (bədiilik, ekspressivlik, məna çalarları və s.). Məsələn: 
What will Mrs. Crundy say? – Camaat bizə nə deyər; 
Paul Pry – Paul Pray; burnuni hər yerə soxan insan; Cordelia
′ s gift – 
sakit, incə qadın səsi (King lear əsərinin qəhrəmanı Kordeliyanın səsi kimi); 
Jack Sprat – cırtdan, çox kiçik boylu; Tom Tiddler
′ s ground – xəzinə (bu 
frazeologizm qədim uşaq oyununun adı ilə əlaqədar olaraq yaranmışdır. Bu 
oyunda kim Tom Tiddler olarsa, o, öz dayandığı yerə heç kəsi 
qoymamalıdır). Ekvivalentsiz frazeologizmlərin tərcüməsində kalka tərcümə 
növündən geniş istifadə olunur. 
İngilis dilində verilmiş frazeologizmin Azərbaycan dilində maksimal 
adekvat tərcüməsini  əldə etmək üçün tərcüməçi tərcümənin müxtəlif 
növlərindən istifadə edir. Bunların sırasına ekvivalent, analoq, təsviri, kalka 
və ya hərfi, antonim, müştərək, parallel tərcümə növləri daxildir. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.  Амосова Н.Н. Основы английской фразеологии. Л., 1963. 
2.  Arnold I.V. The english word. M-L, 1966. 
3.  Babayev A. Dilçiliyə giriş. Bakı, 1992 
. 
       
G.NAILA 
TRANSLATION OF ENGLISH PHRASEOLOGISMS INTO 
AZERBAIJANI 
 
SUMMARY 
 
The article deals with translation of English phraseologisms into 
Azerbaijani. Translation of phraseologisms in Engglish is very difficult and 
reponsible. The difficulties is caused with the difference between 
composition and grammatical structure of the English and Azerbaijani 
languages. 
In order to get the most appropriate translation of the phraseologisim 
from English into Azerbaijani the translator uses different types of 
translation. It includes equivalent, analog, description, tracing paper, or 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 188
letter, antonym, common, parallel translations. The article may be important 
for those who are interested in the translation of phraseological units 
 
Г.НАИЛА 
 
ПЕРЕВОД АНГЛИЙСКИХ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ В 
АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ЯЗЫК 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В  статье  речь  идет  перевод  английских  фразеологизмов  на 
азербайджанский  язык.  Перевод  фразеологизмов  в  английском  языке 
очень сложная и ответственная. Трудности вызывает с разницы между 
составом и грамматической структуре английского и азербайджанского 
языков. 
Для того чтобы получить наиболее подходящий перевод из фра-
зеологизмов с английского на азербайджанский, переводчик использует 
различные  виды  переводов.  Она  включает  в  себя  эквивалентное, 
аналог,  описание,  кальку  или  письмо,  антоним,  общие,  параллельные 
переносы.  Статья  может  быть  важно  для  тех,  кто  заинтересован  в 
переводе фразеологических единиц. 
 
Rəyçi: Həbib Mirzəyev 
            Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent 
 
 
 
  

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 189
 
AFƏTXANIM NƏSİROVA 
ADİU 
afətxanım.@.mail.ru. 
 
MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI ÜNSİYYƏTDƏ TƏRCÜMƏNİN  
ROLU VƏ ƏHƏMİYYƏTİ 
 
Açar sözlər:  tərcümə  mədəniyyəti, tərcüməçilik sənəti, mədəniyyətlərarası 
ünsiyyət, elm, yazıb-oxuma, dil və təfəkkür. 
Key word: literary, literary translation, international culture, important 
role, well-known inter-preters, communication, speech process. 
Ключевые  слова:  статья,  перевод,  международная  культура, 
развития перевода, устный перевод, речь, язык, речевой процесс. 
 
     Mədəniyyətlərarası  əlaqələr artdıqca, dilləri öyrənmə, mükəmməl 
tərcüməçilik sənətinə yiyələnmə zərurətə çevrilir. Bu zərurət xalqların dilinə, 
adət - ənənəsinə,  ədəbiyyatına, mədəniyyətinə  bələd olmaq istəyindən irəli 
gəlir. Vaxtı ilə  qədim yunanlar başqa dildə danışanları barbar adlandırırdı. 
Antropoloji mənada hər xalqın öz mədəniyyəti var. Cəmiyyət daxilində  də 
ayrı-ayrı qrupların öz mədəniyyəti var. Y.Herder bunu belə izah edirdi: “Dil 
və  təfəkkür  əlaqəlidir, dil və  mədəniyyət isə millətin ruhunun və düşüncə 
tərzinin inikasıdır”. “Dil bizim əqlimizin xarakteridir”. Mədəniyyət insanın 
üzvü olduğu cəmiyyətdə  əldə etdiyi bilik, adət və  vərdişlərin toplusudur. 
Bilik deyəndə  nəyisə etmək, nədənsə özünü tam hüquqlu insan kimi hiss 
etmək başa düşülür. Elm də bu mənada mədəniyyətin tərkib hissəsidir. 
Hər hansı bir xalqın mədəniyyətilə tanışlıq üçün o xalqın dilinə 
yiyələnmək, tərcümə  sənətinin incəliklərinə  bələd olmaq, hələ  qədim 
zamanların özündə belə çox vacib idi. Ona görə  də elmə böyük üstünlük 
verilmiş, hətta quldarlıq dövründə elmli, yazıb-oxumağı bacaran kölələr 
köləlikdən azad edilərək, başqalalrına da savad öyrətməklə 
görəvləndirilmişlər. Başqa xalqların mədəniyyətinə yiyələnmək üçün 
müxtəlif dilləri bilmək, tərcümə  sənətinə yiyələnmək lazımdır. Tərcümə işi 
orta  əsrlərdən  Şərq xalqlarını yaxından maraqlandırmışdı. Lakin bu dəyərli 
tərcümələr aşağı  təbəqə üçün nəzərdə tutulmurdu, beləki, bilik özü böyük 
sərvət olduğu üçün bu tərcümələri şahlıq xəzinədə hifz edib nəsildən – nəsilə 
ötürürdü. Buna “Kəlilə və Dimnə” əsərinin yayılma tarixini misal göstərmək 
olar. Bu əsərin vətəni Hindistandır və hind padişahının sifarişi ilə yazıldığı 
üçün, onu ölkənin sərvəti kimi qoruyur, ölkəxaricinə  çıxmasına, üzünün 
köçürülməsinə izn verilmirdi. İran  şahı özünün kamil bilikli, etibar etdiyi 

---