Microsoft Word 2017-ci№ doc

Filologiya məsələləri, 2017 
 192
susmaq gərəkdir, elə anlar da gəlir ki, bu barədə danışmalı olursan. Mən 
bütün yazılarımı izahatsız yazdım, hər  şeyi mühakiməni, müzakirəni, 
nəticəni oxucuların ixtiyarına buraxdım və heç vaxt necə düşünmələri barədə 
kiçik bir işarə vermədim. Lakin, bu kitabçanı yazarkən Şərq barədə heç və ya 
az xəbəri olan oxucularımı  məlumatlandırmaq üçün izahatsız ötüşə 
bilmədim”.Yaxud da, S.Vurğun A.S.Puşkinin “Yevgeni Onegin” poemasını 
“Vaqifin  şirin dilinə” çevirmək üçün 2 il saz sədaları altında çalışdığını, 
çəkdiyi  əziyyətləri təsvir etmişdir.Deməli, öz ana dilimizə mükəmməl 
yiyələnməklə və xarici dil bilməklə hər hansı bir ünsiyyəti asanlıqla qura və 
tərcümə edə bilərik. Tərcümə prosesində isə nitq şifahi və ya yazılı ola bilər. 
Hər iki tərcümə növü mütəxəssisdən işçi dillərini mükəmməl bilmək, 
aidiyyatı olan sahə üzrə geniş  məlumat, müəyyən vərdişlər tələb edir. Bu 
tələblərlə yanaşı, yazılı  tərcüməni  şifahi tərcümədən fərqləndirən bir sıra 
mühüm cəhətlər mövcuddur. Bunlar hər iki növ tərcümə üzrə peşə hazırlığı, 
vərdişlər tələb edir. 
Tərcümə və tərcümə nəzəriyyəçisi V.Ryaşentsev “Ən yaxşı tərcümə 
nədir?” sualına belə cavab vermişdir. “Əgər ikinci dildə yaradılan  əsər 
orijinalın oyatdığı  təəssürata maksimum dərəcədə yaxın təsir oyada bilirsə, 
onu ideal tərcümə hesab etmək olar.”Ümumiyyətlə, bir dilin lüğət tərkibinə 
daxil olan sözləri o dildə danışanlardan heç biri bilə bilməz. Hər adam öz 
ixtisasından, təhsilindən, sənətindən asılı olaraq, müəyyən miqdarda müxtəlif 
söz işlədir. Bu cəhətdən dilin ümumi lüğət tərkibi olduğu kimi, hər adamın 
da bir-birindən fərqli olan, özünəməxsus lüğət ehtiyatı vardır. Bu, tərcümə 
sənətində də belədir.Bəs tərcümə peşəsi nədir? 
   
ƏDƏBİYYAT 
1.  Q.Bayramov “Tərcümə sənəti”, Bakı, 2008. 
2.  F.Abdullayeva. “Sinxron tərcüməçi hazırlığı  təcrübəsindən” Elmi 
xəbərlər-2006. 
3.  R.Qurbanova “Qöte yaradıcılığında məhəbbət mövzusu”. 
4.  Чернов Г.В. Основы синхронного перевода, Москва, 1987. 
 
А.НАСИРОВА 
 
РОЛЬ ПЕРЕВОДА В МЕЖКУЛЬТУРНОЙ ОБЩЕНИИ 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В  статье  говориться  о  художественном  переводе.  Художест-
венный  перевод  относиться  международной  культуре.  Наши 
выдающиеся переводчики провели много работ в этой сфере. В статье 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 193
говориться о ролях, значениях, об истории и развитии перевода. Здесь 
замечается также отличия и трудности письменным и устном переводе. 
Речь – форма появления языка, язык и речь взаимосвязаны, связь между 
ними  существует  как  объективная  необходимость,  так  –как  речевой 
процесс не может проявится без языка, а язык без речевого общения. 
В  статье  также  рассматривается  перевод  с  иностранного  языка  как 
метод  трансформации  в  общей  лингвистической  системе,а  также 
перевод  и  обратный  перевод  с  Английского  языка  на  родной  и  с 
родного на Английский язык. 
 
   
A.NASSIROVA 
  
THE ROLE OF TRANSLATION IN INTERCULTURAL DIALOGS 
 
SUMMARY 
 
In this article literary translation is discussed. Literary translation has 
important role in international culture. In this area there are many well-
known interpreters in Azerbaijan Speech.Is the form of emergence of 
language, and speech are interconnected. Communication between them 
exists as objective need because language finds the existence in speech, and 
speech finds the sources in language. 
The article speaks about the translation from foreign language,as a 
method of transformation in general linguistic system,also translation or 
bacs-translation from English into mother language or from mother language 
into English. 
 
 
Rəyçi:  Adilə Zeynalova 
             Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent 
 
 
 
 
     
 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 194
SEVİNC BABAYEVA 
ADİU 
sevinc.@.mail.ru. 
 
MÜASİR İNGİLİS DİLİNDƏ METAFORİZMLƏR  VƏ ONLARIN  
AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ EKVİVALENTLƏRİ 
 
Açar sözlər: İngilis dili, Azərbaycan dili, məcazi sözlər, metafora, növ, 
heyvan adları, quş adları, üslubi xüsusiyyət 
Ключевые слова: английский  язык, азербайджанский  язык, 
метафорические слова, вид, животные имена, имена птиц, 
стилстические особенности 
Key words: The English language, Azerbaijan language, the words with 
figuratve meaning, metaphor, kind, the names of animals, the names of  
birds, stylistic feature 
 
Tarixi kateqoriya olan söz nəinki dildə fikri ifadə edir, həmçinin 
obyektiv varlığın obrazlı  təsvirinə  də xidmət edir. Söz əsasən dil tarixinin 
müəyyən dövründə yaranıb formalaşır. Danışanlar ondan hazır  şəkildə 
istifadə edir. Dildə sözlər real şəkildə mövcuddur, obrazlı olur, hadisələrə 
subyektiv qiymət verir, incə hisslər ifadə edir, emosional təsir göstərir. 
Sözün bu cür səviyyəsi onun semantikasında olan müxtəlif hadisələrdir ki, 
bu semantik hadisələrdən biri də  məcazi mənalardır.Ə.Dəmirçizadə belə 
sözlərin  əvəzçilik vəzifəsi daşıdığını qeyd edərək yazır: “Diqqətlə 
yoxladıqda aydın olur ki, bu əlavə  mənaların  əslində sözün ilk mənası ilə 
uzaq və ya yaxın  əlaqəsi də vardır və məhz belə əlaqələr nəticəsində həmin 
sözlər əvəzçilik vəzifəsi daşıyır” . buradan belə bir nəticəyə gəlirik ki, sözün 
əsas mənası ilə  əlaqədar dolayı  mənası da ola bilər və sözlərin belə  əlavə-
dolayı  mənalarda işlədilməsi mümkündür, hətta zəruridir (2, 152). Müəllif 
bundan nəticə  çıxardaraq məcazi mənalı sözlərə  aşağıdakı kimi tərif verir: 
“Sözün  əlavə  vəzifədə dolayı yolla ifadə etdiyi məna məcazi məna adlanır 
(yenə orada).Çoxmənalı sözün əksəriyyətinin mənalarından biri həqiqi 
olduğu halda, digər mənaları ikinci dərəcəli və ya məcazi mənada olur. Bu 
cür xüsusiyyət bütün dillərə, o cümlədən də İngilis dilinə xasdır.Məsələn, “ 
Azərbaycan dilinin İzahlı Lüğətində “alçaq” sözünün 5 mənası göstərilmişdir 
ki, bunun da 2 mənası məcazi  məfhum bildirir: 
Alçaq sif.  
1.  Hündürlüyü, ucalığı az olan, hər hansı bir səviyyədən azacıq 
hündür olan... 
2.  Bəstəboy, boyu gödək... 
3.  m. (məcazi) pis, xarab, keyfiyyətsiz... 

---