12
dölün bətndaxili tələf olması,
dölün bətndaxili inkişafdan qalması,
perinatal ölüm hallarının artması.
DİAQNOSTİKA
Preeklampsiya üçün diaqnostik meyar arterial təzyiqin
hamiləliyin 20 həftəsindən etibarən yüksəlməsi və proteinuriyadır.
Arterial təzyiqin az artması və zəif proteinuriya kimi əlamətlər artıq
diaqnostik meyar kimi qəbul olunmur. Ağır preeklampsiya arterial
təzyiqin nəzərə çarpacaq dərəcədə artması və yüksək proteinuriyanın
meydana çıxması ilə səciyyələnir. Ağır preeklampsiyanın başqa
əlamətləri oliquriya, serebral və görmə pozğunluqları, ağ ciyər ödemi
və ya sianozdur.
Ödemlərin əmələ gəlməsi və artması ağır preeklampsiyaların
mövcudluğunu və ya ağırlıq dərəcəsini əks etdirmir (C).
Laborator müayinələr ağır preeklampsiyaların idarə edilməsində
dəyərli olsa da, bu günə qədər proqnostik cəhətdən etibarlı test
yoxdur (B).
Preeklampsiyanın diaqnostik meyarları*
Preeklampsiya
AT: hamiləliyin 20 həftəsindən etibarən SAT 140 mm c.süt.-dən artıq və ya
DAT 90 mm c. süt.-dən artıq
Proteinuriya: 0,3 q və ya çox /24 saatlıq sidikdə (D)
Ağır preeklampsiya
AT: SAT 160 mm c. süt. və ya artıq və DAT 110 mm c. süt. və ya artıq –
hamilə qadının yataq şəraitində olduğu 6 saat müddətində azı 2 dəfə qeyd
olunursa (C)
Proteinuriya: 5 q və ya çox /24 saatlıq sidik müayinəsində və ya 3+ sidikdə
zülalın təyini testində – 4 saat müddətində götürülmüş sidikdə (C)
Başqa əlamətlər: oliquriya (< 500ml/24 saat və ya < 30 ml/saat), plazmada
kreatinin > 1,2 mq/dl, baş ağrısı, serebral və vizual pozğunluqlar, sianoz,
ağciyər ödemi, mədə nahiyəsində ağrı, göz dibinə ekssudasiya və qansızma,
qaraciyər funksiyasının pozğunluqları, trombositopeniya, dölün bətndaxili
inkişafının ləngiməsi (C)
* Preeklampsiyanın diaqnostikasında hipertenziya və proteinuriyanın
olması vacibdir
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
13
T
Həkim üçün hamiləliyin 20 həftəsindən sonra diferensiasiyası
çətinlik yarada bilən patoloji hallar bunlardır:
►
T
xroniki hipertenziya,
►
T
xroniki hipertenziyaya
qoşulan preeklampsiya,
►
T
hamiləlik hipertenziyası,
►
T
preeklampsiya
TT
Hamilə qadınlarda hipertenziyanın diferensiasiyasının alqoritmi
T
►
T
Hamilələrdə xroniki hipertenziya zamanı arterial təzyiqin
yüksəlməsi hamiləliyin 20 həftəsindən əvvəl qeyd olunur və
doğuşdan 12 həftə keçdikdən sonra da davam edir. Əksinə,
preeklampsiya-eklampsiya hamiləliyin 20 həftəsindən sonra
yaranır. Eklampsiya preeklampsiyanın kəskinləşməsidir və
qıcolmalarla xarakterizə olunur. Eklamptik qıcolmalar az
hallarda, preeklampsiyalı qadınların təqribən 1%-ində rast
gəlinir.
►
T
Xroniki hipertenziyaya qoşulan preeklampsiya yeni əmələ gələn
proteinuriya ilə (və ya mövcud proteinuriyanın qəflətən artması),
hipertenziyanın kəskin artması ilə (bu şərtlə ki, proteinuriya
Proteinuriya yoxdur
və ya dəyişməzdir
Yeni və ya artan
proteinuriya, artan AT,
və ya HELLP sindrom
Proteinuriya
var
Arterial təzyiqi
140/90 mm c.süt.-dan
yüksək olan hamilə
20 həftəliyədək
hamiləlik
20 həftədən artıq
hamiləlik
Proteinuriya
yoxdur
Xroniki
hipertenziya
Xroniki hipertenziyaya
qoşulan preeklampsiya
Preeklampsiya
Hamiləlik
hipertenziyası
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
14
mövcuddur) və ya HELLP sindromunun meydana çıxması ilə
xarakterizə edilir. Xroniki hipertenziyaya qoşulan preeklampsiya
diaqnozu
T
hamiləliyin 20 həftəsindən sonra qoyula bilər.
►
Hamiləlik hipertenziyası diaqnozu o zaman qoyulur ki,
hamiləliyin 20 həftəsindən sonra proteinuriya inkişaf etmədən
AT yüksəlir və doğuşdan sonra təqribən 12 həftə ərzində
normaya düşür. Təqribən qadınların 25%-ində hamiləlik
hipertenziyası proteinuriyaya gətirib çıxarır ki, bu da
preeklampsiya ilə nəticələnir
TP
TP
(C).
E
T
klampsiyanın gedişi
E
T
klampsiyanın gedişini 4 dövrə ayırmaq olar:
1-ci
T
dövr: başlanğıc (30 san.)
Sifət əzələlərinin, sonra yuxarı ətrafların xırda fibrillyar
dartınmaları
Baxış bir tərəfə fiksasiya olub
Bəbəklər genişlənib və göz qapaqlarının altına gedir, göz ağı
görünür
Boynu gərgindir
Vidaci venalar şişir
Trizm (dilini dişləyə bilər)
2-ci
T
dövr
T
: tonik qıcolmalar (30 san.)
Bütün skelet əzələlərinin başdan, boyundan və yuxarı ətraflardan
gövdəyə və qarına yayılan yığılmaları.
Başı geriyə qatlanır, bəzən opistotonus müşahidə edilir
Tənəffüs dayanır
Sianoz sürətlə artır
Xəstə huşunu itirir
Nəbzi praktiki olaraq əllənmir
Qısamüddətli olmasına baxmayaraq, bu ən təhlükəli perioddur,
beynə qansızmadan qəflətən ölüm baş verə bilər.
3-cü
T
dövr
T
: klonik qıcolmalar (30 san. – 2 dəq.)
Bədən əzələlərinin sistemsiz yığılması – yuxarıdan aşağıya
inkişaf edir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.