Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621



Yüklə 1,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/73
tarix14.07.2018
ölçüsü1,41 Mb.
#55613
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   73


T.C. 
ANKARA ÜN VERS TES  
SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ 
BATI D LLER  VE EDEB YATLARI 
(RUS D L  VE EDEB YATI) ANAB L M DALI 
 
 
 
RUS D L NDE DEY MLER N TAR HSEL (ET MOLOJ K) AÇIDAN 
NCELENMES  
 
 
 
DOKTORA TEZ  
 
 
 
SVETLANA STOMATOV 
 
 
 
 
 
ANKARA -2007 


T.C. 
ANKARA ÜN VERS TES  
SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ 
BATI D LLER  VE EDEB YATLARI 
(RUS D L  VE EDEB YATI) ANAB L M DALI 
 
 
 
RUS D L NDE DEY MLER N TAR HSEL (ET MOLOJ K) AÇIDAN 
NCELENMES  
 
 
Doktora Tezi 
 
 
Svetlana Stomatov 
 
 
Danışman 
Prof. Dr. Ayşe D ETR CH 
 
 
 
ANKARA -2007 


                                                        Ç NDEK LER 
  
 
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………...iii 
 
G R Ş………………………………………………………………………………...1 
 
I. BÖLÜM 
   1.1. Deyimbilim  Deyince ………………………………………………………….6 
   1.2. Deyimbilimin Konusu ve Anlamı Hakkındaki Görüşlerin  ki Boyutu……….13 
 
II. BÖLÜM 
  2.1. Deyimlerin Sınıflandırılmasına  lişkin Yaklaşımlar…………………………..21 
  2.2.  Deyimlerin Anlamsal Bitişikliklerine Göre Sınıflandırılması………………..22 
     2.2.1.  Deyim Kaynaşmaları……………………………………………………..23 
     2.2.2.  Deyim Birlikleri…………………………………………………………..25 
     2.2.3. Deyim Birleşmeleri………………………………………………………..27 
     2.2.4. Deyim  fadeleri……………………………………………………………31 
  2.3. Deyimlerin  çerik Açısından (po sostavu)  Sınıflandırılması…………………33 
  2.4. Deyimlerin Yapıları Açısından (po strukture) Sınıflandırılması……………...35 
     2.4.1. Yapıları Açısından Tümceye Eşdeğer Deyimler………………………….35 
     2.4.2. Yapıları Açısından Söz Birleşimlerine Eşdeğer  Deyimler……………….36 
 2.5. Deyimlerin Anlatımsal-Üslûpsal Özellikleri Açısından Sınıflandırılması…….44 
   2.5.1. Üslûplar Arası Deyimler……………………………………………………48 
   2.5.2. Konuşma Dilinde Kullanılan Deyimler…………………………………….49 


   2.5.3. Edebi Deyimler……………………………………………………………..52 
   2.5.4. Eskimiş ve Tarihsel Deyimler………………………………………………57 
 
III. BÖLÜM 
  3.1. Etimoloji – Sözcük Kökenlerini  rdeleyen Bilim……………………………..60 
  3.2. Rus Dilindeki Alıntılar………………………………………………………...68 
  3.3. Sözcüklerinin kökenleri açısından çağdaş Rus dilinin sözvarlıksal içeriği…...73 
  3.4. Deyimlerin Kökenleri Açısından Sınıflandırılması…………………………...83 
     3.4.1. Tamamen Rus Kökenli Deyimler…………………………………………83 
     3.4.2. Alıntı Deyimler……………………………………………………………86 
     3.4.3. Deyimsel Taklitler………………………………………………………...88 
     3.4.4. Deyimsel Yarı Taklitler…………………………………………………...90 
  3.5. Eski Yunanca’dan Geçen Bazı Deyimler……………………………………..93 
  3.6. Latince’den Geçen Bazı Deyimler…………………………………………...117 
  3.7. Eski Slavca’dan Geçen Bazı Deyimler……………………………………....142 
  3.8. Eski Rusça’dan  Kalan Deyimler…………………………………………….174 
  3.9. Batı Avrupa Dillerinden Geçen Bazı Deyimler……………………………...209 
  3.10. Asıl Rusça Deyimler ……………………………………………………….229 
 
SONSÖZ…………………………………………………………………………..271 
ÖZETLER ………………………………………………………………………..273 
Türkçe……………………………………………………………………………...273 
ngilizce…………………………………………………………………………….275 
Kaynakça…………………………………………………………………………...277


 

 
ÖNSÖZ 
 
Dil,  bir toplumun  aynası  ve  gelecek  nesillere  bırakacağı  en  değerli  mirastır. 
Bir dilin en küçük ve en önemli yapı taşını oluşturan sözcüklerin incelenmesi, o dilin 
geçmişi,  şimdiki  durumu  ve  gelişme  aşamaları  hakkında  bilgi  edinmemize  olanak 
tanır.  Dilin  çağın  ve  toplumun  ihtiyaçlarına  göre  çeşitli  sözcükler  türeterek  ya  da 
başka dillerden alıntı yaparak söz varlığını zenginleştirmesi doğal bir süreçtir. Çünkü 
dil, her şeyden soyutlanarak bağımsız bir şekilde gelişen bir sistem değildir. 
Dil  her  toplumda  tarih,  coğrafya,  edebiyat,  felsefe,  din,  psikoloji,  sosyoloji 
gibi  çok  çeşitli  alanlarla  sıkı  sıkıya  bağlıdır.  Bir  toplumun  kültürel  yapısı,  dünya 
görüşü, inançları,  savaşları,  örf  ve  adetleri, ekonomik yapısı, bilim, teknik  ve  sanat 
gibi alanlardaki gelişmeleri, dile yansıyan unsurlardır. 
Her  dilde  toplumun  yaşam  tarzını  ve  kültürel  yapısını  yansıtan  deyimler  ve 
atasözleri vardır. Başta toplumbilim, din, felsefe, ekonomi, tarih, folklor olmak üzere 
pek  çok  konuyu  kapsayan  ve  çeşitli  açılardan  inceleme  konusu  edilmeye  değer 
bulunan  bu  ulusal  varlıklar,  deyiş  güzelliği,  anlatım  gücü  ve  kavram  zenginliği 
bakımından bir dilin vazgeçilmez unsurlardır.  
Bir  dil  konuşulurken  sadece  sözcüklerden  değil,  aynı  zamanda  kalıplaşmış 
söz  grupları  ya  da  deyimlerden  de  yararlanılır.  Ayrıca,  konuşurken,  bu  deyimler  o 
anda  yaratılmayıp,  tıpkı  basit  sözcükler  gibi  hazır  kalıplar  olarak  kullanılır. 
Sözcükler ve deyimler, dili zenginleştiren en önemli yapı malzemeleridir. Dil sistemi 


 
II 
içerisinde  pek  çok  deyim,  eş  anlamlı  karşılıkları  olan  sade  sözcükler  kadar  sık 
kullanılır. Çünkü bazı deyimler genellikle olup bitenleri ifade etmek için tek bir araç 
olma  özelliği  taşırlar.  Bir  dilde  kullanılan  deyimler  bilinmiyorsa,  bu  deyimleri 
oluşturan  bütün  sözcüklerin  anlamı  bilindiği  halde  bu  deyimlerin  gerçek  anlamını 
kavramak olanaksızdır. Aynı kural Rusça için de geçerlidir. Rusça’nın iyi bilinmesi 
ve kullanılması, sadece sözcüklerin değil, deyimlerin de iyi bilinmesine bağlıdır. 
Çalışmamızda  ana  hatlarıyla  bir  dildeki  kalıcı  ifadelerin  tamamını  kapsayan 
deyimbilim  kavramına  ve  deyim  sınıflandırmalarına  değindik.  Çalışmamızın 
araştırma  konusu,  Rusça  deyimlerin  çeşitli  açılardan  sınıflandırılması  ve  bunların 
etimolojik  açıdan  incelenmesidir.  Bunu  gerçekleştirirken  Rusça’daki  tüm  deyimsel 
ifadeleri değil, sadece günümüzde en yaygın olarak kullanılan deyimleri incelemeye 
çalıştık. 
Çalışmamız üç ana bölümünden oluşmaktadır. 
Giriş  bölümünde  genel  anlamda  dilin  sözvarlığı  ve  onu  zenginleştiren 
deyimlerin oluşumundan kısaca söz ettik. 
Birinci  bölümde  genel  bir  çerçevede  deyimbilimin  tarihçesini  inceleyip, 
deyimbilimin konusu hakkında görüşlerin iki boyutuyla ilgili  bilgi vermeye çalıştık. 
Çalışmamızın  ikinci  bölümünde  deyimlerin  genel  kavramları,  kapsamları  ve 
sınırları  hakkında  bilgiler  verdik.  Deyimlerin  sınıflandırılmasına  ilişkin 
yaklaşımlardan  söz  ederek  Rusça’daki  deyimleri  bitişikliklerine,  içeriklerine, 
yapılarına ve anlatımsal-üslupsal özelliklerine göre sınıflandırdık. 


Yüklə 1,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   73




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə