Microsoft Word \326L\334L?R

H a c i   H   s   n.  eyx na! Bu Heyd r a adır, tel rafxanada sahibm ns b v   hli-elm bir 

vücuddur. Bu a a-- liqulub ydir. M hur Cahangir b y m rhumun o lu; özü d  hakim 

yanında dilmancdır. Bu c nab--Molla Hüseyn mü llimdir. 

 e y x   N   s r u l l a h ( li il  g l nl r  yer göst rir, onlar da otururlar). M zaci- rifiniz 

in allah s lam tdir? 

H e y d   r   a   a. Allah-taala siz t k ül manın say sini bizim üstümüzd n  skik 

el m sin.     

 l i q u l u   b   y. Allah siz  ömür versin. 

 e y x   N   s r u l l a h. Çün ad mira b  c naz  güzar nd v  raqimani-kitabxaneyi-qeybi 

ibr txaneyi-kalbudi-insanra baxameyi- c l b r lövhi-t xteyi-tabut nigar nd h qq-t ala.... 

[14] ( eyx N srullah bird n "uy-uy" el yib, üzünü qırı dırır v  sol  lini qoyur böyrün ). 

 

[14]   El  ki, insanı q br  qoydular, qeyb kitabxanasının katibl ri insan b d ninin 

ibr txanasını  c l q l mil  tabut taxtasının üstün   

          yazarlar.... Allah-taala.... 

      

Adamlar t ccüb  g lib dinmirl r.  eyx  hm d gen  bir söz dem yib, durur 

aya a v  Hacı H s n  i ar  el yib çıxır. Hacı H s n  eyx  hm din dalınca çıxandan 

sonra  eyx N srullah yen  ba layır moiz sini. 

    

Çehl sual  z u nümay d.  z cümleyi on sual: yeki an st ki, f rz ndi-alim, zahiri xudra 

balibashayi-kafiran zin t dadi v  batini xudra ki, m h lli-n z ri-m n büv d vagüza ti. 

N dan m ki, d r c vabi-in sual çe guy nd? [15]. 

 

[15]    Ona 40 sual ver r. O suallardan biri odur ki, ey alim o lum, s n öz  zahirini 

kafirl rin paltarları il  b z din, amma m nim n z rimi c lb 

           ed n batinini yaddan çıxartdın. Bilmir m bu suala nec  cavab ver c kl r.  

 

H e y d   r   a   a. B li, c nab  eyx, biz h r halda allah-taalanın günahkar 

b nd l rind nik. (Üzünü adamlara çönd rib bir az yava ). Ma allah, c nab elm 

d ryasıdır; m n bel  alim görm mi m. 

A d a m l a r ı n   b i r   n e ç   s i. Ma allah, q rib  danı ır, lap allah vergisidir. 

 l i q u l u   b   y (adamlara). Ma allah olsun  eyxin elmin ! "Malades!". 

 e y x   N   s r u l l a h (Heyd r a aya). A ayi-m n, bu  h rd  sizd n savayı da  cn bi 

d rsini oxuyan var, yainki siz iki n f rsiniz? 

H e y d   r   a   a. Xeyr,  eyx na, yoxdur. Ancaq bir neç  n f rik. Do rudur, Hacı H s n 

a anın o lu da Fir ngistanda oxuyub; amma çifayda ki, axırı pe imanlıq olub. H qiq t, 

c nab  eyx,  cn bi mill tl rin dilini insan bir az öyr ns , heç eyib deyil. 

 

 e y x    h m   d  v   H a c ı  H   s   n girirl r iç ri. 

 

Amma bir sur td  ki, müs lman u a ı ill rl  gedib kafirl r içind  qaldı,  lb tt , etiqadı 

d yi il c kdi. 

 

H a c ı   H   s   n.  eyx na, do rusu, m n övladdan yana b db xt olmu am. Bir q l tdir 

el mi m. 

---

 e y x   N   s r u l l a h. Hacının o lu da burada camaat içind dir? 

H a c ı   H   s   n. Xeyr, c nab  eyx, x cal tind n sizi görc k qaçıb gizl nib. Allah onun 

üzünü qara el sin. 

 e y x   N   s r u l l a h.  mr b m ruf h r müs lmana vacibdir. Hacı H s n a a, ça ırın 

o lunuzu g lsin; m n onu görm k ist yir m. 

 

Adamlar h r k t  g lir, Hacı H s n qapıya t r f  gedir, bir övr t ba layır ucadan 

a lama a. 

 

N  ist yir övr t? 

M       d i   O r u c (bir az qaba a yeriyib).  eyx na, bu m nim anamdı; o lundan ötrü 

a layır. O lu haman K rb layı F tullahdır ki, sizin m rh m tinizn n Xorasanda dirilib. 

A   l a y a n   ö v r   t (çadra ba ında, bir az a laya-a laya qaba a g lir). Bel  s n  

qurban olum, ay  eyx! M n o lumu s nd n ist yir m. 

 e y x   N   s r u l l a h (çox ucadan). H r süx n cayi, h r nükt  m qami dar d [16]. 

 

[16]     H r sözün bir yeri, h r nükt nin bir m qamı var. 

 

 e y x    h m   d (övr t ). Ay bacı, ç kil get,  eyx  ba a rısı verm ; h l  o söhb tin 

vaxtı deyil. 

 

Hacı H s n yapı ıb     s k   n d   r i n    lindn g tirir.  sk nd r g lib durur  eyx 

N srullahın qaba ında v   ll rini cibl rin  qoyub baxır onun üzün . 

 

 e y x   N   s r u l l a h. B yin ismi- rifi n dir? 

H a c ı   H   s   n. Nök rinizin adı  sk nd rdir. 

 e y x   N   s r u l l a h. P h, p h!  sk nd r!  sk nd r!  sk nd ri-Rumi!  sk nd ri-

Zülq rneyn! N  göz l ismdir!  sk nd r,  sk nd r! Hiç yek  z ahadi-x lqra t kmili-n fsi  

 

Hacı H s n Hacı B x lini i ar  il  ça ırır v  h r ikisi çıxır e iy . 

 

v  t hzibixülq z rurit r  z mülki-s latin nist ki, m ml k t s ddi möhk m b st  ki v ri-

xatir sükn ra zi  ri-y cuci t vi i dü m nani- um eym n k rdan d [17]. 

 

[17]     Xalqın heç bir n f rin  öz n fsini v   xlaqını t mizl m k pad ahlara v  sultanlara 

z ruri olan q d r z ruri deyildir ki, m ml k t   

           möhk m bir  sk nd r s ddi ç kib, q lb ölk sini, Y cucun  rri kimi pis olan 

dü m n t vi ind n  min el sin. 

 

z  s ri söhb t st,  

H r çi d r in al m st.  

V rzi küca yafti  

Bid b hayi-n bat [18]. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[18]   Bu dünyada h r n  varsa, hamısı yolda lıq  s ridir, yoxsa söyüd a acı n batat 

baharını haradan tapacaqdı? 

 

 s k   n d   r.  B li, c nab  eyx, ba a dü düm. 

H e y d   r   a   a ( liqulu b y ). Görürs n  utit el yir. 

 e y x    N   s r u l l a h ( sk nd r ). C nabınız da bir m ns b sahibisiniz ya yox? 

 s k   n d   r. Xeyr, m n heç bir  ey sahibi deyil m. M ns b sahibi bu a alardır. (Heyd r 

a anı v   liqulu b yi göst rir). M n ancaq bu meyv l rin içind  itburnu gülüy m. 

 l i q u l u    b   y (Heyd r a aya). Y qin gen  keflidi. 

 e y x   N   s r u l l l a h ( sk nd r ). Bel  m lum olur ki, sizin d rsiniz bu a aların 

d rsind n azdır ki, bir m ns b  çata bilm misiniz. 

 s k   n d   r. B li, b li, bunlar elm d ryasıdırlar.  ndi d  ki, in aallah, siz c nabdan ölü 

diriltm k elmini öyr n rl r, onda daha lap alim olarlar, in aallah! 

 e y x   N   s r u l l a h (hacılara). Hacı H s n a a, t v qqe edir m bu bi d bi buradan 

k nar ed siniz! Bu mürt d allah-taalanın hikm tin  istehza el yir. 

 

Hacı H s n v  qeyril ri  sk nd ri h d l yib, salırlar e iy . 

    

H e y d   r   a   a.  eyx na, onun a lı ba ında deyil, çünki gec -gündüz keflidir. 

M i r   B a   ı r   a   a. H l  kefliliyi qalsın k narda, h l  hicabı da danır. Deyir ki, g r k 

övr tl r üzüaçıq g z l r. 

 e y x   N   s r u l l a h (çox ucadan). Nec ? 

H a c ı   K   r i m. Xeyr, Mir Ba ır a a, o q l ti el y  bilm z. 

M i r   B a   ı r   a   a. Nec  el y  bilm z? Hazır dün n m g r doqquz ya ında bacısına 

dem yib ki, dur çıxaq küç y  ged k, g z k. N  bilim, gün çıxıb, çiç kl r açıb. M n öz 

qula ımnan e idmi m. 

 e y x  N   s r u l l a h (durur aya a). Vaveyla, vaveyla! (Adamlar h r k t  g lir v  hamı 

qalxır aya a,  eyx N srullah qapıya t r f hücum el yir). M n bu vilay td  qala 

bilm n m! 

 

Adamlar qarı ır bir-birin . Hacı H s n t vi l  girir iç ri v  a laya-a laya gedib dü ür 

eyxin ayaqlarına. 

 

H a c ı  H   s   n.  eyx na, m n yazı am, m n  r hmin g lsin. N  t nbeh lazımdır, m n 

el yim; ka  siz m nim evimd n narazı getm yin v  m ni b db xt el m yin. 

H a c ı l a r.  eyx na, siz sakit olun. Biz bu saat onu buradan qovarıq, itilib ged r 

c h nn m ! 

 

Adamların bir neç si evd n çıxıb,  sk nd rin dalınca deyin -deyin  qaçırlar. 

    

H a c ı   H   s   n (adamların dalınca). Yava ! Yava ! S br el yin. M n özüm onun 

t nbehini el r m. Hacı B x li, Hacı K rim, Hacı Kazım! Cahıl-cuhulu sakit el yin, m n 

özüm o m lunun öhd sind n g l r m (çıxır, otaqda qalır  eyx N srullah v   eyx 

hm d). 

 e y x   N   s r u l l a h.  eyx  hm d, m nim bu  sk nd rdi n di, bundan gözüm su 

içmir. 

---