Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(20)
2 Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının əsası və mühüm mühasibat uçotu prinsipləri (davamı)
Əlaqəli tərəflər. Əlaqəli tərəflər haqqında məlumat BMUS 24-ə “Əlaqəli tərəflər barədə açıqlamalar” uyğun
olaraq açıqlanır.
Dövlətin iqtisadi və sosial siyasəti Qrupun maliyyə vəziyyətinə, əməliyyat nəticələrinə və pul vəsaitlərinin
hərəkətinə təsir edir. Dövlət tərəfindən Qrupun üzərinə Azərbaycan Respublikasındakı müştərilərə dövlətin
nəzarət etdiyi qiymətlərlə davamlı olaraq neft və qaz təchiz etmək öhdəliyi qoyulmuşdur. Dövlətlə
əməliyyatlara Qeyd 20-də göstərilən vergilər daxildir.
Əlaqəli tərəflər öz aralarında əlaqəli olmayan tərəflərin apara bilmədiyi əməliyyatları həyata keçirə bilər.
Bununla yanaşı, əlaqəli tərəflər arasında aparılan əməliyyatların şərtləri, müddətləri və məbləğləri əlaqəli
olmayan tərəflər arasında aparılan əməliyyatlarla eyni olmaya bilər.
Əlaqəli tərəflərlə aparılan əməliyyatların xarakterinə görə onlar kommersiya cəhətdən müstəqil tərəflər
arasında həyata keçirilən əməliyyatların şərtlərinə uyğun hesab edilə bilməz.
Maraqların ötürülməsi haqqında müqavilələr. Qrupun maliyyələşdirilən tərəf kimi iştirak etdiyi maraqların
ötürülməsi haqqında müqavilə maliyyələşdirən tərəfin hər iki tərəfin iştirak payı olduğu layihədə
maliyyələşdirilən tərəfin hasilatdan əvvəlki xərclərinin bir hissəsini və ya hamısını ödəmək üçün razılaşdığı
müqavilədir. Layihə uğursuz olduqda, maliyyələşdirən tərəfin maliyyələşdirilən tərəfin adından çəkdiyi xərclər
ona ödənilmir. Layihə uğurlu olarsa, maliyyələşdirən tərəfin çəkdiyi xərclər maliyyələşdirilən tərəfə aid olan
hasilatdakı pay üzrə daxilolmalardan nağd pul şəklində və ya maliyyələşdirilən xərclər bərpa edilənə qədər
hasilatdan qeyri-proporsional yüksək pay əldə etməklə ödənilir.
Maraqların ötürülməsi haqqında müqavilələrin şərtlərindən asılı olaraq, Qrup həmin müqavilələri
maliyyələşdirmə müqaviləsi və ya alqı-satqı müqaviləsi kimi tanıyır.
Maliyyələşdirmə müqavilələrində maliyyələşdirən tərəfin maliyyələşdirilən tərəfi maliyyə vəsaiti ilə təmin
etməsi və təmin edilmiş vəsaitlər üzrə borcverəndən faiz alması ehtimal edilir. Bu halda əlavə hasilat hüququ
müqaviləni dəstəkləyən təminat kimi çıxış edir.
Alqı-satqı müqaviləsində maliyyələşdirilən tərəf effektiv olaraq layihədəki payını tam və ya qismən
maliyyələşdirən tərəfə satır. Layihə uğurlu olduğu təqdirdə, maliyyələşdirən tərəfin daxilolmalardakı payının
artması müqabilində layihəni maliyyələşdirməsi tələb olunur və maliyyələşdirilən tərəfin daxilolmalardakı payı
azalır.
Layihələrin kəşfiyyat mərhələsində layihələrin nəticələri və maliyyələşdirən tərəfin maliyyələşdirilən tərəfin
adından çəkilmiş xərcləri qaytarması ehtimalı qeyri-müəyyən olduqda, Qrup maraqların ötürülməsi ilə bağlı
əməliyyatları və qalıqları konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarında qeydə almır.
Biznes olmayan törəmə müəssisənin tədricən alınması. Əvvəllər asılı müəssisələrə investisiya kimi uçota
alınmış törəmə müəssisənin tədricən alınması kapital metodu əsasında balans dəyəri olan məbləğlə (bu
məbləğ asılı müəssisədə ilkin dəyərə aiddir) tanınır və həmin məbləğə asılı müəssisə üzərində nəzarət əldə
etmək üçün Qrupun əlavə investisiyalarının dəyəri (“fərz edilən” ilkin dəyər) əlavə edilir. Asılı müəssisə
üzərində nəzarət əldə edildikdən sonra, Qrupun törəmə müəssisəsinə çevrilir və “fərz edilən” ilkin dəyər
törəmə müəssisənin fərdi müəyyən edilə bilən aktivlərinə və ya öhdəliklərinə aşağıdakı kimi bölüşdürülür:
monetar aktivlər və monetar öhdəliklər ədalətli dəyərlə tanınır;
monetar aktivlərin və monetar öhdəliklərin ədalətli dəyəri çıxıldıqdan sonra qalan “fərz edilən” ilkin
dəyərin məbləği alış tarixində ədalətli dəyərlər əsasında qeyri-monetar aktivlərə və ya qeyri-monetar
öhdəliklərə bölüşdürülür.
Satış və ya əsas şirkətin kapital sahiblərinə paylanması üçün saxlanılan uzunmüddətli aktivlər və
dayandırılmış əməliyyatlar. Uzunmüddətli aktivlərin və satılıq əməliyyat qruplarının balans dəyəri
istifadənin davam etdirilməsi deyil satış əməliyyatı nəticəsində bərpa olunacaqsa, Şirkət onları satış və ya
əsas şirkətin kapital sahiblərinə paylanması üçün saxlanılan aktivlər kimi təsnif edir. Satış və ya paylanma
üçün saxlanılan bu cür uzunmüddətli aktivlər və satılıq əməliyyat qrupları onların balans dəyəri ilə ölçülür.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(21)
2 Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının əsası və mühüm mühasibat uçotu prinsipləri (davamı)
Satış və ya əsas şirkətin kapital sahiblərinə paylanması üçün saxlanılan uzunmüddətli aktivlər və
dayandırılmış əməliyyatlar (davamı). Paylanma üçün saxlanılan aktivlər kimi təsnif etmə meyarı yalnız
paylanma ehtimalı yüksək olanda və aktiv və ya satılıq əməliyyat qrupu cari vəziyyətində dərhal paylanmaq
üçün hazır olanda yerinə yetirilmiş hesab olunur. Paylamanı başa çatdırmaq üçün görülmüş tədbirlər onu
göstərməlidir ki, paylanmaya əhəmiyyətli dəyişikliklərin edilməsi və ya həmin paylanmanın ləğv edilməsi
ehtimalı yoxdur. Rəhbərlik təsnifat tarixindən bir il ərzində gözlənilən paylanmanı həyata keçirmək öhdəliyini
daşıyır.
Əsas vəsaitlər və qeyri-maddi aktivlər satış və ya paylanma üçün saxlanılan aktivlər kimi təsnif edilərsə,
onlarla əlaqəli köhnəlmə və ya amortizasiya hesablanmır. Satış və ya paylanma üçün saxlanılan aktivlər və
öhdəliklər kimi təsnif edilmiş maddələr maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda ayrıca olaraq cari maddələr
kimi əks etdirilir.
Satılıq əməliyyat qrupu aşağıdakı hallarda dayandırılmış əməliyyatlar kateqoriyasına aid edilir:
PVYV və ya PVYV-lər qrupudur;
Satış və ya paylanma üçün saxlanılan maddə kimi təsnif olunur və ya artıq bu yolla satılmışdır;
Əsas fəaliyyət növü və ya əsas coğrafi ərazidir;
Dayandırılmış əməliyyatlar davam edən əməliyyatların nəticələrindən çıxarılır və mənfəət və ya zərər
haqqında hesabatda dayandırılmış əməliyyatlardan vergidən sonra əldə edilmiş mənfəət və ya zərər kimi
vahid məbləğ formasında təqdim edilir. Əlavə açıqlamalar 33-cü Qeyddə təqdim edilir. Digər şərt
göstərilməsə, maliyyə hesabatlarına bütün digər qeydlərə əsasən davam edən əməliyyatlardan məbləğlər
daxildir.
Yenidən təsnifləşdirmələr. Cari ilin maliyyə hesabatlarının təqdimatına uyğunlaşmaq məqsədilə keçən ilin
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Vəziyyəti haqqında Hesabatda, Konsolidasiya Edilmiş Mənfəət və ya Zərər və
Digər Məcmu Gəlir
haqqında Hesabatda, Konsolidasiya Edilmiş Pul Vəsaitlərinin Hərəkəti haqqında
Hesabatda və müvafiq qeydlərdə müəyyən yenidən təsnifləşdirmələr aparılmışdır. Bunlar Qrupun maliyyə
vəziyyətinə, əməliyyatların nəticələrinə və kapitala əhəmiyyətli təsir göstərməmişdir.
Konsolidasiya edilmiş maliyyə vəziyyəti
haqqında hesabat
Təsnifləşdiril-
mədən əvvəl Təsnifləşdirilmə
Təsnifləşdiril-
mədən sonra
Asılı müəssisələrə investisiyalardan ticarət və digər
debitor borclarına, ticarət və digər debitor borclarından
digər uzunmüddətli maliyyə aktivlərinə, ticarət və digər
debitor borclarından digər cari maliyyə aktivlərinə,
Mənfəət vergisi üzrə əvvəlcədən ödənişlərdən ticarət
və digər debitor borclarına yenidən təsnifləşdirilmə:
Ticarət və digər debitor borcları 5,034
(14)
5,020
Asılı müəssisələrə investisiyalar
1,165
(8)
1,157
Digər uzunmüddətli maliyyə aktivləri 158
29
187
Digər cari maliyyə aktivləri 136
6
142
Mənfəət vergisi üzrə avans ödənişləri 11
(11)
–
Mənfəət vergisi üzrə kreditor borclarının vergilər üzrə
kreditor borclarına təsnifləşdirilmə:
Mənfəət vergisi üzrə kreditor borcları (6)
6
–
Vergilər üzrə kreditor borcları (595)
(6)
(601)