Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(26)
4 Yeni
və ya yenidən işlənmiş standartların və onlara dair şərhlərin tətbiqi
1 yanvar 2013-cü il tarixinə qüvvəyə minən BMHS-na aşağıdakı düzəlişlər istisna olmaqla qəbul edilmiş
mühasibat uçotu qaydaları keçən maliyyə ilinin uçot qaydalarına uyğundur:
1 saylı BMUS-a düzəliş, “Digər Ümumi Gəlir maddələrinin təqdim edilməsi”. 1 saylı BMUS-a düzəlişlər
digər ümumi gəlirdə təqdim edilmiş maddələrin qruplaşdırılmasını tətbiq edir. Gələcək bir tarixdə mənfəət və
ya zərərə yenidən təsnif edilə bilən maddələr (misal üçün, xalis aktivin hedcinqi üzrə xalis gəlir, xarici
əməliyyatların çevrilməsi üzrə məzənnə fərqi, pul vəsaitlərinin hərəkəti üzrə hedcinqlərdə xalis hərəkət və
satış üçün mövcud olan maliyyə aktivləri üzrə xalis zərər və ya gəlir) indi heç vaxt yenidən təsnif edilməyəcək
maddələrdən (misal üçün, müəyyən ödənişlərlə pensiya planı və torpaq və binaların yenidən
qiymətləndirilməsi üzrə aktuar gəlirlər və zərərlər) ayrıca təqdim edilməlidir. Düzəliş yalnız məlumatların
təqdim edilməsinə aid olmuş və Qrupun maliyyə vəziyyətinə və ya nəticələrinə təsir göstərməmişdir.
1 saylı BMUS “Müqayisəli məlumat üçün tələbin aydınlaşdırılması” (Düzəliş).
1 saylı BMUS-a düzəliş
könüllü əlavə müqayisəli məlumat və minimal tələb olunan müqayisəli məlumat arasında fərqi izah edir.
Müəssisə minimal tələb olunan müqayisəli dövrdən əlavə könüllü olaraq müqayisəli məlumat təqdim etdikdə
maliyyə hesabatlarının əlaqəli qeydlərinə müqayisəli məlumat daxil etməlidir. Əlavə könüllü müqayisəli
məlumatın maliyyə hesabatlarının tam toplusunda təqdim olunması tələb edilmir. Maliyyə vəziyyəti haqqında
açılış hesabatı (“üçüncü balans hesabatı” kimi tanınır) müəssisə mühasibat uçotu qaydalarını retrospektiv
tətbiq etdikdə, retrospektiv yenidən hesablamalar apardıqda və ya maliyyə hesabatlarında maddələri yenidən
təsnif etdikdə o şərtlə təqdim olunmalıdır ki, bu düzəlişlərin hər birinin əvvəlki dövrün əvvəlində maliyyə
vəziyyəti haqqında hesabata əhəmiyyətli təsiri olsun. Düzəliş göstərir ki, üçüncü balans hesabatı əlaqəli
qeydlərdə müqayisəli məlumatla mütləq müşayiət olunmamalıdır. 34 saylı BMUS-a uyğun olaraq
konsolidasiya edilmiş qısaldılmış aralıq maliyyə hesabatları üçün tələb olunan minimal maddələrə üçüncü
balans hesabatı daxil deyil.
19 saylı BMUS “İşçilərin mükafatlandırılması” (2012-ci ildə yenidən baxılıb) (BMUS 19R). 19R saylı
BMUS aşağıdakıların uçot qaydasında bir sıra düzəlişlər edir: müəyyən ödənişlərlə pensiya planları, o
cümlədən hazırda digər ümumi gəlirdə (DÜG) tanınan və mənfəət və zərərdən həmişəlik çıxarılmış aktuar
gəlir və zərərlər; artıq mənfəət və zərərdə tanınmayan plan aktivləri üzrə gözlənilən gəlirlilik – bunun əvəzinə
müəyyən mükafatlandırma öhdəliyini ölçmək üçün istifadə olunan diskontlaşdırma dərəcəsini istifadə etməklə
mənfəət və ya zərərdə xalis müəyyən mükafatlandırma öhdəliyi (aktivi) üzrə faizin tanınması tələb olunur; və
işçilərin keçmiş əmək fəaliyyəti üçün zəmanət verilməmiş xərclər düzəliş ediləndə və ya əlaqəli
restrukturizasiya və ya ləğvetmə xərcləri tanınanda (hansı daha tez olarsa) mənfəət və ya zərərdə tanınır.
Digər düzəlişlərə kəmiyyət həssaslığına dair açıqlamalar kimi yeni açıqlamalar daxildir. Düzəliş Qrupun
konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarına təsir göstərməmişdir.
10 saylı BMHS “Konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatları” və 27 saylı BMUS “Ayrı maliyyə
hesabatları”. 10 saylı BMHS xüsusi məqsədli müəssisələr də daxil olmaqla bütün müəssisələrə tətbiq edilən
vahid nəzarət modelini təqdim edir. 10 saylı BMHS 27 saylı “Konsolidasiya edilmiş və ayrı maliyyə
hesabatları” BMUS-nun əvvəl mövcud olmuş və konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarının uçotuna aid
olan hissələrini əvəz edir. Bundan əlavə, buraya 12 saylı “Konsolidasiya – Xüsusi Məqsədli Müəssisələr”
BMHŞK şərhində qaldırılmış məsələlər daxildir. 10 saylı BMHS nəzarət anlayışını dəyişir. Belə ki, investor bu
halda investisiya obyektinə nəzarət edir ki, həmin investor investisiya obyektində iştirakla bağlı dəyişkən
gəlirlər riskinə məruz qalsın və ya bunları əldə etmək hüququna malik olsun və investisiya obyekti üzrə
səlahiyyəti vasitəsilə həmin gəlirlərə təsir göstərmək imkanına malik olsun. 10 saylı BMHS-dakı nəzarət
anlayışına uyğunlaşmaq məqsədilə hər üç meyar qarşılanmalıdır, o cümlədən: (a) investor investisiya
obyekti üzrə səlahiyyətə malikdir, (b) investor investisiya obyektində iştirakla bağlı dəyişkən gəlirlər riskinə
məruz qalır və ya bunları əldə etmək hüququna malik olur, və (c) investor investorun gəlirlərinin məbləğinə
təsir göstərmək üçün investisiya obyekti üzrə hüquqlarını istifadə etmək imkanına malikdir.
11 saylı BMHS “Birgə layihələr” və 28 saylı BMUS “Asılı və birgə müəssisələrə investisiya”. 11 saylı
BMHS 31 saylı “Birgə müəssisələrdə paylar” BMUS-nu və 13 saylı “Birgə nəzarət altında olan Müəssisələr —
Sahibkarlar tərəfindən Qeyri-Monetar İanələr” adlı BMHŞK şərhini əvəz edir. 11 saylı BMHS birgə idarə
olunan müəssisələrin proporsional konsolidasiya metodu ilə uçota alınması imkanına son qoyur. Bunun
əvəzində, 11 saylı BMUS-na uyğun olaraq birgə müəssisə meyarına uyğun gələn birgə idarə olunan
müəssisələr kapital metodundan istifadə etməklə uçota alınmalıdır. Düzəliş Qrupun konsolidasiya edilmiş
maliyyə hesabatlarına təsir göstərməmişdir.