Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(70)
35
Şərti öhdəliklər, təəhhüdlər və əməliyyat riskləri (davamı)
BTC Co şirkətində iştirak payına aid olan öhdəliklər. 24 oktyabr 2008-ci il tarixində BTC şirkəti BİL-dən iki
məhkəmə bildirişi almışdır. Birinci bildiriş Türkiyə ilə Əsas Boru Kəməri haqqında Saziş əsasında, ikincisi isə
BTC Şirkəti və BIL arasında Əməliyyat razılaşması əsasında irəli sürülmüşdür. İddianın cəmi məbləği
təxminən 250 milyon ABŞ dolları (196 AZN) təşkil etmişdir. Uzun sürən bu problemləri həll etmək məqsədilə
25 oktyabr 2011-ci il tarixində BTC Co və BIL bir sıra ilkin şərtlərin yerinə yetirilməsini nəzərdə tutan
Əməliyyat razılaşmasına Əlavə 3-ü müzakirə etmiş və imzalamışlar. Bundan əlavə, BTC Şirkəti xoş niyyət
ifadəsi olaraq və Əməliyyat razılaşması əsasında müqavilə hüquqlarına ziyan vurmadan həmin tarixdə BİL ilə
ayrıca Məktub-Razılaşma imzalamışdır. Bu Məktub-Razılaşmaya uyğun olaraq, BIL-in məlumatına görə
Əməliiyyat Razılaşması əsasında BİL-in BTC şirkətinə göstərdiyi xidmətlərlə bağlı keçmiş dövrlərin borcunu
BİL-ə ödəmək üçün 2013-cü ilin 4-cü rübündən başlayaraq 8 hissədə ödəniləcək 100 milyon ABŞ dolları (78
AZN) məbləğində vəsait verilmişdir. 27 sentyabr 2013-cü il tarixində, bütün ilkin şərtlər yerinə yetirildiyinə
görə, bu Əlavə qanuni qüvvəyə minmişdir. Beləliklə, həmin tarixdən məhkəmə araşdırması dayandırılmış və
BİL öz iddialarını geri götürmüşdür.
Neftin daşınması üzrə öhdəliklər. 1 avqust 2002-ci il tarixində Qrup və AÇG HPBS-nin sair iştirakçıları
(“İxracatçılar Qrupu”) BTC şirkəti ilə AÇG yatağında Məhsulların Nəqli haqqında Müqavilə (“AÇG MN”)
bağlamışdır və 3 fevral 2004-cü il tarixində bu Müqaviləyə əlavələr edilmişdir. Bu Müqaviləyə əsasən
İxracatçılar Qrupu (Qrup daxil olmaqla) hər bir iştirakçı tərəfindən Qərb İxrac Marşrutu ilə göndərilən hər
hansı məhsul istisna olmaqla, AÇG yatağından bütün xam neftin BTC neft boru kəməri vasitəsilə daşınması
üzrə öhdəlik götürmüşdür. Qrup Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri tam istehsal həcmi ilə işləyənədək xam
neftin dəmir yolu vasitəsilə daşınmasına razılıq vermişdir. Lakin, AÇG MN-ə uyğun olaraq Qrup BTC-nin
istehsal həcminin kifayət qədər olduğu halda, sair daşınma imkanlarından istifadə edilməməsinə dair razılıq
vermişdir.
BTC neft boru kəməri 2006-cı ilin may ayında istismara verilmişdir. Boru kəmərinin doldurulması üçün AÇG
yatağından 10 milyon barrel neft istifadə edilmişdir və BTC neft boru kəməri vasitəsilə neft ilə yüklənmiş ilk
tanker 4 iyun 2006-cı il tarixində Türkiyənin Aralıq Dəniz sahilində yerləşən Ceyhan terminalından yola
salınmışdır. Gündəlik istehsal həcmi 1,200,000 barreldən artıq olan BTC neft boru kəməri İxracatçılar
Qrupunun əsas ixrac marşrutu kimi istifadə edilir.
Məhsulların Nəqli haqqında Müqaviləyə uyğun olaraq, 3 fevral 2004-cü il tarixində BTC, İxracatçılar Qrupu,
Qrupun Nümayəndəsi, BTC-nin kreditorları və təminat üzrə zamini, eləcə də AÇG İxracatçılar Qrupunun
kreditorları və təminat üzrə zamini arasında Birbaşa Müqavilə imzalanmışdır. Tərəflər BTC tarifinin ödənişini
neft və neftin satışından gəlirlər üzrə birinci dərəcəli ödəniş kimi təsdiqləmişdir.
SOCAR Switzerland üzrə öhdəliklər. Qrup növbəti illər üzrə bir sıra kapital öhdəlikləri və əməliyat lizinqləri
haqqında müqavilələrə qoşulmuşdur. Qrup öz öhdəliklərini və əməliyyat lizinqlərini, müvafiq olaraq 19 milyon İF
(17 AZN) və 70 milyon İF (61 AZN) məbləğində qiymətləndirmişdir.
SOCAR Trading üzrə öhdəliklər. Qrup növbəti illər üzrə bir sıra əməliyyat lizinqləri haqqında müqavilələrə
qoşulmuşdur. Qrup əməliyyat lizinqlərini 83 milyon ABŞ dolları (65 AZN) məbləğində qiymətləndirmişdir.
8 dekabr 2012-ci il tarixində Petroexport Limited (“Petroexport”) (Rəsmi olaraq ləğv olunma prosesindədir)
SOCAR Trading S.A-ya (“SOCAR Trading”) qarşı Beynəlxalq Kommersiya Arbitrajı üzrə Qahirə Regional
Mərkəz qarşısında məhkəmə işini qaldırmışdır. Petroexport-un iddiası tərəflər arasında 26 mart 2010-cü il
tarixli xam neftin emalı haqqında razılaşmanın qüvvəsinə xitam verilməsi ilə bağlıdır və təxminən 120 milyon
ABŞ dolları (94 AZN) məbləğinə bərabərdir. Arbitraj məhkəməsinin son qərarı 2015-ci ilin birinci rübündə
gözlənilir. İndiyə qədər tərəflərin mübadilə etdiyi arqumentlərə görə SOCAR Trading hesab edir ki, iddianın
böyük hissəsi əsassızdır. Lakin prosesin hazırkı mərhələsində, hər bir hüquq prosesində olduğu kimi,
SOCAR Trading tərəfindən iddianın kiçik faizini təşkil edən məbləğin ödənilməli olduğunu istisna etmək
olmaz.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(71)
35
Şərti öhdəliklər, təəhhüdlər və əməliyyat riskləri (davamı)
Black Sea Terminal MMC ilə bağlı öhdəliklər. 2007-ci ilin avqust ayında Qrupun törəmə müəssisəsi Black
Sea Terminal MMC (“Black Sea Terminal”) Black Sea Industry MMC-dən beş torpaq sahəsinin alınması
haqqında alqı-satqı müqaviləsini imzalamışdır. Bu torpaq sahələri ilk öncə 2007-ci ilin iyul ayında Gürcüstanın
İqtisadi İnkişaf Nazirliyi ilə imzalanmış özəlləşdirmə razılaşmasına uyğun olaraq cəmi 7.25 milyon ABŞ dolları
(5 AZN) məbləğində ödəniş almaqla Black Sea Industry MMC-nə satılmışdır. Gürcüstanın İqtisadi İnkişaf
Nazirliyi(GİİN) torpaq sahələrini bu şərtlə Black Sea Terminal MMC-nə köçürməyə razılaşmışdır ki, Black Sea
Terminal və Black Sea Industry MMC özəlləşdirmə razılaşması əsasında birlikdə və ayrı-ayrılıqda torpaq
sahələrinə aid olan investisiya proqramının həyata keçirilməsinə görə məsuliyyət daşısın. Torpaq sahələri üzrə
mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi həmçinin investisiya proqramının həyata keçirilməsindən asılıdır.
İnvestisiya proqramı aşağıdakı obyektlərin tikintisi üçün ən azından 250 milyon ABŞ dolları (196 AZN)
məbləğində investisiyaların qoyulmasını nəzərdə tutur: (i) maye təbii qaz zavodu; (ii) neft emalı qurğuları;
(iii) port qurğuları və (iv) dəmir yolu. Bundan əlavə, özəlləşdirmə razılaşmasına tikinti müddəti ərzində işçi
heyətinin işə qəbulu ilə bağlı müəyyən öhdəliklər daxildir. İnvestisiya proqramı beş il ərzində həyata
keçirilməsə, özəlləşdirmə razılaşması müəyyən maliyyə cərimələrinin tutulmasını nəzərdə tutur. Həyata
keçirmə ilk əvvəl 16 iyul 2012-ci ildə nəzərdə tutulmuşdur.
Maliyyələşmə mövcud olmadığı üçün, qlobal maliyyə böhranı və Gürcüstandakı iqtisadi vəziyyət nəticəsində
investisiya proqramı bu tarixədək həyata keçirilməmişdir. Belə olan halda GİİN-in aşağıdakı tərzdə müəyyən
olunmalı, icazə verilmiş ödənişləri tələb etmək hüququ var:
a)
İnvestisiya öhdəliyini yerinə yetirmədiyi halda hər gecikmə günü üçün qalan investisiyanın 0.1 faiz
dərəcəsi ilə hesablama;
b) Müqavilə ilə müəyyən edilmiş digər öhdəliklər yerinə yetirilmədiyi halda (yəni, orta əmək haqqı 360 ABŞ
dollarından az olmayan 3,000-dən çox insanın işə götürülməsi) hər gecikmə günü üçün qalan
investisiyanın 0.1 faiz dərəcəsi ilə hesablama;
11 fevral 2013-cü il tarixində Carlina GİİN-dən 4/2555 saylı məktub almışdır. Bu məktuba əsasən investisiya
öhdəliyinin müddəti 1 avqust 2013-cü il tarixinədək bir ilə uzadılmışdır. Lakin, bu cür uzadılma yuxarıdakı
öhdəliklərin yerinə yetirilməməsinə görə hər gecikmə günü üçün 250 min ABŞ dolları məbləğində hesablamanı
dayandırmamışdır. 31 dekabr 2013-cü il tarixinə bu cərimənin cəmi məbləği 84 milyon ABŞ dolları (66 AZN)
təşkil etmişdir. Carlina və Black Sea Industry MMC öz investisiya öhdəliklərini yerinə yetirmədiyi halda və/və ya
yeni ödəmə tarixinədək cəriməni ödəmədiyi halda GİİN yuxarıda qeyd olunan torpaq sahələrini (Kulevi
terminalına qonşu torpaq) geri götürə və razılaşmaya xitam verə bilər.
19 dekabr 2013-cü il tarixində Qrup Gürcüstan hökuməti tərəfindən qəbul edilmiş digər fərmanı (1988 saylı)
almışdır. Bu fərmana əsasən “Black Sea Industry” və “Black Sea Terminal” 16 iyul 2007-ci il tarixli razılaşmaya
əsasən aşağıdakı şərtlər yerinə yetirildiyi halda öhdəliklərdən (o cümlədən investisiya öhdəliyindən və mümkün
cərimələrdən) azad ediləcək:
250 milyon ABŞ dolları (196 AZN) məbləğində investisiya, “SargarejoGas”ın GOGC qarşısında öhdəliyi
istisna olmaqla, Black Sea Terminal MMC-in balansında yaranan öhdəlikləri ödəyən “SOCAR Georgia
Gas” MMC tərəfindən ediləcək.
Minimum 250,000 abunəçinin qazla təmin edilməsi.
SOCAR Energy Georgiya-nın öhdəlikləri. 2008-ci ildə Gürcüstanın İqtisadiyyat Nazirliyi ilə hazırlanmış
razılaşma əsasında Gürcüstanın regionlarına təbii qazın tədarükü və müvafiq sahədə investisiyalar üçün
vəsaitlərin toplanması məqsədləri ilə Qrup 40 milyon ABŞ dolları (31 AZN) məbləğində investisiya etməli və
əlavə 150,000 abunəçini təbii qazla təmin etməli idi. Lakin, 19 dekabr 2013-cü il tarixində bu öhdəliyin şərtlərinə
düzəlişlər edilmiş və Gürcüstan hökumətinin 1988 saylı yeni fərmanı təsdiq olunmuşdur. Bu fərmana uyğun
olaraq qaz şəbəkəsinə investisiyanı etmək öhdəliyi 40 milyon ABŞ dollarından (31 AZN) 250 milyon ABŞ
dollarınadək (196 AZN) artmış, yeni qaz abunəçilərinin sayı 150,000 nəfərdən 250,000 nəfərədək artmışdır.
Fərmana uyğun olaraq öhdəliyin müddəti razılaşmaya düzəliş edildikdən sonra 3 il müəyyən edilmişdir.
31 dekabr 2013-cü il tarixinə SOCAR Energy Georgia-nın üçüncü tərəflərin adından buraxılmış cəmi 32 AZN
məbləğində zəmanətləri olmuşdur.