Microsoft Word Agr?l? dusunc?l?rim Kitab Publisistika 2015 docx
Yüklə 442,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- P u b l i s i s t i k a (Məqalələr)
- Keçid dövrü məngənəsində
11 P u b l i s i s t i k a (Məqalələr) 12 Keçid dövrü məngənəsində 1980-ci ilin sonlarında keçmiş SSRİ-nin iqtisadi və siyasi baxımdan iflasa sürüklənməsi, imperiya daxilində güclənən etnik-milli qarşıdurmalar, habelə milli özünüdərk proseslərinin güclənməsi digər respublikalarla yanaşı, Azərbaycana da uzun illərdən bəri şüurumuzda kök atmış milli ideyanı - milli müstəqilliyi bərpa etməyə imkan yaratdı. Bildiyimiz kimi hər bir millətin formalaşmasında milli mənəvi dəyərlər, və yaxud milli mentalitet mühüm rol oynayır. Milli mənəvi dəyərlər geniş məna kəsb edir və millətin bütün tarixini, mədəniyyətini, incəsənətini, fəlsəfəsini, ədəbiyyatını özündə əks etdirir. Milli mentalitet isə daha çox insanların ictimai şüurundakı dünyagörüşün özünəməxsusluğunun ifadəsidir. Bu baxımdan, milli mentalitet milli mənəvi dəyərlərdən milli özünüdərkə bir keçid rolunu oynayır. Hər bir xalqda milli mənəvi dəyərlərin qiymətləndirilməsi o zaman meydana çıxır ki, həmin xalqda milli oyanışa, milli özünüdərkə ehtiyac yaranır. Yəni milli mentalitet dedikdə, hər bir xalqın özünəməxsus psixoloji, mədəni, dini və fəlsəfi həyat tərzi başa düşülür. Hər hansı bir millət özünü başqa xalqlardan fərqləndirmədən, onun keçmişinə məxsus olan milli xüsusiyyətləri müəyyənləşdirmədən milli istiqlal uğrunda mübarizə apara bilməz. Millətin milli inkişafı onun əsas strategiyasını təşkil edən milli ideologiyasından asılıdır. Milli ideologiyanın ilk növbədə məram və məqsədləri olmalıdır ki, bu da həmin millətin şüuruna hakim kəsilməlidir. Müasir dövrdə hər bir xalqın milli ideyası onun gələcək inkişaf yolu, taktiki və strateji hədəfləri, habelə beynəlxalq münasibətlər sistemindəki yeri barədə aydın təsəvvür yaradır. Milli ideyanın hədəflədiyi, önə çəkdiyi məqsədlərin mahiyyətindən asılı olaraq xalqların və dövlətlərin beynəlxalq 13 miqyasda imici formalaşır. Milli ideya dövlətlərin sosial- iqtisadi və intellektual resurslarını konkret siyasi məqsədlər naminə səfərbərliyə alır, milli ideologiya isə bu prosesdə bir növ vasitəçilik edir. Əgər fərdin fəaliyyətini stimullaşdıran əsas amil onun məqsəd və arzularıdırsa, dövlətlərin uğur və inkişafını təmin edən başlıca meyar məhz milli ideyadır. Yeni əsrdə millətlərin öz müqəddaratlarını müəyyən etməsi, xalqların uzun illərdən bəri böyük dövlətlər tərəfindən “müstəmləkəçilik” boyunduruğundan xilas olması, milli şüurda oyanışın baş verməsi, keçmiş steorotiplərdən azad olmaq üçün yeni mücadilələrin meydana gəlməsi və bu yolda hamının səfərbər olması heç də asan olmayacaq. Çünki bu mübarizədə yeni milli təfəkkür tərzinin formalaşması vacibdir. Uzun illərdən bəri şüurumuzda kök salmış sovet təfəkkür tərzini asanlıqla silib atmaq mümkün olacaqmı? Bu gün biz buna hazırıqmı?! Keçid dövrü adlandırdığımız bu gündə bizdə baş verən proseslərə azca da olsa nəzər yetirmək, günümüzün reallıqlarını əks etdirən bir çox qəbahətlərimizi işıqlandırmaq məncə yerinə düşər. Çünki bugünkü qəbahətlər bizim deyil, bizə yad cəmiyyətdən, yad ünsürlərdən miras qalmış, milli mentalitetimizə qətiyyən yaraşmayan, əxlaqımıza zidd olan kənar qüvvələrin təsiri ilə cəmiyyətimizə zorla tətbiq etdirilmiş xarakterik xüsusiyyətlərdir. Ammaömürdən gedən illərin bizdən çox şeylərin götürüb apardığını nədənsə unuduruq. Həyatımızın bu çətin anlarında insanların ruhuna hakim kəsilmiş sərvətməndlik, kapital əxlaqı cəhətdən bizi doğrudan da böyük imtahan qarşısında qoymuşdu. Vaxtilə burjua ölkələrində geniş təbliğ olunan fikirlər artıq günümüzün reallığı ilə səsləşməkdədir. Əlbəttə, o zamanlar biz də burjua ideoloqların fikirlərinin sosializm baxımından həmişə tənqid atəşinə tuturduq. Ancaq bu gün onların fikirlərinin reallığını etiraf etmək məcburiyyətində qalırıq. Çünki cəmiyyətdə rastlaşdığımız saysız-hesabsız danılmaz faktlar bu fikirləri sübut edir. Onların fikrincə, 14 bəşəriyyətin uzun sürən təkamülü prosesində, daha doğrusu, sivil dövlətlərdə əxlaqsızlıq, qəbahət və rəzalət içərisində olanlar, hiyləgərlər, “mühitə uyğunlaşanlar” yaşayış uğrunda mübarizədə, xeyirxah əməllər sahiblərini, əxlaq cəngavərlərini sıxışdırıb aradan çıxartmışlar. Bunun nəticəsində cəmiyyətdə əxlaqca cırlaşma, əxlaqi tənəzzül prosesi baş verir, xeyirxah əməllərin sayı getdikcə azalır, əxlaqsızlığın, qəbahətlərin, şər əməllərin sayı isə həddindən artıq çoxalır. Əsl əxlaq qəhrəmanların yerini əxlaqsızlar tutur. Cəmiyyətdə insanpərvərlikdən əlçəkmə prosesi baş verir, əxlaqsızlar, mənəviyyatca kasıb adamlar, riyakarlar, tamahkarlar, mərdimazarlar, paxıllar, qisasçılar əsas aparıcı qüvvəyə çevrilirlər. Beləliklə, heyvanilik insaniyyətə üstün gələrək, vaxtilə boğulub gizlədilən vəhşi heyvani instinktlərin inkişafı üçün geniş meydan açılır. Bəli, burjua alimi Hobbsun ilkin kapital yığımı dövründədediyi “insan insanın canavarıdır” sözləri indi daha aydın “insan ən yırtıcı heyvandan da yırtıcıdır, qəddardır”, “insan öz xoşbəxtliyindən daha çox başqalarının bədbəxtliyindən həzz alır”, “müasir insan vəhşiləşmişdir” kimi fikirləri ilə əvəz olunur. Ancaq bu fikirlərlə tamamilə razılaşmaq da düzgün olmazdı. Nə qədər ki, cəmiyyətdə diqqət mərkəzində olmağı sevməyən, ancaq bütün ömrünü, amalını xalqının tərəqqisinə, əxlaqi və mənəvi cəhətdən zənginləşməsinə xidmət göstərən alimlərimiz, sənət adamlarımız, yaradıcı ziyalılarımız var bu fikirləri özümüzə yaxın buraxmamalıyıq. Bu gün laqeydlik məngənəsində sıxılan insanları oradan ancaq inam xilas edə bilər. Heç kəs şöhrətə, rütbəyə, vəzifəyə arxalanıb öz insanlıq vəzifələrini unutmamalıdır. Ancaq təəssüf doğurası odur ki, şöhrət doymazları şöhrət qanadları altına elə sığınıblar ki, cəmiyyətdə gedən əxlaqi tənəzzülün sanki onlara qətiyyən aidiyyatı yoxdur. Çünki bu sübut olunmuş bir faktdır Yüklə 442,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|