Microsoft Word Ahmadli Omur U

ermwniyw verilmw tarixini [al\b-oynamaqla yad edirdilwr. Sumqay\t-Bak\ yolu, ]whwrin

ucqar, yax\n mwhwllwlwri, k=hnw “Zavaqzaln\”dolmu]du d^]mwnw verilmi] ]whwrlwrin,

da`lar\n, [aylar\n ad\ ilw: “}u]a”, “Isa bula`\”, “Isti-su”, “Xudafwrin”, “Hwkwri”, “Bwh-bwh”

[ayxana, kababxanalarla. R^svay[\l\qla twrk edilmi] yurdlar\ bu sayaq anmaqla twswlli

tap\r, ^stwlik qa[q\nl\`a qwdwrkindwn wsla az qazanm\r, varlan\rd\lar.

D^z^nw qalsa, qa[q\nl\q twkcw bu wrlwrw, igidlwrw deyil, icra ba][\lar\, rayonlar\n indiki

rwhbwrlwrinw dw swrfwliydi, xo]du, hwr qa[q\ndan, twqa^d[^dwn, i][idwn ayda be]

“mwmmwd”, bir “]irvan” kws, onu vur wlli minw, y^z minw, g=r nw al\n\r! Bu ma`duru =zgw

c^r qazana bilmwzdin. Can qurban belw k=[k^nl^yw, qa[q\nl\`a. Ba]qa, al\nmam\] rayon

ba][\lar\ da belw bir aqibwti az qala istwmwkdw, ona y=nwlmwkdwydilwr.

Q\zlar\n, wrw gedw bilmwywn qar\m\]lar\n wlinw bwhanw d^]m^]d^.

S=ylwyirdilwr: “Sevgilim d=y^]dw ]whid olub…Wrim da]alt\ vuru]mas\nda itkin d^]^b.”

“Mwnimkindwn yeddi ildir soraq yoxdu.” “Qa[q\n” s=z^ yurdsuz, qeyrwtsiz kwslwrin

timsal\na [evrilmi]di.

Qa[q\nlar\n ilk dwstwlwri birba]a Ermwnistandan qovulub gwlmi]di bu yana. Ilk qa[q\nlar

da onlar say\l\rd\.

Bizimkilwrin b=y^k swhvi onda olmu]du ki, Da`l\q Qaraba`\n milli twrkibini

dwyi]mwmi]lwr. Ax\ bizim millwt onlara g=rw [oxdur, [ox art\r. Ermwnilwrin [\x\b getmwyi,

=z^m^z^nk^lwrin gwli]iylw Bak\n\n, Sumqay\t\n say\ =z sayam\za xeyli dwyi]mi],

[oxalm\]d\. Gwrwk Da`l\q Qaraba`\n da twrkibini biz elwcw dwyi]w idik. Ermwnilwr milli

[oxlu`u bwhanw edib, ayaq a[mazd\lar ^st^m^zw, demoqrafik sor`uya wl atmazd\lar.

+lkwmizin be]dw biri ermwni i]`al\nda, onlar\n ixtiyar\nda idi. Be]dw birin whalisi qa[\b

da`\lm\]d\ Respublikan\n hwr yerinw. “Qa[q\n statusu”na susayanlar, “Qaraba`

m^haribwsi wlili,” “Qaraba` m^haribwsi veteran\” imtiyaz\ ilw dw xeyli bar\n\rd\lar. Bu

adlar\n ger[wk da]\y\c\lar\ndan savay\, belwcw swnwdin biri bir ayl\q twqa^d haqq\na

sat\l\rd\.” “Qa[q\n ovqat\,” “qa[q\n ruhu” b^t^nl^kdw ya]ay\]a, dolan\]\`a yoluxmu]du.

Qatar gedirdi, bwlwd[i qarda]lar [wkilmi]dilwr kupelwrinw, Qaranl\qda e]ik, qatar\n ke[diyi

yerlwr g=r^nmwsw dw, ki]i a[\q pwncwrwdwn dolan havadan duymu]du ki, Arazbara

yax\nla]maqdad\lar. Swhwrwyax\n vaqonun a[\q pwncwrwsindwn yov]an qoxusu dolur,

kimswsiz bo] dwhlizdw [aybasar yeli gwzirdi.

Ki]i b^t^n gecwni g=z^n^ yummam\]d\. Nwinki yatmam\], he[ bwlwd[i qarda]lar\n

sahmana sald\qlar\, sovruq [wkdiklwri yata`a uzanmam\]d\ da. Yol yolda]\ bir susqun,

sosur insand\. Nw dwrdi swri vard\sa, dinmir, i[indw [wkirdi. O, Zwngilana gedirdi. &z^n^

kupenin taxta divar\na [evirib yat\rd\.

---

Qatar hwr dayanacaqdan ke[ib, onun getdiyi yerw yax\nla]d\qca, ki]inin nigaranl\`\ art\r,

i[wri girir, yatm\] yolda]\ narahat etmwdwn, qap\n\ swslwndirmwdwn yenidwn dwhlizw [\x\r,

pwncwrwdwn vuran [=l havas\n\ sinwsinw [wkir, gah da a[ma kwtildw wylw]ib dwmir xwtlwrin,

polad twkwrlwrin swsini, ahwngini dinlwyirdi.

Arazbar\n Bwhmwnli obas\ndan =td^lwr. Bir azdan qatar Arazq\ra`a—wn iri dayanacaq

olan Horwdizw [atacaqd\.

Horadizi dw ermwnilwr tutmu], yand\rm\]d\lar. Ki]i hwmin g^nlwrdw Arazbara gwlmi]di.

Orada, Horadizdw g=rd^y^ bir mwnzwrw g=z^n^n qaba`\ndan as\lm\]d\. Ikimwrtwbw evi

da`\tm\]d\lar. Evin yanm\] dam\ alt\ndan pwncwrwdwn bir “raskladu]ka”as\l\

qalm\]d\…M^wllim kwndin geri al\nmas\ndan az sonra buralara gwlmi]di. A]a`\

Seyidwhmwdli yax\nl\`\nda bir wsgwr zwngilanl\ balas\ m^wllimw dan\]d\: “Day\, vallah,

ermwnilwri qovurduq, dov]an twki qa[\rd\lar. Alt\ca kilometr qalm\]d\ [ataq F^zuli

]whwrinw. Oran\ i]`aldan azad edwk. Wmr gwldi, bizim h^cumumuz dayand\r\ld\. Yoxsa, o

tutu]la gedib, lap Martunini, Xankwndini dw alacaqd\q!.”

Ki]ini Zwngilanl\ wsgwrin s=ylwdiyi d^]^nd^r^rd^. U`urlu h^cumun nwyw g=rw

dayand\r\ld\`\n\ aray\r, swbwbini tapa bilmirdi…

Qatar gecwnin qaranl\`\nda Horadizdw on dwqiqwywdwk dayand\. Sonra ]whid olmu]lar\,

tank-BTR alt\nda qal\b torpa`a qar\]m\] qurbanlar\ swkswndirmwdwn swssizcw, aramla

twrpwnib getdi.

Az sonra m^wllimin do`ma yurdu, o torpaqlar ba]layacaqd\. Yeddi il wrzindw ermwni

ya`\lar\n h=km s^rd^klwri, i]`al alt\nda inlwywn wraziyw girwcwkdilwr.

I]\qlan\rd\. Yax\nla]\rd\lar Maralyana. Qatar ke[mi]dw dw, indi dw Araza lap yax\n olan bu

kwndw s^bh [a`\ [at\rd\. Araz ^stw dan yeri a`armaqda idi.

Orada Maralyan mwktwbi =n^ndw bir heykwl olmal\yd\. Dinc vaxtlarda qatar kwndin

=n^ndwn =twndw, ora—mwktwb vw onun =n^ndwki abidw g=r^n^rd^. G=rwswn, o abidw

qal\rd\m\, yerindw idimi? Ermwnilwr }u]ada &zeyir bwyin, Natwvan\n, B^lb^l^n abidwlwrini

g^llwyw tutmu], dwrmw-de]ik etmi]dilwr. Bizimkilwr sonra heykwllwri ala bilmi], Bak\ya

gwtirmi]dilwr. Bws qalan abidwlwr? Ax\, ermwnilwrin zwbt etdiklwri rayonlarda, ]whwrlwrdw

milli abidwlwr [ox idi, tariximizin ni]anwlwri vard\. Hwmin yerlwrin ermwnilwrin oldu`u

iddias\ndan wl [wkmwywn d\`alar do`ma torpaqlar\m\zdan b^t^n izimizi, ni]anwmizi

silmwk, g=t^rmwk istwyirdilwr.

Bws onun qarda]\n\n abidwsi necw? Kimsw s=ylwmir, bir soraq vermirdi. Ki]i =z^

soru]maq, xwbwr almaqdan elw bil [wkinirdi. Bir nanwcib onun nigaranl\`\ qaba`\nda ^zw

olmasa da, dalda s=ylwrdi: “Bunca millwt mwhv olub gedir. Bu da dirinin hal\na

a`lamaqdansa, =l^yw yan\r.”

---

Tulus yamac\nda, kwnd qwbiristan\nda dwfn edirdilwr onu—bacana`\. +z vwsiyywtilw, o,

]whwr mwzarl\`\nda yox, kwnd gorgah\nda dwfn olunmas\n\ etmi]di =lwcwyinw wmin

olduqda. Rwhmwtliyin ^st^n^ torpaqla =rtd^kdwn sonra milis dwstwsi twqa^d[^

polkovnikin mwzar\ ba]\nda avtomat t^fwnglwrdwn yayl\m atw]i a[\b, onunla vidala]d\lar.

Yuxar\dan, rayon mwrkwzi swmtdwn qalxan gurultu qwbir ^stdwki yayl\m atw]inw qovu]du.

Ermwnilwr hwmin anlarda rayon mwrkwzini raket atw]inw tutma`a ba]lad\lar. Dwfn

mwrasiminw Bak\dan gwlmi] qohum-wqrwba ordan bir dw rayon mwrkwzinw qay\tmay\b

birba]a twrpwndilwr Bak\ya, =z ma]\nlar\nda. Rayon mwrkwzi qorxuluydu.

Ki]i mindi “Komitet Mamed”in QAZ-69-na. Yolland\lar mwrkwzw. “Komitet Mamedin”

dostu vw qohumu, bu ki]inin bacana`\, polkovnik birba]a d=y^]dw yaralan\b, =lmwmi]di.

Amma m^haribw i[indw, i] ba]\nda =mr^n^ bitirmi]di, buna g=rw dw onu ]whid

saymal\yd\lar. Sur d=y^]^ndw ]whid olmu] be] wsgwr meyidini apar\b, hwr birini =z yerinw,

ailwsinw [atd\rmaq gwrwkdi. Bu i]i polkovnikw tap]\rm\]d\lar. O, meyidlwri ma]\na

y\`d\r\b, getmi]di. A`\rd\. Do`maca =vlad\n\n, wrinin, sevgilisinin intizar\n\ [wkwn

insanlar\n hwywtinw, qap\s\na birdwn-birw yolunu g=zlwdiyi igidin meyidini

gwtir…}whidlwri [atd\rm\]d\lar yerinw, oca`\na. B^t^n bu ac\ swfwr onunla bitmi]di ki,

polkovnikin =z^n^n a`\r xwstwliyi fwsad vermi]di. O, bilmirdi wlacs\z azara tutuldu`unu.

Ki]i =z^ dw mwskwnlwrinw [atd\rd\`\ wsgwr meyidlwrinin ard\nca o d^nyaya getdi.

“Komitet Mamed”in “QAZ-69”nu Hwswn bwy ayr\c\nda ke]ik[i wsgwrlwr saxlay\b,

bildirdilwr: “}whwr atw] alt\ndad\r. Ermwnilwr qradla vururlar. Getmwyin!”

Ke]ik[ilwrin s=z^nw baxmay\b, s^r^b getdilwr. A]a`\da, {inar meydan\nda ki]i,

“Komitet”lw xudahafizlw]ib, d^]d^. Ermwnilwr rayon mwrkwzini qrada tutmu]dular, raket

atw]i yenicw swngimi]di. Onun zwrbwsindwn art\q, swsi, ulart\s\ vahimwliydi. Az qal\rd\

adam\n beyni dwlinsin, qulaqlar\ partlas\n.

Bu dwfwki zwrbwnin biri {inara dwymi]di.

Whalinin rayon mwrkwzindw ya]ayan, yax\nda olanlar\n xeyli qismi qa[\b dolmu]du

Icraiyyw komitwsinin zirzwmisinw. Ki]i oraya gedib baxd\. Bwt-bwnizi qa[m\] qad\nlar,

q\zlar aras\nda qarda]\ arvad\n\ da g=rd^. O, zirzwmidw g=r^nmwyindwn utand\, ba]\n\

a]a`\ dikdi. Elw bil bu binaya, onun zirzwmisinw buradak\lardan art\q, onun wrki [at\rd\.

Bina Qalal\ mwhwllwsinin yerindw, mwhwllw s=k^lwndwn sonra tikilmi]di. Qarda]arvad\

hwmin Qalal\ mwhwllwsinw gwlin gwlmi]di.

{inar\n {=kwk mwhlwnin ^st^nw wyilmi] b=y^k bir ]aqqas\ qopub d^]m^]d^ yerw. Ki]i

ba]\n\ qald\r\b, a`ac\n qradla da`\d\lm\] g=vdwsinw baxd\. Yoxdu onun arad\`\…

{inar\n o ]aqqas\nda qol-qanad elw bitmi]di, orada sanki bwmbwyaz bir q\z [\lpaq

uzanm\]d\. Canl\ca bir mwxluq—b^t^n wndam\, d=]^, ba]\, mwmwlwri, sinwsi, q\[lar\,

---